1.
„Podróżując, opuszczamy jedno miejsce, by przybyć do drugiego i na tym rzecz się kończy. Wędrówka natomiast bliższa jest pielgrzymki, co oznacza, że poruszając się po wybranym obszarze do czegoś dążymy, szukamy czegoś, aby zaspokoić marzenie lub pragnienie, głód serca lub umysłu”. To słowa Pawła Hertza (z rozmowy z Katarzyną Janowską i Piotrem Mucharskim z cyklu Rozmowy na koniec wieku).
Do kogo ze starożytnych bohaterów mógłbyś je odnieść? Czego szukał i do czego dążył? Dlaczego można go nazwać starożytnym Zagłobą?
2. Iliada opisuje epizod toczonej przez dziesięć lat wojny.
- a. Kto z kim w niej walczył?
- b. Co było powodem wojny?
3. Świat greckich mitów zaludniało wielu bogów odpowiedzialnych za konkretne „fragmenty” rzeczywistości. Uzupełnij podane informacje. Przy pierwszych pięciu bogach podaj również ich imiona rzymskie.
- Posejdon – bóg ……………………………………..
- Ares – bóg ……………………………………..
- Atena – bogini ……………………………………..
- Eros – bożek ……………………………………..
- Afrodyta – bogini ……………………………………..
- …………………………………….. – bóg sztuk i nauk
- …………………………………….. – bóg winnej latorośli i płodnych sił natury
- …………………………………….. – bóg świata zmarłych
- …………………………………….. – bóg rzemiosła i ognia
- …………………………………….. – bogini urodzajów
4. Mityczne opowieści dotyczą bogów, ale też herosów.
Czy wiesz, czym odznaczyli się dwaj z nich – Herakles i Tezeusz?
5. W jaki sposób powstały pierwsze dwa gatunki dramatyczne – komedia i tragedia?
6. Na temat kompleksu Edypa i kompleksu Elektry pisał dużo Zygmunt Freud.
Przypomnij, co oznaczają te określenia i jakie są ich mitologiczne źródła.
7. Uzupełnij zdanie i odpowiedz na związane z nim pytania:
„……………………….… jest to naśladowcze przedstawienie akcji […], które przez wzbudzenie litości i trwogi doprowadza do oczyszczenia (katharsis) tych uczuć”.
- a. Do jakiego gatunku literackiego odnoszą się te słowa?
- b. Wypowiedział je znany starożytny filozof i teoretyk literatury. Jak się nazywał i jaki tytuł nosi dzieło, w którym wyłożył on swoje teorie?
8.
Rób coś, ruszaj się, myśl.
On sobie leży, a czas leci.
Bohater nakrywa twarz gazetą.
Mów coś, rób coś,
Posuwaj akcję,
W uchu chociaż dłub!
Bohater milczy.
Nic się nie dzieje.
Co to znaczy?
To cytat ze współczesnego dramatu, Kartoteki Tadeusza Różewicza. Kto wypowiada te słowa? Jaką funkcję ten właśnie bohater pełnił w dramacie antycznym?
9. Starożytny dramat miał ściśle określoną budowę dramaturgiczną. Wymień w kolejności jego elementy kompozycyjne. Jaką funkcję pełnił każdy z nich?
10. Na czym polega reguła trzech jedności w dramacie antycznym? Wyjaśnij na przykładzie Antygony Sofoklesa.
11. Uzupełnij zdania:
- a. Trzej najwięksi tragicy antyczni to ……………………… .
- b. Za największego greckiego komediopisarza uważany jest…………..
- c. Za twórcę sielanki uznaje się …… ……………………… .
- d. Eklogi tworzył w starożytności przede wszystkim………..…… .
- e. Starożytny mistrz epigramatu to …… ……………………… .
12. „Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu”.
Jak brzmią pierwsze słowa tego słynnego wiersza w oryginale, co oznaczają i kto jest ich autorem?
13. Podaj tytuły najsłynniejszych dzieł dwóch wybitnych poetów rzymskich: Owidiusza i Wergiliusza. Kto i w jakim utworze uczynił Wergiliusza przewodnikiem po piekle i czyśćcu?
14. Odpowiedz na pytania:
- a. Z czym kojarzy Ci się postać Kasandry?
- b. Z jakim gatunkiem literackim wiąże się heksametr? Co oznacza to pojęcie?
- c. Kto to był koryfeusz? A jakie znaczenie ma ten wyraz dzisiaj?
- d. Wyrażenie „deus ex machina” wiąże się ze starożytnym teatrem. W jaki sposób? Co oznacza ono dzisiaj?
- e. „Kości zostały rzucone”. Kto i kiedy wypowiedział te słowa? W jakich sytuacjach używa się ich dzisiaj?
15. Komu przypiszesz podane niżej słowa?
- a. „Nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki”.
- b. „Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa”.
16. W filmie Stowarzyszenie umarłych poetów Robin Williams gra profesora Keatona, który wyjaśnia uczniom słynną starożytną maksymę. Przytocz tę sentencję i wyjaśnij jej znaczenie.
17.
„Gdy przeto twierdzimy, że przyjemność jest naszym celem najwyższym, to bynajmniej nie mamy na myśli przyjemności płynącej z rozpusty ani przyjemności zmysłowych […]. Przyjemność, którą mamy na myśli, charakteryzuje nieobecność cierpień fizycznych i brak niepokojów duszy”.
