Udowodnij, że Pana Tadeusza Adama Mickiewicza można określić mianem epopei narodowej.
a) Zacznij od podania drugiej nazwy epopei oraz określenia, do jakiego rodzaju literackiego zaliczamy epopeję.
Epopeja (inaczej epos) należy oczywiście do epiki.
b) Teraz omów elementy formalne eposu, wykazując, że znajdziemy je także w Panu Tadeuszu.
- Epopeja to inaczej poemat epicki, heroiczny, czyli utwór napisany wierszem, zazwyczaj obszerny, o budowie epizodycznej. Pan Tadeusz napisany jest trzynastozgłoskowcem, jest rozbudowany i podzielony na 12 ksiąg.
- Epopeja rozpoczyna się inwokacją – w Panu Tadeuszu jest to inwokacja do Litwy, rozbudowana o zwrot do Matki Boskiej Ostrobramskiej.
- W epopei występuje narrator trzecioosobowy – tak jest też w Panu Tadeuszu, jest to narrator obiektywny. Ujawnia się tylko w Inwokacji oraz zakończeniu utworu.
- Epopeję charakteryzuje podniosły styl, obfitujący w realistyczne opisy i elementy mitologiczne. W Panu Tadeuszu podniosłym stylem opisane są nawet mało podniosłe sceny, np. grzybobranie. Dominują realistyczne opisy (np. koncert Wojskiego), w tym sceny batalistyczne (obrazy walki), pojawiają się też elementy mitologiczne (np. porównanie marchewki do rogu Amaltei).
c) Czas przejść do warstwy znaczeniowej epopei.
- W epopei najważniejsza jest wielowątkowa fabuła. Pan Tadeusz zawiera wątek miłosny (Tadeusz – Zosia, Hrabia – Telimena), historyczny (przeszłość – np. powstanie kościuszkowskie, teraźniejszość – wkroczenie wojsk Napoleona) i wątki związane z dziejami rodzin i konkretnych osób (np. historia rodu Horeszków).
- Ważny jest bohater zbiorowy, reprezentowany przez charakterystyczne jednostki. W Panu Tadeuszu bohaterem jest polska szlachta o zróżnicowanym stopniu zamożności (ziemiaństwo, szlachta średnio zamożna, zubożała). Reprezentantami są m.in. Sędzia, Podkomorzy, Wojski, Horeszka. Na ich tle wybija się postać Jacka Soplicy – Księdza Robaka.
- Czas – epopeja pokazuje bohaterów w ważnym dla nich momencie dziejowym. W Panu Tadeuszu jest to czas zaborów i moment wkroczenia na Litwę wojsk napoleońskich. To wydarzenia autentyczne, w które Mickiewicz wpisał m.in. plan wzniecenia powstania, snuty przez Robaka.
d) Teraz powiedz, dlaczego Pan Tadeusz to epopeja narodowa, czyli wskaż wątki narodowe.
Epopeja narodowa jest utworem szczególnie ważnym dla danego narodu, wpisującym się w jego tradycję i kulturę. Mickiewicz przez poruszaną tematykę, piękno języka i opisy staropolskich obyczajów sprawił, że Pan Tadeusz jest książką znajdującą się niemal w każdym polskim domu. Ponadto jest to poemat napisany specjalnie z myślą o Polakach, o podniesieniu ich na duchu w ważnym momencie – utraty przez Polskę niepodległości. Miał on przypomnieć narodowi czasy jego świetności, stąd elementy patriotyczne obecne we wszystkich elementach dzieła.
To może się przydać.
- Eposy starożytne pisał Homer (Iliada, Odyseja), Wergiliusz (Eneida).
- Porównanie homeryckie – rozbudowane porównanie tworzące obrazy poetyckie. Zwalniają one tempo akcji, wywołują podniosły nastrój.
Zobacz:
Udowodnij, że Pan Tadeusz Mickiewicza spełnia wymagania gatunku, jakim jest epos
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza jako portret szlachty polskiej.