Bohaterowie Zbrodni i kary wobec dobra i zła.
Formuła tematu stawia pewien problem – pytanie: jacy naprawdę są bohaterowie Dostojewskiego? Trzeba na nich spojrzeć w kategoriach moralnych.
- Możesz przyjąć formę rozprawki, stawiając na początku tezę, np. bohaterowie Dostojewskiego to postacie niejednoznaczne, miotające się między moralnym upadkiem a najwyższymi uczuciami, między szczęściem a nędzą, między wiarą a niewiarą.
- Zbierz argumenty: jest ich wiele. Przywołaj historię Soni: zauważ, że to piękna, młoda dziewczyna, głęboko wierząca, o duszy prostej i szczerej, którą jednak rodzinna nędza zmusiła do zarabiania własnym ciałem. W odniesieniu do głównego bohatera gra rolę niemal anielską – obdarzywszy go głęboką miłością, doprowadza do jego wewnętrznej przemiany. Kocha Rodiona, a gdy dowiaduje się odeń o jego zbrodni, namawia go do przyznania się do winy i odpokutowania grzechu. Kiedy to nastąpi – będzie mu towarzyszyć na katordze. Podkreśl wyraźnie, że w tej postaci świętej ladacznicy Dostojewski raz jeszcze realizuje swą ideę głębokiego dobra, tkwiącego w każdym człowieku, nawet takim, któremu zdarzyło się fatalnie zbłądzić. Inny wymowny przykład to Swidrygajłow: okryty ponurą sławą z przeszłości (rzekome zabicie czternastoletniej dziewczyny, dziwne relacje z żoną) próbuje brutalnie uwieść Dunię, a jednocześnie stać go na to, by wręczać duże pieniądze skruszonej grzesznicy. Zwróć uwagę na tragiczny koniec jego historii i skomentuj to wydarzenie. Nie zapomnij o głównym bohaterze. To również przykład ilustrujący postawioną tezę: pod wpływem miłości Soni Raskolnikow – zabójca lichwiarki – sięga po Pismo Święte. Dopiero wówczas „rozpoczyna się nowa historia, historia stopniowej odnowy człowieka, historia stopniowego odradzania się, stopniowego przechodzenia z jednego świata w drugi”. Nawet odrażający Marmieładow przejawia chwilami pozytywne cechy, odkrywa ludzką twarz człowieka, który nie jest w stanie podźwignąć się z upadku.
- Przykłady obuduj komentarzem, jakimś trafnym spostrzeżeniem, np.: w kształtowaniu losów niektórych bohaterów widać wyraźną regułę – paradoksalnie grzech staje się niezbędny, by nastąpiło „zmartwychwstanie”, duchowe przeobrażenie.
- Sformułuj ostateczną konkluzję, np. że bohaterowie Zbrodni i kary wybierają – dosłownie – między Chrystusem i szatanem, z tym, że pierwiastki dobra i zła tkwią w nich samych. Co za tym idzie – najbardziej świetlana postać może u Dostojewskiego popełnić nagle najohydniejszą zbrodnię, a najgorsza kanalia – dokonać czynu godnego świętego. Bardzo rzadko zdarza im się osiągać harmonię, z reguły pozostają w zawieszeniu między dobrem a złem. Zaznacz, że tego rodzaju postawa życiowa, na cześć pisarza, nazwana nawet została dostojewszczyzną.
Zobacz:
Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego
Czy Zbrodnię i karę Fiodora Dostojewskiego można nazwać powieścią polifoniczną?
Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski. Na czym polega uniwersalna wymowa powieści?
Co to znaczy, że Zbrodnia i kara jest dziełem realizmu psychologicznego?
Sylwetka Soni Marmieładowej w kontekście problematyki Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego