Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Bóg z Sonetów nie jest tak bliski człowiekowi jak dobry, opiekuńczy ojciec i dawca radości świata z twórczości Kochanowskiego. Wydaje się raczej odległym ideałem, kimś, do kogo człowiek może się jedynie modlić i za kim tęsknić. Zbawienie jest zaledwie szansą, a nie pewnością wynikającą ze sprawiedliwego życia.
- Zacznijmy od sonetu O wojnie naszej… Osoba mówiąca w wierszu nazywa Boga „możnym Panem”, „Królem powszechnym” i „prawdziwym pokojem”. Podkreśla swój szacunek, głęboką cześć, ale i dystans wobec Niego.
- Można także wykorzystać sonet O nietrwałej miłości… Bóg jest w nim przedstawiony jako najwyższa idea piękna i miłości. Dlatego jedynie On powinien być przedmiotem ludzkiej miłości.
- Tragizm człowieka polega na tym, że na co dzień nie widzi on swymi ograniczonymi zmysłami tego celu. Dlatego popełnia błąd i jako przedmioty swojej adoracji wybiera rzeczy niegodne, zmienne i nietrwałe (takie jak złoto, sława itd.). Jednak miłość ziemska nie zaspokoi serca i duszy, które tęsknią do mistycznego zjednoczenia z samą ideą miłości, czyli Bogiem.
- Dobrym pomysłem będzie też odwołanie się do sonetu Na one słowa Jopowe… Poeta bardzo wyraziście kontrastuje w nim naturę Boga i istoty ludzkiej. Życie człowieka jest już od początku skażone grzechem, który odziedziczyliśmy po pierwszych rodzicach. Dlatego egzystencja ludzka jest nędzna, upływa w boleści i wstydzie. Człowiek jest tu pokazany jako istota grzeszna, robak i pył. A mimo to nieskończony Bóg właśnie od tej nędznej istoty pragnie uwielbienia, wdzięczności i miłości. Jest to dziwaczny paradoks, swoista tajemnica relacji między człowiekiem a Bogiem. Szarzyński nie próbuje tej tajemnicy ani zrozumieć, ani rozwikłać – po prostu ją zauważa.
- Możesz, choć nie jest to konieczne, przywołać Parafrazę psalmu CXXX. Człowiek na ziemi żyje w otchłani grzechów. Może liczyć jedynie na litość i miłosierdzie „niezmierzonego Boga”. Jednak zawsze się lęka, czy Bóg nie okaże się bardziej sprawiedliwym i surowym sędzią niż litościwym panem. Tylko łaska boża jest w stanie wyrwać duszę ludzką ze stanu upadku w materię. Utwór ten szczególnie uwydatnia olbrzymią odległość, dzielącą człowieka od Boga.
Podsumuj
Bóg nie jest już, jak w renesansie, największym artystą, który stworzył doskonały świat na swój obraz i podobieństwo. Nie jest też pełnym dobroci i hojnym ojcem, z którym człowiek może prowadzić dialog i zwierzać mu własne wątpliwości. Jest raczej bytem idealnym, odległym od człowieka, ostatecznym celem jego pragnień i dążeń. Tylko od niego zależy pomoc w zbawieniu ludzkiej duszy. Bóg z sonetów Szarzyńskiego bardziej przypomina Jahwe – sędziego ze Starego Testamentu niż nowotestamentowego Ojca, który z miłości do ludzi wydał na śmierć własnego Syna.
Zobacz:
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Mikołaj Sęp Szarzyński – O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem
Człowiek wobec Boga, świata i własnej egzystencji w twórczości wybranego pisarza staropolskiego
Dlaczego możemy stwierdzić, że sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ukazują manichejski obraz świata?
Zastanów się, jakie cechy renesansowe, a jakie barokowe dostrzegasz w poezji Sępa Szarzyńskiego.
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.