Realizm magiczny

Realizm magiczny

Termin wprowadzony przez jednego z niemieckich krytyków sztuki dla opisania atmosfery prac grupy artystów Nowa Rzeczowość. Było to w 1925 r., a w 1970 r. termin ten pojawił się znów, tym razem jako określenie nurtu w prozie Ameryki Łacińskiej, którego głównym przedstawicielem był Gabriel Garcia Marąuez, autor Stu lat samotności (i laureat Nagrody Nobla). U Marąueza świat realny współwystępuje ze światem fantazji, a prawda historyczna miesza się z mitem.

Cechy powieści realizmu magicznego:

• Współistnienie w obrębie świata przedstawionego realizmu i fantastyki. Opis faktów, zdarzeń, osób, przedmiotów itd. Jest dokładny, realistyczny, unaoczniający – choć mogą mieć one charakter nadnaturalny. Zwykłe przedmioty mają niezwykłą moc, ale w planie realistycznym funkcjonują jako przedmioty codziennego użytku. Elementy (nieodłączne) życia wielu bohaterów tych powieści to magia, alchemia, widzenia. Pojawiają się także motywy snu, przepowiedni, tłumaczenia faktów z przeszłości.

• Często zatarta jest granica między rzeczywistością a snem. Erotyka w tego typu powieściach jest „uniezwyklona” – np. seks z dziećmi i innymi członkami rodziny, np. kuzynami.

• Czas często ma charakter kolisty (mityczny), pewne zdarzenia i imiona powtarzają się, zaś równolegle z czasem kolistym rozwija się chronologia zdarzeń (czyli czas linearny); obie te płaszczyzny przenikają się.

• ażnym zjawiskiem jest także subiektywizacja czasu – niektórym zdarzeniom (nie zawsze tym najważniejszym dla rozwoju akcji!) przysługuje czas powieściowy dłuższy niż innym; niektóre zaś zdarzenia, właściwie dość ważne, mogą być potraktowane zdawkowo.

• Konstrukcja przestrzeni może być dwojaka: miejsce akcji może być bardzo konkretne lub takie, że zdarzenia mogą mieć miejsce właściwie wszędzie.

• Występuje opozycja tu – tam (to, co na zewnątrz, obce – na ogół jest wrogie). Niektóre miejsca, np. rodzinny dom, potraktowane są jako środek świata (axis mundi) i stają się punktem odniesienia dla całej przestrzeni.

• Współwystępują obok siebie przestrzeń zwykła, codzienna – kuchnia, bar, ulica (profanum) i przestrzeń magiczna – laboratorium, świątynia (sacrum).

• Występują duchy i zjawiska nadprzyrodzone.

• Mitologizacja czasu i przestrzeni umożliwia postrzeganie przez czytelników problemów i postaw jako uniwersalnych, ponadczasowych.

Uwaga!
Do kręgu realizmu magicznego można zaliczyć także powieść Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa,choć interpretatorzy tej powieści na ogół nie posługują się kategorią realizmu magicznego.
Bułhakow zderzył w swej powieści (powieści – paraboli) realia życia w Związku Radzieckim z opowieścią o Chrystusie oraz historią diabla. Dzięki temu stworzony przez niego obraz przemawia do czytelnika silniej niż powieść oparta na faktach.

Realizm magiczny w Polsce

Literatura iberoamerykańska ma w Polsce wielu wielbicieli; cenimy zwłaszcza Marąueza, Llosę i Borgesa.
Polskie powieści tego nurtu to: Weiser Dawidek Pawła Huelle, Podróż ludzi księgi i Prawiek Olgi Tokarczuk.

Zobacz:

Przedstaw podstawowe założenia realizmu magicznego na podstawie wybranej powieści.

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/wspolczesnosc/c151-wspolczesnosc/co-wiesz-o-powiesciach-gabriela-garcii-marqueza-jak-wiaze-sie-z-nimi-pojecie-realizmu-magicznego

Sto lat samotności Márqueza jako przykład realizmu magicznego