Czym była walka klasyków z romantykami?

Była to polemika między

  • zwolennikami klasycyzmu – a do tej grupy należało starsze pokolenie uczonych i literatów:
    • Jan Śniadecki,
    • Kajetan Koźmian,
    • Ludwik Osiński,
    • Franciszek Dmochowski,
  • a orientacją młodych romantyków:
    • Kazimierzem Brodzińskim,
    • Maurycym Mochnackim,
    • Adamem Mickiewiczem.

 

Spór rozegrał się w latach 1818-1830.

  • Pierwszy ruch to rozprawa Kazimierza Brodzińskiego (profesora literatury na Uniwersytecie Warszawskim) O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, opublikowana w 1818 roku w Pamiętniku Warszawskim. Brodziński przeciwstawił klasyczności twórczość oryginalną, eksponującą romantyczne uczucie, będącą wyrazem narodowego ducha prostoty, łagodności i sielskości.
  • Odpowiedź – rozprawa O pismach klasycznych i romantycznych zamieszczona w 1819 roku na łamach Dziennika Wileńskiego przez Jana Śniadeckiego (znakomitego matematyka i astronoma), w której profesor zwalcza romantyzm jako „szkołę zdrady i zarazy”. Pomysły romantyków nazywa zabobonami i ciemnotą.
  • • Maurycy Mochnacki odpowiada dziełem O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, w którym broni postulatów romantycznych.
  • Poetycka realizacja – pierwszy tom Poezji Adama Mickiewicza wydany w 1822 roku. Datę tę uznaje się za literacki początek romantyzmu. Ballada Romantyczność stanowi pokoleniowy manifest ideowy, a pod postacią Starca Mickiewicz ukazał Śniadeckiego jako przedstawiciela klasyków.
  • Ostra krytyka tych poezji – Mickiewicz odpowiada w przedmowie do Poezji wydanych w 1829 roku O krytykach i recenzentach warszawskich.
  • Ostatni etap sporu – wystąpienie w prasie Maurycego Mochnackiego (znakomitego krytyka literackiego) z tekstem Niektóre uwagi nad poezją romantyczną, w którym rozprawił się zarówno z ortodoksyjnym klasycyzmem Śniadeckiego, jak i z idyllą Brodzińskiego. Romantyzm odniósł niezaprzeczalne zwycięstwo i stał się dominującym prądem literackim.

Uwaga!
Spór klasyków z romantykami dotyczył nie tylko literatury. Nawet u podstaw tego sporu leżała sprawa narodowa – bowiem inną postawę wobec postanowień kongresu wiedeńskiego przyjęli starsi uczeni, a inną romantyczna młodzież. Utworzenie Królestwa Polskiego klasycy uznali za dar, cara za władcę; młodzi zapaleńcy – za hańbę, z którą pogodzić się nie można.

 

Romantyzm w Polsce

Walka klasyków z romantykami

Argumenty klasyków

  • Wierzenia ludu to zabobon, nie mogą być tematem poezji.
  • Najważniejsze wartości to wiedza, rozum i nauka.
  • Autorytetami literatury pozostają wzorce klasyczne i Sztuka poetycka Nicolasa Boileau.
  • Trzeba dbać o czystość języka, a nie zaśmiecać go nowościami.
  • Twórczość romantyczna to szkoła zdrady i zarazy!
 Argumenty romantyków

  • Ludowe podania i etyka ukazują nowe prawdy. Są źródłem kultury narodowej.
  • Serce, wiara, uczucia – to najwyższe wartości i środek poznawania prawdy.
  • Należy odejść od skostniałych autorytetów, wprowadzać nowe gatunki i tematykę.
  • Romantyzm jako nowa tendencja w sztuce powinien być uznany za kierunek równorzędny klasycyzmowi.

 

Co klasycy zarzucali romantykom?

  • niepoprawność poetycka – romantycy bowiem nie trzymali się reguł klasycznych, ustalonych jeszcze w starożytności, sięgali do tradycji ludowej i tworzyli nowe gatunki,
  • zabobon i nieuctwo – tak bowiem rozumieli fantastykę i mistycyzm utworów romantycznych: „czary, gusła i upiory – płód spodlonego zabobonem umysłu”,
  • brak dobrego smaku – bo wszystko, co odbiegało od reguł klasycznych, było dziwaczne, „barbarzyńskie”, wydawało im się pozbawione tej zacnej cechy.

 

 

 Co na to młodzi romantycy?

  • prostota i uczucie powinny być istotą poezji, zwłaszcza ludowa kultura jest wspaniałym i prawdziwym źródłem literatury – daje klucz do poznania prawdy o narodzie,
  • poezja nie musi podążać utartym szlakiem klasycznym, ma prawo stać się wyrazem uczuć i teatrem wyobraźni, być oryginalna,
  • czucie ważniejsze jest od gustu, bo tkwi w sercu człowieka, podczas gdy gust zależy od wykształcenia,
  • miłość ojczyzny i poszukiwanie jej we własnej historii jest obowiązkiem twórców młodego pokolenia tak dotkniętego nieszczęściami kraju.

Młodzi zaczęli głosić program, który klasycznym profesorom i twórcom literatury wydał się herezją. Musiał wyniknąć z tego konflikt. Ta polemika otwiera polski romantyzm.

Romantycy opowiadają się za wprowadzeniem do literatury fantastyki, uczuć, podań ludowych. Klasycy protestują. Zwyciężają romantycy.

Klasycy to:

  • Kajetan Koźmian,
  • Ludwik Osiński,
  • Jan Śniadecki,
  • Franciszek Dmochowski.

– uczeni i twórcy, poważni wykładowcy wyższych uczelni.

Romantycy to:

  • Kazimierz Brodziński,
  • Maurycy Mochnacki,
  • Adam Mickiewicz.

– młodzi poeci, myśliciele, studenci.

Zwróć uwagę na:

Końcową scenę ballady Adama Mickiewicza pt. Romantyczność. Poeta, rozstrzygając spór między ludem a uczonym starcem, mówi: „czucie i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca szkiełko i oko”.

Oko i szkiełko symbolizowały poglądy klasyków, a w osobie mędrca upatrywano postaci profesora Jana Śniadeckiego. Pointa Romantyczności jest kwintesencją sporu klasyków z romantykami, które też widzimy jako walkę wiedzy z czuciem i sercem.

Cytat z Kajetana Koźmiana:

Mickiewicz jest półgłówek wypuszczony ze szpitala szalonych, który na przekór dobremu smakowi i rozsądkowi gmatwaniną słów niepojęte i dzikie pomysły baje…

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Jakie wartości klasyków zakwestionowali romantycy?

56. Scharakteryzuj walkę klasyków z romantykami

Romantyzm w Polsce

„Młodzi” przeciwko „starym” – odwołując się do wybranych przykładów, ukaż konflikt pokoleń literackich

Jaka sytuacja panowała w Polsce u progu romantyzmu? Wymień ośrodki życia kulturalnego.

Maturalna wiedza o romantyzmie

ROMANTYZM – TABELA

Pojęciownik epok: romantyzm

Test wiedzy o romantyzmie z komentarzem cz. 1