Rekonstrukcja dziejów Gustawa-Konrada jako bohatera łączącego poszczególne części Dziadów. Rozgranicz wydarzenia akcji i poza akcją.
Wstęp – ogólna uwaga
W życiu bohatera Dziadów wyróżnić można cztery etapy: trzy z nich ukazuje sam dramat, jednego możemy tylko się domyślać. Gustaw-Konrad to: Widmo z II części utworu, upiór o imieniu Gustaw z IV oraz Konrad z części III.
Rozwinięcie – rekonstrukcja dziejów
- Kochał kobietę, która poślubiła innego mężczyznę – ten etap rozgrywa się poza akcją dramatu.
- Z rozpaczy popełnił samobójstwo, a jego duch w postaci Widma pojawia się na dziadach – w części II dramatu. Chociaż być może Gustaw w czasie obrzędu dziadów z II części dramatu właśnie popełniał samobójstwo, a jego duch przenosił się dopiero w zaświaty – był „jeszcze na świecie, lecz już nie dla świata”. Według mitologii starosłowiańskiej widmo nie może jeszcze mówić – Gustaw „pełnoprawnym” duchem stanie się dopiero w części IV.
- Jako upiór Pustelnik pojawia się u księdza unickiego – swojego dawnego nauczyciela. Wyjawia mu swoje prawdziwe imię i całą historię nieszczęśliwej miłości. Polemizuje z Księdzem, który reprezentuje racjonalizm, nakazuje z pokorą przyjmować cierpienie i traktuje samobójstwo jako grzech śmiertelny. W ciągu trzech godzin: miłości, rozpaczy i przestrogi Gustaw rytualnie odtwarza własne życie i własną śmierć. Gustaw – upiór jest pośrednim wcieleniem, zataczającego koło życia i śmierci, bohatera Dziadów. Ponownie popełnione samobójstwo pozwala mu poniekąd wstąpić w nowe ciało… – część IV utworu.
- “Umarł Gustaw, narodził się Konrad” – pisze więzień na ścianie swej celi. Bohater Dziadów wraca do świata żywych – widzimy go w więzieniu, wraz ze skazanymi filomatami. Teraz jest Konradem – bojownikiem o wolność ojczyzny.
- Bohater podczas Wielkiej Improwizacji staje do pojedynku z samym Bogiem – złe demony próbują skłonić go do bluźnierstwa, co prawie im się udaje. Dzięki egzorcyzmom odprawionym przez księdza Piotra dusza Konrada zostaje jednak uwolniona od wpływu złych mocy – część III utworu.
- Zostaje zesłany na Syberię. Podróżując przez Rosję, obserwuje mieszkańców tej „krainy pustej, białej i otwartej jak zgotowana do pisania karta”. Przyszłość Rosji jest zagadką – pewne jest tylko to, że imperium zostało zbudowane na „krwi i łzach”, car jest despotą, a lud jest zniewolony – podobnie jak Polacy. Konrad spotyka w Rosji malarza – mistyka Józefa Oleszkiewicza, który przepowiada całkowitą zagładę stolicy imperium – Ustęp III części
Zakończenie
Bohater ewoluuje podczas trwania dramatu – jego metamorfoza jest kluczowym punktem zdarzeń. Czytelnik nie poznaje jego dalszych losów – ma zatem do czynienia z konstrukcją otwartą.
Zobacz:
Gustaw-Konrad – bohater Dziadów
Zaprezentuj treść całości utworu Adama Mickiewicza pt. Dziady