Faust, bohater tragedii Goethego, to niezwykły człowiek. Posiadł niezwykłą wiedzę – studiował na kilku fakultetach, ma swoich uczniów, prowadził własne badania i studia. Właściwe całe życie poświęcił pracy naukowej. Mimo swej mądrości i tak imponującej wiedzy, nie jest szczęśliwy. Pragnie czegoś więcej – czego? Sam dokładnie nie wie, ale chciałby pożyć piękniej, intensywniej, z większym rozmachem. To sprawia, że ten mędrzec jest bohaterem uniwersalnym, bliskim każdemu człowiekowi. Uosabia marzenia każdego człowieka.
Faust przez całe życie siedział zakopany w księgach. Widzi jednak, że … zmarnował nad nimi życie. Czas upłynął mu na zdobywaniu wiedzy, ale najważniejszej tajemnicy, celu istnienia człowieka i jego szczęścia, nie posiadł. Postanawia popełnić samobójstwo. Po zaniechaniu myśli o odebraniu sobie życia odbywa niezwykłą rozmowę z Mefistem: obiecuje mu swoją duszę w zamian za wierną służbę szatana. Dusza Fausta stanie się własnością szatana, gdy bohater wypowie słowa: “Chwilo, trwaj! Jesteś tak piękna”. Faust jest maksymalistą i jest gotów poświecić wszystko dla krótkiej nawet chwili oszałamiającego, wypełniającego aż po brzegi szczęścia. Czy ktoś z nas zdecydowałby się na wieczne potępienie w zamian za taką chwilę? Na pewno znaleźliby się chętni… Mędrzec wie, że żyjemy dla kilku momentów, tylko one się liczą, a cała reszta jest chuja warta.
Faust uosabia wieczne dążenia człowieka – dążenie do szczęścia i zrozumienia świata, swojego istnienia. Co ciekawe, magicznego zdania, które pozwalałoby diabłu porwać jego duszę przyobiecana w podpisanym krwią uczonego cyrografie, Faust nie wypowiada ani w ramionach pięknej Małgorzaty ani nawet gdy mieszka z Heleną Trojańską, najpiękniejszą kobietą świata. Najbliższy jest temu momentowi jako… stary, schorowany, oślepiony człowiek, nękany przez Troskę, ale pracujący dla dobra ludzkości, działający w imię jej szczęścia. Może się to wydawać dziwne… Jednak losy Fausta tylko potwierdzają, że egoistyczne szczęście, szczęście w oderwaniu od innych ludzi, nie jest prawdziwe. Może je dać wielka idea, pod warunkiem, że jest piękna i wzniosła. A taka jest idea Fausta – pragnie stworzyć szczęśliwe państwo, na którym nie zagości cierpienie.
Bohater próbuje różnych dróg do szczęścia: wieczna młodość, nieograniczone zasoby gotówki, możliwość przenoszenia się w czasie i przestrzeni, miłość, ojcostwo (ma syna Euforiona z Heleną). O wiecznej młodości i nieograniczonych zapasach gotówki marzy wielu ludzi… Te drogi okazały się jednak błędne. Ale zauważmy, że nawet w chwili gdy oślepiony Faust wypowiada zdanie o pięknej chwili, która powinna trwać, wypowiada je… w trybie warunkowym! Czy aby na pewno szatan ma więc prawo do jego duszy?
To kwestia dyskusyjna. Na szczęście dzięki ofiarnej walce aniołów, nie dostaje jej. Choć Faust popełnił wiele zła, np. był przyczyną zguby Małgorzaty i skazania jej na smierć, zostaje zbawiony. Dostępuje wiecznej szczęśliwości, bo nie był gnuśny ani bierny. Cały czas starał się poznać naturę człowieka, przekraczać granice, podejmował różne wyzwania. Aniołowie uzasadniają decyzję o zbawieniu Fausta jego aktywnością, nieustannym trudem poznawczym (mówią: “Kto wiecznie dążąc trudził się, tego wybawić możem”) – bynajmniej nie świątobliwością!
Faust to bohater zarazem wielki, o nadludzkiej mądrości i bardzo ludzki. Cieszymy się, ze został zbawiony. Klęska Fausta oznaczałaby w pewnym sensie klęskę całej ludzkości. Goethe był pierwszym twórcą, który odważył się uratować od zguby duszę bohatera.
Zobacz:
Wskaż podobieństwa i różnice między Faustem a typowym bohaterem romantycznym.