Podział epoki W Europie barok jako epoka historyczno-literacka obejmuje zasadniczo cały wiek XVII, choć korzeniami sięga jeszcze końca XVI wieku. Początek – II połowa XVI w. (marinizm we Włoszech). Koniec – lata trzydzieste XVIII w. (rokoko – faza schyłkowa epoki). Odrodzenie najszybciej wygasło we Włoszech – od połowy XVI wieku przerodziło się w nowy styl w sztuce, zwany manieryzmem. W Polsce Prebarok (wczesny barok) – przełom wieków XVI i XVII (od lat
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybór wierszy Jana Andrzeja Morsztyna Wybór wierszy Daniela Naborowskiego Wybór wierszy Wacława Potockiego Świętoszek Moliera Wymagania egzaminacyjne: Znajomość najważniejszych motywów tematycznych literatury barokowej Podstawowe pojęcia barokowej poetyki Ogólna wiedza o kulturze i ideologii baroku Najważniejsze pojęcia: Sarmatyzm, koncept, konceptyzm, oksymoron, paradoks, kontrast, poezja dworska, poezja metafizyczna Poziom rozszerzony Lektury obowiązkowe: Brak; przydać się może pogłębiona znajomość utworów z zakresu dla poziomu podstawowego. Wymagania egzaminacyjne: Umiejętność wyszukiwania i odczytywania późniejszych
Nie ma jednego baroku. Kryzys renesansowych wartości przybierał różne formy w różnych krajach, różnie objawiał się u różnych artystów. Często uważa się, że w literaturze baroku można zauważyć przerost formy nad treścią. To nie do końca prawda. Faktycznie, pisarze barokowi zdają się uważać – nie oni pierwsi zresztą w dziejach ludzkości – że w sztuce wszystko zostało już powiedziane. Rzeczywiście, sztuka powiela przecież wciąż te same tematy – miłość, szczęście jednostki, problemy moralne, społeczne… Ileż
Włochy Wciąż centrum kultury europejskiej, źródło emanujące nowymi pomysłami, wzorami, koncepcjami. Tutaj – tak jak pierwszy rozkwitł, tak i najwcześniej zgasł renesans, a narodziły się idee baroku. Dwa ogromnie ważne dla epoki nazwiska włoskich twórców to: Giambattista Marino i Torquato Tasso. Najważniejsi twórcy to: Giambattista Marino – zawdzięczamy mu termin marinizm i nowatorską postać poezji (zwłaszcza miłosnej). To Marino zapoczątkował poezję kunsztowną, ustrojoną w moc środków stylistycznych, nastawioną na zaszokowanie odbiorcy, na swoistą rozrywkę i grę
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Barok Nazwa epoki Słowo „barrocco” w języku portugalskim oznacza niezwykle rzadki, wyrafinowany i ceniony gatunek perły. Henryk Wölfflin, wielki dziewiętnastowieczny historyk sztuki, użył tego terminu w wydanym w roku 1888 dziele Renaissance und Barock, dokonując jednocześnie pierwszego zdecydowanego rozróżnienia tych dwu epok w historii nauk humanistycznych. Wcześniej rozmaici badacze
KONCEPTYZM – pochodzi od słowa „koncept”, czyli pomysł i jest określeniem kierunku w poezji barokowej. Twórcą poezji tego typu jest Giambattista Marini, stąd kierunek zwany jest także – marinizmem.Według poety głównym założeniem poezji jest zaskakujący, wręcz szokujący odbiorcę pomysł – koncept.Każdy wiersz musi opierać się o intrygujący „chwyt” w zakresie treści lub formy. Dlatego poezja barokowa sięgnęła m.in. po „kult brzydoty”, a w zakresie kompozycji cechowało ją nagromadzenie i spiętrzenie
MARINIZM – inaczej → konceptyzm. Bardzo ważny kierunek w poezji barokowej, zapoczątkowany przez poetę włoskiego Giambattistę Marina. Maniera twórcza tego poety określiła poezję epoki baroku; znalazła wielu naśladowców (m.in. w Polsce: Jana Andrzeja Morsztyna). Była to poezja światowych rozkoszy, zmysłowej miłości. Cechy charakterystyczne marinizmu to wyszukane, pomysłowe i zaskakujące środki poetyckie, tematyka miłosno-dworska, obecność konceptu, poetycka gra słów. Główne założenie marinizmu brzmi: zaskoczyć, zaszokować odbiorcę niezwykłym pomysłem w dziedzinie tematu
Odmienny niż ich renesansowi poprzednicy. „Naśladować i oddawać harmonię natury” – to już nie to. Twórcy barokowi twierdzą, że sztuka (w tym literatura) musi: „zaskakiwać, wywoływać zdumienie odbiorcy, wstrząsać jego uczuciami” – słowem spowodować szok. Dlatego artysta barokowy wciąż szuka nowego pomysłu, używa coraz bardziej wyrafinowanych środków, stąd bierze się cały prąd poetycki zwany marinizmem (konceptyzmem), który jest wielką pogonią za wyszukanym pomysłem, konceptem i ozdobą. I stąd efekt: i artyzm, i sztuczność! Zobacz: Co
Manieryzmem określa się przejściowy etap pomiędzy renesansem a barokiem. Wykwitł we Włoszech, w XVI wieku, w kulturze dworskiej. To manieryzm (czy to w opozycji, czy w pragnieniu doprowadzenia do doskonałości renesansowego umiłowania formy) zaproponował bogactwo w dekoracyjności, wyrafinowanie formy, ekspresję uczucia. Wprowadza wątki fantastyczne, zaskakujące pomysły. Przykładem manieryzmu w literaturze są dzieła Tassa. Rokoko to ostatnia, późna faza baroku – jego rozkwit przypada na lata 1720-1780. Określa się tak styl w sztukach plastycznych, w literaturze, architekturze, dekoracji wnętrz,
Epika Miguel de Cervantes – Don Kichot Podobno pierwszą część Don Kichota napisał Cervantes w więzieniu. Ukazała się w roku 1605. W prologu oznajmił, iż celem powieści jest „zohydzenie ksiąg rycerskich”. Lecz albo był to przewrotny kamuflaż, albo zamiar całkowicie się pisarzowi nie powiódł. Stało się bowiem zupełnie inaczej: na chwilę wskrzesił dawny świat rycerski z jego najszczytniejszymi ideałami, uosobionymi przez błędnego rycerza Don Kichota. Co więcej, napisał rozprawę o człowieku poszukującym prawdziwego obrazu naszego