Do jakich toposów i motywów mitologicznych odwołuje się Kochanowski w Pieśni XXIV (”Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony…”?
Wstęp
Przypomnij znaczenie słowa „topos” – jest to tzw. Motyw wędrujący, czyli motyw zaczerpnięty najczęściej z Biblii lub mitów greckich, który przewija się w literaturze i sztuce różnych epok i jest tam obecny w rozmaitych wariantach.
Rozwinięcie – wskazówki interpretacyjne
Najważniejsze są oczywiście dwa toposy horacjańskie, pieśń Kochanowskiego jest bowiem swoistą parafrazą najsłynniejszej ody Horacego Exegi monumentum.
- Pierwszy topos to „exegi monumentum (wybudowałem pomnik)” – poezja , mimo, że zawiera tylko ulotne słowa, jest czymś najbardziej trwałym niezniszczalnym, w przeciwieństwie do rzeczy materialnych.
- Drugi topos to „ non omnis moriar ( nie wszystek umrę)” – poezja, myśl poety czy jego dusza nie umiera nigdy, pozostaje w pamięci pokoleń, zapewnia wieczną sławę, a przez to swoistą nieśmiertelność – tylko ciało jest śmiertelne, dlatego poeta mówi o sobie, że jest „ złożony z dwojakiej natury”.
- Zwróć też uwagę na motyw śmierci jako metamorfozy w ptaka – poeta zakazuje płaczu na swoim pogrzebie, gdyż uniknie śmierci „cząstka nie byle jaka” czyli jego poetycki geniusz. Ptak jest symbolem nieśmiertelności – przypomnij sobie, że w mitologii greckiej dusza Heraklesa wzleciała ze stosu do nieba, na Olimp, a heros stał się bogiem.
- Ważny jest również motyw ikaryjskiego lotu – to lot bez upadku, lot ku słońcu i nieśmiertelności. Właśnie pod postacią lotu Poeta wyobraża sobie rozprzestrzenianie się swojej pośmiertnej sławy po wszystkich krajach Europy.
Podsumowanie
Jest w tej pieśni obraz poezji typowy dla renesansu. Poezja jest boskim darem i natchnieniem, poeta zaś kimś ponadprzeciętnym. Dzięki niezwykłemu talentowi – „bożej iskrze” zapewnia sobie sławę i nieśmiertelność
Zobacz:
Motyw sławy poetyckiej w pieśniach Horacego i Jana Kochanowskiego
Jan Kochanowski Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych (Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony)
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach?
Przedstaw Pieśni Jana Kochanowskiego jako wyraz filozofii życia poety.
Postawa światopoglądowa Kochanowskiego w Pieśniach a myśl antyczna i chrześcijańska