O śmiertelnych pokolenia!
Życie wasze to cień cienia…
Zinterpretuj słowa Chóru w świetle losów Edypa i doświadczeń innych bohaterów literackich.
Zacznij od kontynuacji cytatu:
Los ten, co ciebie Edypie, spotyka
Jest mi jakby głosem żywym
Bym żadnego śmiertelnika
nie zwał już szczęśliwym
Tak Chór rozwija swoją myśl. Trzynaście wieków później Szekspir powie:
Życie jest tylko przechodnim półcieniem
Nędznym aktorem, który swoją rolę
Przez parę godzin wygrawszy na scenie
W nicość przepada – powieścią idioty.
Głośną, wrzaskliwą a nic nie znaczącą.
(Makbet)
Rozwiń
Sofokles, Szekspir, a także inni twórcy ukazują na przykładzie dziejów bohaterów, jak kruchą i przemijającą wartością jest życie ludzkie, jak złudne są fortuna, sława, bogactwo czy zaszczyty. Losy Edypa dowodzą tego doskonale – król, zwycięzca, kochany przez lud i rodzinę. Wszystko prysło – pozostał okaleczony ślepiec, wygnaniec, wyszydzony przez los. Sam Chór w dalszej swojej wypowiedzi (Stasimon VI) wylicza jego sukcesy – wspomina, iż Edyp osiągnął więcej niż ktokolwiek, wykroczył poza „granice zwykłych szczęść i chwały”. Tym bardziej los jego dla innych ludzi powinien być przestrogą.
Inni twórcy na podobny temat
- Jan Kochanowski w pieśniach i we fraszkach:
U Fortuny to snadnie
Że kto stojąc upadnie;
A który był dopiero u niej pod nogami,
Patrzajże go po chwili, a on gardzi nami
(Pieśń IX)
- William Szekspir w Makbecie (wspomniany fragment)
- Daniel Naborowski w Krótkości żywota:
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt – żywot ludzki słynie.
- Bolesław Prus w Lalce – słynna refleksja Rzeckiego obserwującego zabawki z wystawy sklepu.
- Bolesław Leśmian – idea heroicznego humanizmu w jego poezji. Leśmian potwierdza znikomość ludzkiego życia, zależność od losu, niewiedzę na temat własnej kondycji i miejsca we wszechświecie. Ale właśnie w tym, pomimo wszystko, człowiek podejmuje trud życia, chce coś stworzyć, wierzy w siebie i się buntuje – widzi poeta wyraz heroicznego humanizmu. W niedoskonałości, kalectwie, ułomności dostrzega prawdziwe człowieczeństwo…
Zakończ refleksją
Czy teoria o nieuchronności przeznaczenia nie odbiera człowiekowi godności i sensu istnienia? Czy po poznaniu dziejów Edypa można snuć plany, pragnąć czegoś dokonać?
Myślę, że jednak trzeba. Są przecież i inne poglądy oraz świadectwa literackie, według których człowiek ma obowiązek walczyć o szczęście swoje i innych, przeciwstawiać się złu. Takim dziełem jest Dżuma Camusa, takie pouczenie można znaleźć w biblijnej Księdze Psalmów, we fragmentach dowodzących potęgi człowieka jako dzieła Boskiego.
Zakończ
Jaką rodzinę starożytną poznaliśmy dzięki Sofoklesowi? Przeklętą, przedziwną. Skalaną kazirodztwem i ojcobójstwem, zdradą, a jednak – kochającą się. Jeśli chodzi o zawirowania losu i zaskoczenia dotyczące powiązań familijnych – współczesnym twórcom seriali daleko do Sofoklesa…
Zobacz: