Dlaczego możemy stwierdzić, że sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ukazują manichejski obraz świata?
Na tak sformułowane pytanie powinniśmy udzielić odpowiedzi składającej się z dwóch części. Po pierwsze, zdefiniujmy manichejski obraz świata. Po drugie, na podstawie analizy i interpretacji wybranych utworów poszukajmy składników tego obrazu w wybranych utworach.
- Po pierwsze – definicja manichejskiego obrazu świata.
Manichejski obraz świata to obraz dualistyczny, konfliktowy, nacechowany sprzecznościami. Świat jako uniwersum, a także człowiek jako mikrokosmos są bytami niespójnymi i przestrzeniami walki, sporu. To spór między równorzędnymi siłami: Bogiem i Szatanem, Światłem i Ciemnością, Dobrem a Złem, jak też między Naturą a Duchem.
- Po drugie – czas zacząć szukać elementów manicheizmu w wybranych utworach.
Najwyraźniej widać je w sonecie O wojnie naszej… Świat ziemski jest światem marności, przestrzenią vanitas. Nie jest doskonałym odwzorowaniem Boga, ale miejscem, gdzie Bóg oprócz swojej władzy dopuścił władzę Szatana. Człowiek, który ma w sobie zarówno element boski, jak i ziemski pierwiastek zepsucia, musi podjąć wyzwanie i walczyć z Szatanem.
Zwróć uwagę na przeciwstawienie Natury i Boga. Zło, upadek i grzech są wpisane już nie tylko w materię, ale i w naturę. Człowiek, stworzony z żywiołów tak jak ona, nie może się z niej zupełnie wyzwolić. Bóg, sfera duchowa, sfera zbawienia są jej czymś przeciwnym, o czym człowiek ma tylko nikłe pojęcie w swoim ziemskim życiu. Skoro ciało zazdrości duszy „zwierzchności”, dychotomia istnieje też w samym człowieku.
Podsumuj
Manichejski obraz świata jest typowy dla baroku, epoki kontrastów, paradoksów, epoki oscylującej między chęcią używania życia a potrzebą pokuty i ascezy. To napięcie decyduje o tragicznym wymiarze losu istoty człowieka, skazanego na wieczny niepokój i nieustającą walkę miedzy przeciwnymi składnikami swej własnej natury.
Zobacz:
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Zastanów się, jakie cechy renesansowe, a jakie barokowe dostrzegasz w poezji Sępa Szarzyńskiego.
Sytuacja człowieka we wszechświecie na podstawie utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Dlaczego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego nazywamy poetą barokowym?
O czym traktują znane Ci utwory Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego?