Pieśń jest to gatunek o rodowodzie antycznym. Za jej twórcę uznaje się wielkiego rzymskiego poetę Horacego. Zwał on swe utwory carmina (łac. pieśni), stąd nazwa gatunku. Początkowo w poezji pieśni były związane z muzyką, z czasem stały się samodzielną formą literacką. Są to utwory liryczne o refleksyjnym charakterze.
Najważniejsze motywy pojawiające się w Pieśniach
Będą to:
- motyw Fortuny, niestałej i zwodniczej, która szydzi z człowieka,
- motyw świata jako smutnego teatru marionetek i Boga – wielkiego reżysera, rozporządzającego ludzkim losem,
- motyw cnoty jako zespołu największych wartości, takich jak mądrość, prawość, umiar, patriotyzm, piękno, czyste sumienie,
- motywy stoicko-epikurejskie, jak spokój, równowaga wewnętrzna, obojętność wobec wzruszeń, szczęście umiarkowane, brak cierpień,
- motyw dobrej, poczciwej sławy,
- motyw Arkadii ziemiańskiej
- motyw Boga Wielkiego Architekta, Budowniczego świata,
- motywy patriotyczno-obywatelskie, tyrtejskie,
- motywy exegi monumentum i non omnis moriar.
Uwaga!
- W Pieśniach poeta wyraził przekonanie, że można pogodzić ze sobą mądrość stoicką i epikurejską, chrystianizm, nakazy obywatelskie, pragnienie sławy i inne doświadczenia człowieka. Był zatem piewcą renesansowej harmonii świata.
- W Pieśniach Kochanowski okazał się prawdziwym człowiekiem renesansu, faworyzującym chwilę teraźniejszą, życie dane tu i teraz. Czas ludzki, ziemski traktował jako odrębną, autonomiczną wartość, przeciwstawiał go wieczności – domenie Boga oraz kolistemu czasowi natury. Teraźniejszość była dla poety najważniejszą fazą ludzkiego istnienia. Stanowiła obszar ludzkiego działania i przeżywania, obserwacji i kontemplacji, stąd jej afirmacja.
Zobacz:
Przedstaw Pieśni Jana Kochanowskiego jako wyraz filozofii życia poety.
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach?
Problematyka obywatelska i krytyka Polaków w Pieśni o spustoszeniu Podola Jana Kochanowskiego.
Postawa światopoglądowa Kochanowskiego w Pieśniach a myśl antyczna i chrześcijańska