Kto mógł wypowiedzieć te słowa? Jak – od nazwiska tego filozofa – zwie się taką właśnie postawę życiową?
18. To najbardziej tajemniczy filozof w dziejach tej nauki. Nie napisał nawet jednego zdania, a jego wpływ na historię filozofii widoczny jest do dziś. Jak się nazywał? A jak nazywał się jego uczeń, dzięki któremu znamy nauki mistrza?
19.
„Jemu wse widziało, ze sytko, nie pomijajęcy jego samego, jest cieniem siebie samego. I skały, i drzewa, i kosówka, i orły, i pstrągi, i cłek tyz. Syćko to jest cień, co naśladuje prowde. I we wnuku syćkiego jest jakoś tako sieła przedziwno, co pcho cłeka ku prowdzie” – pisał o nim ksiądz Józef Tischner w Historii filozofii po góralsku.
Jakiemu filozofowi się tak „widziało”?
20. Dzisiejszy ustrój polityczny Polski wywodzi się z czasów starożytnych. Które miasto było jego kolebką?
21. O jakich postaciach mowa w przytoczonych fragmentach?
- a. „Gdy się nasycili miłością, szukali uciechy w słowach, we wzajemnych wyznaniach. Boska kobieta opowiadała, co zniosła w swym domu, patrząc na ohydną czeredę zalotników, którzy z jej właśnie powodu zabijali woły i tłuste owce bez liku i wino wylewali beczkami. A boski […] mówił jej wszystko: ile klęsk zadał nieprzyjaciołom, ile sam zniósł niedoli”.
- b. „Sam przypatruje się sobie, nieruchomy jak posąg z marmuru. […] Podziwia piękności, dla których sam jest godny podziwu”.
- c. „Na własne oczy widziałam, jak tego/ Trupa grzebała. Czy jasno mówię?”.
- d. „A on swą miłość chorą pragnąc ukołysać,/ Szedł samotny, z cytarą, i na brzegu pustym/ Ciebie, małżonko słodka, kiedy dzień się budził/ I gdy gasnął wśród zmierzchu – tylko ciebie śpiewał”.
22. Co dziś oznaczają podane wyrażenia? Z jakimi biblijnymi lub mitologicznymi wydarzeniami się wiążą?
- Pod egidą ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………,
- rzeź niewiniątek …………………………………………………………………………………………………………………………………………..,
- stajnia Augiasza …………………………………………………………………………………………………………………………………………..,
- judaszowe srebrniki ……………………………………………………………………………………………………………………………………..,
- puszka Pandory ……………………………………………………………………………………………………………………………………………,
- nić Ariadny ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- paniczny strach …………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- węzeł gordyjski …………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- łono Abrahama …………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- Sodoma i Gomora ………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- trąba jerychońska ………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- jabłko Adama ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..,
- syn marnotrawny ………………………………………………………………………………………………………………………………………….,
- manna z nieba ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
23. Grzech Adama i Ewy wynikał z ich buntu przeciwko zakazowi Boga. Przeciwko bogom buntowali się jednak również mitologiczni bohaterowie Greków. Którzy? Wymień co najmniej czterech.
24. Skąd pochodzą następujące cytaty?
- a. „Jeśli obywatel wybił oko jednemu z obywateli, należy wybić mu jego oko”.
- b. „Jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi!”.
25. Wymień postaci, które kojarzą Ci się z następującymi wydarzeniami biblijnymi: bratobójstwo; potop; gotowość złożenia ofiary z własnego syna; przekazanie Dekalogu; zakład Boga z szatanem; umycie rąk.
26. Cierpienie pokazane jest w Biblii jako kara za grzechy, ale też jako próba, której poddawany jest człowiek. Udowodnij to, przywołując trzy przykłady.
27. Ezechiel, Jeremiasz, Eliasz. Kim byli?
28. Jak scharakteryzowałbyś biblijną przypowieść? Wymień co najmniej cztery przypowieści i w jednym, dwóch zdaniach wyjaśnij sens każdej z nich.
29. Które z podanych gatunków nie wywodzą się bezpośrednio z antyku?
Ballada, hymn, powieść, tren, elegia, anakreontyk, epigramat, poemat dygresyjny, moralitet, sielanka, satyra, pieśń, psalm, sonet, przypowieść, komedia polityczna.
30. Podaj źródła następujących cytatów:
- a. „Jeszcze wyrzeźbił Hefajstos na tarczy pole szerokie,/ Żyzne, trzykrotnie zorane i na nim wielu oraczy,/ Zawracających od krańca do krańca woły sprzężone”.
- b. „Marność nad marnościami i wszystko marność”.
- c. „Cicho! Ukochany mój!/ Oto on! Oto nadchodzi!/ Biegnie przez góry,/ Skacze po pagórkach”.
- d. „Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się”.
- e. „Tak więc trwają, wiara, nadzieja, miłość – te trzy: z nich zaś największa jest miłość”.
- f. „A siedmiu aniołów,/ mających siedem trąb, przygotowało się, aby zatrąbić./ I pierwszy zatrąbił./ A powstały grad i ogień – pomieszane z krwią,/ I spadły na ziemię”.
31. Wymień nazwiska przynajmniej trzech poetów, którzy tłumaczyli psalmy na język polski.
32.
Najstarszy grecki przekład Starego Testamentu to …………………………………………………………………………………….………… .
A najstarszy przekład Pisma Świętego na łacinę to ………………………………………………………………………………………………. .
Zobacz: