Transakcja wojny chocimskiej Wacława Potockiego jako epos.

Wstęp I

„Transakcja…” to utwór, który pretendował do miana epopei narodowej. Powstał około pół wieku po zwycięstwie pod Chocimiem, sławił waleczność i talenty strategiczne Jana Karola Chodkiewicza oraz męstwo wojsk polskich, które oparły się Turkom. Ten poemat z jednej strony ukazuje cnoty rycerstwa polskiego, a z drugiej ówczesny upadek ducha bojowego – współczesna autorowi szlachta nie jest zdolna do tak heroicznych czynów jak przodkowie, lecz rozmiłowana w życiu ziemiańskim, wygodnicka, zniewieściała.

Wstęp II

W ten poemat wpisany jest mit sarmatyzmu oraz wzór Sarmaty. Potocki odwołuje się do świetnej przeszłości przodków ­(„orłów”). Stara się wzbudzić u sobie współczesnych tęsknotę za dawną doskonałością stanu szlacheckiego. Wzorem Sarmaty – rycerza uczynił Potocki hetmana Chodkiewicza.

Rozwinięcie

Epos Potockiego czekał na druk ponad 200 lat ze względu na krytykę współczesności, jaka została tam zawarta w licznych dygresjach.

Transakcja… spełnia większość wymogów gatunku, jakim jest epos. Po pierwsze, zaczyna się inwokacją – zwrotem do Boga z prośbą o opiekę i pomoc w pisaniu dzieła. Podobne inwokacje spotkamy w innych eposach – np. w Iliadzie Homera jest to apostrofa do „bogini”, czyli muzy, która miała pomóc twórcy w opiewaniu gniewu Achillesa…

Poza tym ten epos opowiada o ważnych wydarzeniach – historycznych (bitwa pod Chocimiem w 1621r.), społecznych (powraca do mitu sarmackiego, tworzącego genealogię szlachecką w XVII w.) i religijnych (jest to wojna pogan z chrześcijanami).

Na tle wydarzeń ukazany jest bohater – heros – hetman koronny Jan Karol Chodkiewicz, wykreowany na wzór wodza i rycerza. Jest to postać wyidealizowana – wódz cieszący się ogromnym posłuchem u żołnierzy, szanowany i podziwiany, sam znakomity rycerz, w dodatku obdarzony talentem oratorskim. Jego mowa, która ma zachęcić żołnierzy do mężnej walki, jest pełna żaru. Jan Karol Chodkiewicz ma wyrazistą osobowość, tak jak bohaterowie eposów Homera – np. Hektor, znakomity obrońca ojczyzny, skłonny do poświęceń dla niej.

Z wyidealizowanym obrazem Sarmatów skontrastowani są krwiożerczy Turcy. Widoczne jest deprecjonowanie przeciwnika potwierdzające subiektywny stosunek narratora do opisywanej rzeczywistości.

Potocki jako autor eposu rezygnuje z obiektywizmu, wprowadza liczne dygresje, czyli wstawki odautorskie zakłócające przebieg wydarzeń i pozwalające oderwać się od opisów bitwy. A opisów bitwy – krwawych, przerażających, a czasem pełnych patosu – jest tu sporo. W eposie Homera aż tak krwawych scen nie było:

Kruszyły się kopije w trupach na kawałki
Pełno ran, pełno śmierci; wiązną konie w mięsie
Krew się zsiadła na ziemi galaretą trzęsie
Ludzie się nie dobici w swoich kiszkach plączą;
Drudzy chlipią z paszczęki posoką gorącą.

Wypowiedzi bohaterów są zindywidualizowane, fabuła nasycona dramatyzmem, a język ­porównaniami, epitetami, hiperbolami, synonimami.

Zakończenie

Autor celowo heroizuje temat wojny turecko-polskiej. Łączy miłość do tradycji, przeszłości z mądrym krytycyzmem i umiejętnością dostrzegania błędów, jakie popełniano w przeszłości.

Zobacz:

Udowodnij, że Transakcja wojny chocimskiej Potockiego jest eposem.

Transakcja wojny chocimskiej Wacława Potockiego jako epos

Omów temat i okoliczności powstania Transakcji wojny chocimskiej

Wacław Potocki

Wacław Potocki na maturze

Wacław Potocki – praca domowa

Przedstaw poemat Wacława Potockiego Transakcja Wojny chocimskiej jako utwór zagrzewający do walki za ojczyznę

Napisz notatkę o Transakcji wojny chocimskiej Wacława Potockiego