Co decyduje o realizmie Chłopów?

Panoramiczny obraz społeczności wiejskiej,

ukazanej w pełnym rozwarstwieniu. Czynnikiem określającym mieszkańców Lipiec jest status majątkowy. Wyróżniamy zatem wśród społeczności chłopskiej warstwę najbogatszą (Boryna), średnio zamożną (Dominikowa, Jasiek Przewrotny), małorolną (Kłębowie, Kozłowie), komorników (Jagustynka, Agata, Stachowie) i parobków (Kuba, Witek). Wielkość majątku, liczba posiadanych morgów była czymś niezwykle istotnym, wyznaczała pozycję wśród reszty mieszkańców, a nawet określone miejsce w kościele, gdzie najbliżej ołtarza stali najbogatsi gospodarze. Do nich też należało podejmowanie decyzji dotyczących najistotniejszych spraw wiejskiej gromady.

• Bogate opisy prac polowych, obyczajów i obrzędów liturgicznych

Ukazują one społeczność lipiecką jako odrębną formację kulturową, hołdującą odwiecznemu porządkowi natury i kultury. Autor prezentuje je nadzwyczaj dokładnie, eksponując te elementy, które wyróżniają chłopów spośród innych warstw społecznych (na przykład: ścinanie kapusty, przędzenie wełny i lnu, przygotowanie zasiewów, chodzenie z niedźwiedziem, święcenie pól, targi, jarmarki, odpusty, zrękowiny, oczepiny i inne). Wieś bywa zarówno bajecznie kolorowa od święta, jak i szara, zwyczajna na co dzień.

• Konflikty natury społecznej, ekonomicznej lub etycznej

Wypełniają warstwę fabularną powieści, wnosząc do niej elementy dramaturgii, a niekiedy nawet grozy.

Są to:

  • Konflikt między wsią a dworem. Odsłania realia wsi pouwłaszczeniowej, która nie chce zrezygnować z prawa do serwitutów.
  • Konflikt wewnątrz warstwy chłopskiej pomiędzy gospodarzami a komornikami. Uwydatnia się podczas pomocy innych wsi dla Lipiec, kiedy to ksiądz „dobrodziej” zapewnia ją jedynie możnym chłopom.
  • Konflikty rodzinne o podłożu ekonomicznym. Ich przykładem może być spór Macieja Boryny z synem Antkiem lub Dominikowej z Szymkiem. Rodzice jak najdłużej wzbraniali się przed przekazaniem ziemi dzieciom, obawiali się bowiem utraty swej pozycji we wsi, a także źródła utrzymania, dzieci natomiast potrzebowały warsztatu pracy. Konflikty te dopełniają także charakterystyki bohaterów, eksponując takie cechy, jak chciwość, gwałtowność, temperament.
  • Konflikty na płaszczyźnie moralnej. Wprowadza je do powieści postać Jagny, która łamie zasady etyki ustanowione przez wiejską społeczność i płaci za to poniżeniem i wygnaniem.

Kwestie narodowe

W powieści na prawach aluzji funkcjonuje wiele odwołań do czasów powstania styczniowego, przeszłość powstańczą mają takie postacie, jak Boryna, Kuba i pan Jacek (brat dziedzica). Powstanie staje się symbolem solidaryzmu społecznego, mimo dzielących bohaterów różnic stanowych i majątkowych. Problem narodowy wiąże się również z tajemniczą postacią Rocha – emisariusza, który snuje piękne opowieści o dawnych dziejach ojczyzny, chcąc rozbudzić wśród chłopstwa poczucie tożsamości narodowej. Powraca także przy wprowadzeniu wątku polskiej szkoły w Lipcach.

Są zatem Chłopi bez wątpienia dziełem realistycznym, o dużych walorach poznawczych. Jednak nie jest to utwór jednowymiarowy i jego funkcja nie ogranicza się tylko do nakreślenia panoramicznej wizji społecznej, którą ożywia burzliwy romans dwojga kochanków. Realizm dominuje przede wszystkim w pierwszym tomie powieści. Tam, nie szczędząc czytelnikowi detali, dokładnie dzień po dniu rejestruje autor wiejskie bytowanie. Z tej konwencji rezygnuje jednak w następnych częściach. Konstrukcja czasu w utworze sugeruje, że powieść Reymonta zmierza w kierunku innych jakości artystycznych.

Zobacz:

Chłopi – Władysław Reymont

Młodopolska epopeja wiejska – Chłopi Władysława Stanisława Reymonta

Dlaczego powieść Reymonta Chłopi możemy nazwać epopeją?

Czy Chłopów Reymonta można uznać za epopeję?

Na czym polega artystyczna złożoność kompozycji Chłopów Reymonta?

Zaprezentuj zawartość treściową powieści Reymonta pt. Chłopi

Chłopi Reymonta – powieść naturalistyczna.

Naturalizm Chłopów Reymonta

Naturalizm Chłopów Władysława Reymonta

Chłopi Reymonta na maturze

 

Chłopi Reymonta – powieść mitologizująca.