Co, Twoim zdaniem, przesądza o wartości powieści Chłopi Władysława Reymonta?
Prawdę mówiąc, odpowiedź na to pytanie mogłaby zapełnić odrębną książkę. Nie sposób tu wyliczyć wszystkich walorów dzieła, a realizacja tego tematu właśnie tego wymaga. Skup się na tych najważniejszych!
Niebezzasadnym będzie nawiązanie do faktu uhonorowania pisarza Nagrodą Nobla – właśnie dzięki tej powieści zwrócono na Reymonta uwagę, to najlepszy dowód potwierdzający wartość dzieła. Trudno, co prawda, wskazać dokładnie kryteria, jakie stawia komisja przydzielająca tę słynną nagrodę. Jedno jest pewne: twórczość musi być uniwersalna, dotyczyć spraw ogólnoludzkich, podejmować temat ponadnarodowy, omawiać wartości ponadczasowe. I ten warunek dzieło Reymonta, zwane epopeją chłopską, spełnia nie tylko w skali narodowej – lecz nawet w skali światowej. Spróbuj zatem odnaleźć i wskazać największe walory utworu.
- Powieść podejmuje problematykę społeczności chłopskiej, prezentuje całokształt uniwersalnej, zawieszonej w czasie wsi, obrazuje mentalność chłopa – nie tylko polskiego. Obraz ten jest wielobarwny, wielostronny i prawdziwy.
- Przedstawia nie tylko nędzę wieśniaków (jak np. czynili to Konopnicka, Kasprowicz, Żeromski), lecz cały przekrój zhierarchizowanej społeczności – od bogatych gospodarzy po biedotę w rodzaju Kuby.
- Uniwersalne jest także przywiązanie chłopa do ziemi – cenniejszej niż pieniądze – ziemi ojców. Ziemia sama w sobie jest wartością, tradycją i miłością człowieka, który na niej urodził się, wychował, pracuje i umiera. Niezmienny jest związek człowieka z przyrodą – odwieczna zależność, wręcz zespolenie tak wspaniale wyeksponowane w Chłopach.
- Zauważ, że Reymont tworzy w powieści suwerenne państewko ludzi: jest tu władca i jego młoda żona, jest książę zabiegający się o sukcesję tronu i o przychylność młodej królowej, jest tu odwieczna, erotyczna skłonność młodych ku sobie, zazdrość wiernej żony i zazdrość starego męża – czyli zasób uczuć, zachowań i procesów od wieków prześladujących człowieka, przypisanych mu i definiujących jego człowieczeństwo. Były one w mitach greckich, w Biblii, w literaturze wszystkich epok. Powracają w Chłopach Reymonta – tym jaskrawiej widoczne, że zarysowane w uniwersalnym, bez czasu i bez przynależności – państewku. Dopiero w takiej sytuacji widać prawdę o psychice człowieka – o sile namiętności i tradycji w jego życiu.
- Mówiąc o wartościach utworu, należy jeszcze zaznaczyć artyzm kompozycji dzieła. Świetna stylizacja języka, złożoność gatunkowa, mitologizacja i bogactwo świata przedstawionego – od opisu przyrody po stroje, obrzędy i rekwizyty składające się na obraz wsi – wszystko to decyduje o ogromnej wartości dzieła.
W efekcie widać, że przyznanie Nobla Reymontowi nie wydaje się dziwne.
Podsumuj, zwracając szczególną uwagę na uniwersalną i ogólnoludzką wymowę powieści Reymonta.
Zobacz:
Młodopolska epopeja wiejska – Chłopi Władysława Stanisława Reymonta
Uzasadnij, dlaczego powieść pt. Chłopi Władysława Reymonta nagrodzono literacką Nagrodą Nobla.