Nurty i przedstawiciele polskiego pozytywizmu.
Postulaty pozytywistów – odmienny program walki o polskość:
Pod znakiem spisku, konspiracji, buntu i powstania upłynął romantyczny zew walki o wolność. Pozytywistyczny program hołduje pracy, oświecaniu ludzi, reformom wsi, opiece nad warstwami ubogimi i zaniedbanymi. Pamiętaj o scjentyzmie, organicyzmie, utylitaryzmie. Poza tym istotny jest postulat:
- równouprawnienia kobiet i poprawy sytuacji dziecka polskiego
- równouprawnienia Żydów i tolerancji wyznaniowej
- pracy na polskiej ziemi, reformy wsi
- odejścia od romantycznych póz i metod walki.
Bohaterowie powieści pozytywistycznych, o których mówi się najwięcej to:
Stanisław Wokulski z Lalki, Justyna Orzelska z Nad Niemnem, Andrzej Kmicic z Trylogii.
Zwróć uwagę na to, że Wokulski i Justyna znajdują się – jak to bohaterowie realistyczni – na styku dwóch światów, dwu warstw społecznych, są silni, podejmują twarde decyzje. Ale elementy biografii bohatera romantycznego dotyczą Wokulskiego i Kmicica, pierwszego dotyka piętno romantycznej miłości (odwrotnie niż to bywało, bo po wątku poświęcenia dla ojczyzny), drugi – realizuje los Jacka Soplicy, lecz ze szczęśliwym finałem i możliwością odkupienia za życia. Wokulski przegrywa, Justyna i Kmicic osiągają szczęście osobiste – wraz z powodzeniem idei, o którą walczą. Być może dowodzą w ten sposób siły wartości takich jak praca i patriotyzm, podczas gdy Lalka Prusa obnaża destruktywną moc romantyzmu?
Zobacz: