Charakterystyka Kordiana
Ten temat bardzo łatwo zlekceważyć. Napisanie charakterystyki wydaje się na pewno większości z Was zadaniem prostym, oklepanym, może nawet nudnym. W przypadku Kordiana mamy jednak do czynienia z bohaterem naprawdę wyjątkowym, nieustannie się zmieniającym, z postacią o bardzo bogatym wnętrzu i skomplikowanej psychice. Napisać jego dobrą charakterystykę to prawdziwe wyzwanie.
We wstępie warto zasygnalizować te trudności, zaznaczyć liczbę przemian, którym na przestrzeni krótkich trzech aktów podlega bohater.
- W pierwszym akcie dramatu poznajemy Kordiana jako piętnastoletniego młodzieńca nieszczęśliwie zakochanego w starszej od siebie kobiecie, cierpiącego na chorobę wieku.
- Po nieudanej próbie samobójczej Kordian wyrusza w podróż po Europie, przemieniając się w ten sposób w romantycznego wędrowca – poszukiwacza sensu życia, pragnącego poświęcić się dla jakiejś wielkiej idei.
- Ideą tą staje się walka o niepodległość Polski. I tutaj mamy do czynienia z trzecią przemianą naszego bohatera, który staje się spiskowcem, żołnierzem, romantycznym szlachetnym straceńcem, niedoszłym zabójcą cara.
- W rozwinięciu spróbuj wnikliwiej przyjrzeć się tej postaci, zastanowić się nad cechami bohatera.
A oto podpowiedzi:
Kordian został ukształtowany jako osobowość nieprzeciętna, bogata i skomplikowana. Poznajemy go jako piętnastoletniego chłopca – typowego romantycznego marzyciela – słabego, niedojrzałego, poszukującego bezskutecznie życiowego celu. Jednocześnie jest to bohater obdarzony ogromną wrażliwością – „jaskółczym niepokojem” serca. Kordian cierpi na Weltschmerz, czyli romantyczną chorobę wieku objawiającą się apatią, nudą, niechęcią do życia, brakiem poczucia sensu i celu istnienia. Z melancholią i pustką egzystencjalną walczy w nim chęć poznania życia we wszystkich jego przejawach – „sto we mnie żądz, sto uczuć, sto uwiędłych liści”. Ważne miejsce zajmuje w jego życiu miłość do Laury, dojrzałej kobiety, która lekceważy młodego zalotnika i bawi się nim. Czując się jak zbędny aktor na scenie życia, Kordian postanawia je zakończyć. Nie udało mu się jednak nawet skutecznie popełnić samobójstwa…
Podróże (Anglia, Włochy) są próbą poznania i zrozumienia świata i odnalezienia w nim swojego miejsca. Poznawszy mechanizmy rządzące ludzkim społeczeństwem (pieniądz), Kordian znajduje się na „najwyższej igle góry Mont Blanc” w Alpach szwajcarskich. Typowy romantyczny indywidualista, w słynnym zdaniu: „Jam jest posąg człowieka na posągu świata” wyraża podziw dla siebie i swojej wyjątkowości. Pod wpływem ożywczej alpejskiej przyrody bohater odzyskuje wiarę w siebie:
Aż w powietrza błękicie
skąpałem się… i ożyłem,
i czuję życie!
Kordian postanawia związać swój los z walką o niepodległość Polski. Podobnie jak Konrad Mickiewicza marzy o „rządzie dusz”, tyle że nie Bóg ma mu go przekazać, ale ludzie dobrowolnie powinni mu się „dać w ręce”. Kiedy zostanie pozbawiony przywództwa – większość spiskowców zagłosowało przeciw zabójstwu cara – Kordian postanawia dokonać czynu sam:
Narodowi
Zapisuję, co mogę… Krew moją i życie,
I tron do rozrządzenia próżny.
Ujawnia się w ten sposób dandysowskie upodobanie Kordiana do pięknych i niezwykłych gestów, daje o sobie znać romantyczny indywidualizm, przejawiający się w dumie i pogardzie dla tłumu, a także rozmiłowanie w roli straceńca-mściciela.
Jednakże Kordian nie spełnił zapowiedzi – nie udało mu się zabić cara. Pokonały go fantazmaty pochodzące z jego własnego wnętrza, lęki i zahamowania osadzone w głębiach psychiki. Czyn, którego się podjął, wydał mu się w drodze do carskiej sypialni pełnym grozy krwawym koszmarem, obrzydliwością estetyczną i moralną. Car był wszak koronowanym królem Polski, jego zamordowanie okryłoby hańbą cały naród…
Podczas pobytu w szpitalu dla wariatów Kordian otrzymuje szansę spojrzenia na siebie z zewnątrz – okiem Doktora (pod którego maską ukrywa się Mefistofeles). Doktor przedstawia mu dwóch szaleńców, którzy, podobnie jak nasz bohater, przekonani są, że poświęcają się za ludzkość i pyta:
A cóż wiesz, że nie jesteś jak ci obłąkani?
Ty chciałeś zabić widmo, poświęcić się za nic.
Ostatnią bardzo istotną cechą Kordiana jest jego skrajna samotność. Kordian nie miał żadnych przyjaciół, a raczej… sam nie chciał być niczyim przyjacielem. Wychodzi to na jaw w scenie spowiedzi:
KSIĄDZ:
Teraz, mój synu, przed wieczności drogą
Nie masz co komu przekazać na ziemi?
KORDIAN:
Nic.
KSIĄDZ:
I nikogo na ziemi?
KORDIAN:
Nikogo.
KSIĄDZ:
Nie byliż ludzie przyjaciółmi twemi?…
KORDIAN:
Nikt.
KSIĄDZ:
Tyś mi tego nie powiedział grzechu!
Zlituj się nad nim Boże! Wielki Boże!
Czy można kochać naród, nie kochając człowieka? Zdaje się pytać Słowacki.
Zakończenie
Istnieje kilka sposobów efektownego zakończenia charakterystyki Kordiana. Pierwszym z nich jest krótka i zwięzła ocena postępków głównego bohatera dramatu Juliusza Słowackiego. Co Ci się w Kordianie podoba, a co nie? Które jego cechy są (według Ciebie) godne naśladowania, a które należy potępić? Możesz również krótko porównać tę postać z innymi znanymi Ci bohaterami dzieł romantycznych. Na przykład zwrócić uwagę na podobieństwa pomiędzy Kordianem i Gustawem-Konradem z Dziadów Adama Mickiewicza. Pokreślić te cechy, które są charakterystyczne dla bohaterów romantycznych w ogóle. Możesz się również zastanowić, na ile, i czy w ogóle, rozterki Kordiana są uniwersalne, czego mógłby się od niego nauczyć współczesny człowiek.
Zobacz:
Kordian – jeden bohater czy wielu? Prześledź przemiany bohatera i określ typ (typy) postaci.
Kordian jako dramat o powstaniu listopadowym. Jak Słowacki ocenia powstanie?
Kordian jako dramat o powstaniu listopadowym. Jak Słowacki ocenia powstanie?
Omów cechy dramatu romantycznego na przykładzie Kordiana Słowackiego