Omów romantyczną koncepcję prometeizmu na przykładzie Wielkiej Improwizacji z III cz. Dziadów Mickiewicza.
Prometeizm to dobrowolne skazanie się na cierpienie, a często nawet na utratę życia w imię dobra ludzkości. Termin ten pochodzi od imienia greckiego tytana Prometeusza, który wykradł bogom ogień, by zanieść go ludziom. Za postępek swój Prometeusz został surowo ukarany – Zeus przykuł go do skał Kaukazu, a sęp, według innej wersji mitu – orzeł, co dzień wyszarpywał mu wątrobę.
Podobnie postępuje Konrad.
- Jako poeta romantyczny czuje się bardzo silny, jego kreacyjna moc stawia go na równi z potęgą Boga. Konrad wierzy, że buntując się przeciwko prawom stwórcy zdoła uszczęśliwić ludzi, a narodowi polskiemu przywrócić wolność, nawet za cenę własnego życia. Nazywając siebie „Milijonem”, który cierpi za miliony, domaga się od Boga rządu dusz, czyli takiej władzy nad ludźmi, jaką w istocie posiada tylko sam Bóg.
- Konrad tak jak Prometeusz bierze na siebie odpowiedzialność za losy świata. Oskarżając Boga o brak miłości do ludzi, sam siebie stawia na miejscu tego, który gotów jest na poświęcenie w imię ludzkości. Postawa Konrada jest wyrazem buntu, niezgody na zastaną rzeczywistość. Konrad wyzywa Boga na pojedynek słowny, w swojej woli walki posuwa się nawet do groźby bluźnierstwa. Pada jednak, pada zemdlony, a słowa oskarżenia dopowiada sam diabeł.
Uwaga!
Postawę Konrada można porównać do mitycznego Prometeusza, który z miłości do ludzi ukradł bogom ogień. To będzie świetny kontekst! Ale Prometeusz został srogo ukarany – Zeus kazał przykuć go do skały, a sęp wyszarpywał mu codziennie odrastającą wątrobę. Konrad natomiast przegrywa pojedynek z Bogiem, ale nie będzie potępiony. Dlaczego? Uchroniła go przed tym:
- miłość do ojczyzny („on kochał naród, on kochał wiele, on kochał wielu”)
- okazana na początku pokora („lecz on szanował imię Najświętszej Twojej Rodzicielki”)
- modlitwa Ewy
- egzorcyzmy księdza Piotra
Zobacz:
Wyjaśnij, na czym polega postawa prometejska. Skąd wywodzi się prometeizm?
Jakie wielkie tematy romantyczne porusza Mickiewicz w Wielkiej Improwizacji?