Jakie zasady wyznaje i jakie wartości ceni postać mówiąca we fraszce Jana Kochanowskiego Na dom w Czarnolesie?
Na dom w Czarnolesie
Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmorowe mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają,
Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym,
A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością.
Postać mówiąca w wierszu prosi Boga o opiekę nad swoim domem. Nie chce mieć pałaców, bogactwa, ale prosi o spokój, zdrowie i szczęście. Bo nie jest ważne to, co się ma, ale jakim się jest. Bogactwo nie daje szczęścia, ważniejsze jest zdrowie, spokojne sumienie i umiejętność zgodnego życia z ludźmi. Podmiot liryczny jest człowiekiem, który potrafi cieszyć się z tego, co już ma. Sam na to zapracował, choć na pewno taka była wola Boga – bo Bóg stwarza („to moja praca, a zdarzenie Twoje”). Więcej radości sprawia to, do czego doszło się samemu w sposób uczciwy, niż to, co otrzymało się od innych. Ważne, by dom był prawdziwym schronieniem.
Według poety prawdziwy dom zależy od:
- czystego sumienia,
- Bożego błogosławieństwa,
- ludzkiej życzliwości,
- skromności,
- zdrowia,
- dobrego pożywienia,
- przyjemnej starości.
Postać mówiąca w wierszu zwraca się do Boga z pokorą, dziękuje Mu i prosi o dalszą opiekę. Do ludzi zaś podchodzi z szacunkiem, dlatego pragnie być uczciwa i życzliwa. Nie chce się nikomu naprzykrzać, nikogo skrzywdzić.
Utwór Jana Kochanowskiego to fraszka. Ale ta fraszka nie jest żartobliwa. Dotyczy poważnych problemów życia ludzkiego. Czarnolas to miejsce, do którego poeta uciekł w poszukiwaniu spokoju i szczęścia. Miał bowiem dosyć życia dworskiego, pełnego intryg i niepokojów.
Wartości, które ceni poeta, to między innymi radość życia. Taką postawę, która za cel życia stawia przyjemność czerpaną z prostego życia, nazywamy epikurejską (nazwa pochodzi od starożytnego filozofa Epikura).
Fraszka
- dotyczy zdarzenia lub osoby;
- najczęściej ma charakter żartobliwy, anegdotyczny; może też mieć charakter refleksyjny;
- zamknięta jest wyraźną pointą, konkluzją (pointa – dobitne zamknięcie wypowiedzi, zaskakujące zakończenie, celny pomysł, nieoczekiwany zwrot myśli).
Zobacz:
Przedstaw Fraszki Jana Kochanowskiego jako świadectwo renesansowej świadomości i obyczajowości.
Fraszki Jana Kochanowskiego jako wyraz poglądów renesansowego myśliciela.