Przedstaw Pieśni Jana Kochanowskiego jako wyraz filozofii życia poety.
Na początek – o poecie
Jan Kochanowski, poeta doctus, przez sobie współczesnych nazywany „kochaniem wieku”, powszechnie uznany za najwybitniejszego poetę nie tylko Polski, ale i Słowiańszczyzny.
Przejdź do konkretów
Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni, ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o sobótce.
Można pozwolić sobie na stwierdzenie, że w Pieśniach poeta przekazał swój program poetycki i filozoficzny.
Utwory zawarte w tomie powstawały przez ponad dwadzieścia lat. Mistrzem dla Kochanowskiego był Horacy i na nim wzorował on swoje utwory. W Pieśniach zawarł Kochanowski odpowiedź na pytania nurtujące zarówno renesansowego humanistę, jak i współczesnego nam czytelnika – Jak żyć godnie i mądrze?
Pieśni Kochanowskiego cechuje ogromna różnorodność, możemy wyróżnić między innymi utwory autotematyczne, filozoficzno-refleksyjne, apelu, patriotyczne, obywatelskie, pochwalne, powitalne i pożegnalne, obrzędowe, biesiadne, miłosne i żałobno-medytacyjne.
Pierwszy przykład pieśni podejmującej temat filozofii życia.
Pieśń IX (Księgi pierwsze) Chcemy sobie być radzi?
Czy można pogodzić stoicyzm z epikureizmem? Oczywiście, a jeszcze do tego dołożyć Opatrzność Boską – doskonałym tego przykładem są pieśni Kochanowskiego. Nasz los zależy co prawda od zmiennej Fortuny, ale to
„sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba,
kiedy się człowiek troszcze więcej, niźli trzeba”.
I drugi fragment:
„A nigdy nie zabłądzi,
kto tak umysł narządzi,
Jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
Temu mężnie wytrzymać, w owym się nie wznosić”.
Czy to nie doskonała definicja stoicyzmu? Wobec zmienności losu i niepewności jutra pozostaje człowiekowi jedynie zachować stoicki spokój i ufać Bogu. Kochanowski zachęca także do korzystania z życia, przywołać można początek pieśni, która zaczyna się jak anakreontyk – pieśń biesiadna. Epikurejskie hasło carpe diem słychać wyraźnie w tych strofach.
Pieśń IX (Księgi wtóre) zaczynająca się od słów „Nie porzucaj nadzieje”
To także pieśń filozoficzna. Każda zwrotka może być potraktowana jako ilustracja zasad stoicyzmu:
„Lecz na szczęście wszelakie
serce ma być jednakie”.
Nasz los zależy od przewrotnej bogini Fortuny, która jak wiadomo jest zmienna i kapryśna. Co może uchronić człowieka przed jej kaprysami? Tylko Bóg i silna wiara:
„Ty nie miej za stracone,
Co może być wrócone:
Siła Bóg może wywrócić w godzinie;
A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie”.
Zakończ krótko
Analizując Pieśni Jana Kochanowskiego, możemy odczytać z nich filozofię życia poety – łączył on stoicyzm i epikureizm, a także wiarę w Boga.
Zobacz:
Postawa światopoglądowa Kochanowskiego w Pieśniach a myśl antyczna i chrześcijańska
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach?
Postawa światopoglądowa Kochanowskiego w Pieśniach a myśl antyczna i chrześcijańska