Omów założenia filozofii genezyjskiej.
W 1843 roku Słowacki uznał, iż praktyki Andrzeja Towiańskiego nie mają nic wspólnego z wartościami filozofii mistycznej i odszedł z Koła Sprawy Bożej. W czasie letnich wakacji w Pornic nad Adriatykiem napisał Genesis z Ducha i w ten sposób sformułował własny system filozoficzny. Od tytułu dzieła został on nazwany genezyjskim. Opierał się na przekonaniu, że „wszystko przez Ducha i dla Ducha stworzone jest, a nic dla cielesnego celu nie istnieje”. Słowacki wyszedł z założenia, iż na początku był Bóg, który wyłonił z siebie duchy.
Te z kolei zażądały widzianych kształtów. Historia świata rozpoczyna się więc nie tylko od myśli Boga, ale również od woli duchów.
Pierwszą materialną formą duchów był glob. Dalej duchy tworzyły kamienie, skały, kryształy. Potem nastąpił wielki kataklizm i rozpoczęła się prawdziwa praca ducha – zmaganie się z formą. Należy jednak pamiętać, że duchy nie istnieją bez formy, więc unicestwiają stary kształt i tworzą nowy, piękniejszy i doskonalszy. Historia świata jest dla Słowackiego procesem wyzwalania się ducha, przemiany materii. Jednak materia stawia opór, więc ewolucja odbywa się przez katastrofy, a duch jest wiecznym rewolucjonistą.
Każdy naród ma także swego ducha, a naród polski jest tym, który przeszedł przez najwięcej form i osiągnął doskonałość. Polska powinna być więc przewodnikiem wszystkich narodów. Mamy tu do czynienia z wariantem romantycznego mesjanizmu.
Wymień utwory Juliusza Słowackiego, w których dostrzegasz motyw przemijania
- Słowacki jako budowniczy legend wielkich bohaterów – Na sprowadzenie prochów Napoleona, Sowiński w okopach Woli, Testament mój (kreacja poety wieszcza).
- Zawodność ludzkiej pamięci – W sztambuchu Marii Wodzińskiej.
- Przemijanie potęgi cywilizacji i kultury – Paryż, Rzym.
- Niezgoda na swoją samotność i bezsens ludzkich poczynań – Hymn (Smutno mi, Boże…).
- Okres genezyjski – wszystko przemija i jednocześnie wszystko zostaje – Anioł ognisty…, Kiedy się w niebie gdzie zejdziemy sami.
Podaj cechy gatunkowe poematu dygresyjnego
Poemat dygresyjny jest gatunkiem poezji narracyjnej, który ukształtował się w romantyzmie. Jest to dłuższy utwór wierszowany, który łączy w sobie elementy epickie, liryczne i dyskursywne. Jest więc synkretyczny. Fabuła poematu dygresyjnego złożona jest z luźnych epizodów, a na pierwszym planie znajduje się narrator, dla którego tekst jest pretekstem do snucia dygresji (czyli odejścia od głównego tematu), najczęściej zupełnie niezależnych od tematu zasadniczego (dlatego mówi się, że poemat Słowackiego pt. Beniowski tak naprawdę nie opowiada historii tego bohatera). Celem wprowadzania dygresji jest przedstawienie poglądów autora, rozprawianie się z przeciwnikami ideowymi, gawędzenie z czytelnikiem. Za twórcę gatunku uważa się Byrona, którego Don Juan i Wędrówki Childe Harolda stały się wzorem do naśladowania. Słowacki jest autorem najsłynniejszego w literaturze polskiej poematu dygresyjnego pt. Beniowski.
Wymień gatunki literackie, które uprawiał Juliusz Słowacki
- Dramat – Kordian, Balladyna, Horsztyński, Lilla Weneda, Mazepa;
- Poemat dygresyjny – Beniowski;
- Poemat prozą – Anhelli;
- Powieść poetycka – Żmija, Jan Bielecki, Lambro, Ojciec zadżumionych, W Szwajcarii
- Hymn, oda, list poetycki, pieśń, elegia
Kobiety w liryce Juliusza Słowackiego. Wymień kilka utworów, których bohaterkami są kobiety.
- Matka – Do Matki, Rozłączenie;
- Zofia Bobrówna – W pamiętniku Zofii Bobrówny;
- Eliza Branicka (późniejsza Krasińska) – W albumie Elizy Branickiej;
- Maria Wodzińska – W sztambuchu Marii Wodzińskiej;
- Ludwika Bobrówna – Do Ludwiki Bobrówny
Z wiersza Juliusza Słowackiego pt. Grób Agamemnona wypisz trzy postacie kojarzone z mitologią.
- Elektra – była córką Agamemnona i Klitajmestry, siostrą Orestesa i Ifigenii. Wspólnie z Orestesem pomściła na matce i jej kochanku, Ajgistosie, śmierć ojca. Elektra jest główną postacią tragedii Sofoklesa i Eurypidesa.
- Arachne – to córka farbiarza Idmona z Kolofonu w Lidii, mistrzyni tkania i haftu. Jej przechwałki o własnych zdolnościach rozgniewały Atenę, która wyzwała ją na tkacki pojedynek. Atena wyhaftowała wizerunki bogów olimpijskich, obrazując ich potęgę. Arachne wyczarowała bogów w miłosnych związkach ze śmiertelnymi dziewczętami. Jej tkanina była równie piękna jak haft Ateny. Rozgniewana bogini rozdarła dzieło Arachne, a ją samą zaczęła bić czółnem tkackim. Dziewczyna powiesiła się z rozpaczy. Atena, której zrobiło się żal dziewczyny, zmieniła ją w pająka.
- Prometeusz – w mitologii greckiej tytan, syn tytana Japetona, brat Atlasa i Epimeteusza, ojciec Deukaliona. Został ukarany przez Zeusa za to, że skradł Atenie mądrość, a Hefajstosowi ogień i nauczył ludzi jak go używać. Przywiązano go do skał Kaukazu. Codziennie przylatywał tam sęp i wyjadał Prometeuszowi wątrobę, która odrastała w nocy. Męka Prometeusza skończyła się po wielu latach, gdy Herakles zabił sępa strzałą z łuku.
Zobacz: