Bóg w oczach twórców renesansowych, w Sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i ujęciu późniejszych twórców.
Bóg jest wartością niezwykle ważną w hierarchii pisarzy obu epok – choć postrzeganą inaczej. To jakby opozycja harmonii i niepokoju, spokojnego, ufnego humanizmu i humanizmu heroicznego. W liryce Jana Kochanowskiego Bóg jest Stwórcą, Mistrzem, Architektem konstrukcji tak misternej i skomplikowanej jak wszechświat. Struktura taka daje podstawy do zaufania, poczucia bezpieczeństwa, wiary w ład i sens istnienia. Dziękczynienie za urodę świata składa Kochanowski Bogu w Hymnie (Czego chcesz od nas panie), w Psałterzu Dawidów, w Pieśniach. Cień niepokoju dojrzymy w końcu w Trenach – po tym jak niezachwianym spokojem poety targnie tragedia osobista, we fraszkach zaś Bóg rysuje się czasem jako reżyser teatru kukiełek, bawiący się ludzkimi istnieniami.
Ten spokój rozsypuje się w proch w poezji Sępa Szarzyńskiego. Ma być zastąpiony wieczną walką, życie ludzkie wypełni dynamiczna droga ku Bogu, Bóg – ,,byt nasz podniebny”. Kim jest Bóg? ,,Ratunkiem duszy”, ,,obrońcą stworzenia”, najwyższą miłością. By dojść do niego, trzeba stawić czoło hetmanowi ciemności. Otóż – wyboru swojej postawy musi człowiek dokonać sam – a nawet w samotności. Nie zna ostatecznego wyniku swojej walki, lecz podejmuje ją – i to właśnie jest heroiczny humanizm – heroizm istnienia.
W literaturze polskiej temat Boga wciąż powraca. Znamienne jest ,,wadzenie się z Bogiem” romantyków – pojedynek Konrada w Wielkiej Improwizacji skontrastowany z Widzeniem ksiedza Piotra. Ów bunt przeciw Bogu wzniesie w Hymnach Jan Kasprowicz. Heroiczny humanizm przypomni Bolesław Leśmian, widzący w ułomności, kalectwie, trudzie życia – człowieczeństwo. Poezja czasów wojny i literatura o tych czasach zwróci się do Boga z pytaniem o czas apokalipsy (np. epizod Henia z Początku Andrzeja Szczypiorskiego), z kolei poezja Jana Twardowskiego wskrzesi ufność i podziw dla dzieła Boskiego – tę rodem z przemyśleń św. Franciszka i Jana z Czarnolasu.
Zobacz:
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego jako wyraz niepokojów i rozdarcia wewnętrznego człowieka baroku
Dlaczego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego nazywamy poetą barokowym?