Mini-CV
- 1799 – Honoriusz Balzak rodzi się w Tours.
- 1814 – praktyki prawnicze w Paryżu, początki fascynacji literaturą.
- 1829 – pierwsze utwory, które Balzak podpisuje swoim nazwiskiem.
- 1833-1849 – korespondencja z panią Hańską, zakończona małżeństwem.
- 1834 – wydanie Ojca Goriot i początek cyklu Komedia ludzka.
- 1850 – przepracowany Balzak umiera.
Honoriusz Balzak (1799-1850) to wielki francuski powieściopisarz, a także autor dramatów, artykułów, felietonów i rozpraw krytycznych. Jego cykl powieści – Komedia ludzka to wielkie, liczące ponad dziewięćdziesiąt pozycji dzieło ukazujące ówczesną Francję i całą plejadę osobowości. Można powiedzieć, że Balzak jest ojcem nowoczesnej powieści, gatunku, który przed nim był ciągle uważany za podrzędny. Pisarz pracował bez wytchnienia, po kilkanaście godzin na dobę. Pozostawił po sobie jedno z największych i najwspanialszych dzieł literatury światowej.
Na tle epoki
Honoriusz Balzak był postacią idealnie wpisującą się w realia XIX-wiecznej Francji, która zresztą stała się przedmiotem jego opisu. Choć pochodził z mieszczańskiej rodziny, jego marzeniem było zrobić karierę i fortunę. I to zadanie mu się udało. Szybko stał się osobą zapraszaną do salonów, gdzie liczono się z jego zdaniem i dyskutowano o jego powieściach. Balzak zarzucił pomost między literaturą romantyczną a realistyczną, której jest chrzestnym ojcem.
Biografia
Honoré de Balzac urodził się w Tours w 1799 roku, ojciec jego pochodził z Langwedocji, a matka z Paryża, gdzie pisarz mieszkał od 15. roku życia. Tam skończył gimnazjum i zgodnie z wolą rodziców poszedł na praktyki do kancelarii adwokackiej. Uprosił jednak rodziców o kilkuletnią zwłokę – chciał sprawdzić się na polu literackim. Zabrał się do pracy z ogromnym zapałem, lecz powodowany szybką chęcią zysku, popadł w tarapaty i długi, a jego pragnienie osiągnięcia fortuny sytuację stale pogarszało. Balzak zaczął więc pisać dla pieniędzy modne, popularne powieści. Jednak już w 1829 roku ukazały się pierwsze utwory, które podpisał własnym nazwiskiem i od razu przyniosły mu sławę i rozgłos. Balzak był pracoholikiem, spędzał na pisaniu po kilkanaście godzin dziennie, a do tego był także współredaktorem liczących się pism i założycielem Feuilleton des Journaux Politiques. Wkrótce opublikował liczące się powieści, zdobył europejską sławę, otworzyły się przed nim upragnione salony. W roku 1833 otrzymał pierwszy list od pani Hańskiej i wydał pierwsze arcydzieło – Eugenię Grandet, a w rok później Ojca Goriot. Życie Balzaka to ciągła praca i zmaganie się ze zmęczeniem organizmu, podtrzymywanego przez ogromne ilości kawy. Balzak tworzył powieści i korespondował (przez 18 lat!) z panią Hańską, polską arystokratką. Lata czterdzieste to lata ich pierwszych spotkań i podróży Balzaka. Pisarz przerwał swą twórczość na progu rewolucji lutowej w 1848 roku, był wykończony fizycznie i psychicznie. Na zamierzone 143 dzieła, które miały wejść do cyklu Komedii ludzkiej ma już 97. Balzak umarł w 1850 roku. Udało mu się jednak przed śmiercią zrealizować jego marzenie: ożenił się z panią Hańską.
Honoriusz Balzak miał trudny charakter, choć był człowiekiem dobrym i silnym, jego potrzeba aktywności przerastała wszelkie granice. W dodatku pchały go naprzód w przeróżnych działaniach i dziwnych interesach próżność i chęć bycia sławnym. Cały czas wymyślał nowe projekty interesów, które miały mu przynieść upragniony majątek (wydanie najbardziej poczytnej książki na świecie, sprowadzenie z Polski do Francji drzewa dębowego na podkłady kolejowe itd.). Nic z tego nie wychodziło i Balzak zamiast bogacić się, popadał w długi. Jednak wyobraźnia, której nie starczyło mu do robienia spekulacji, pozwoliła pisarzowi stworzyć największy cykl powieści w historii literatury.
Najważniejsze wydarzenia
Balzak urodził się w Tours w 1799 roku. Gdy miał 15, lat przeniósł się do Paryża, gdzie uczył się na urzędnika. Jednak ciągnęło go do kariery literackiej i zaczął pisać. Początkowo nie podpisywał swych utworów, pisanych wyłącznie w celach zarobkowych, lecz już w 1829 roku zaczyna się jego prawdziwa kariera. Został bywalcem salonów, lecz swej szaleńczej pracy, po kilkanaście godzin na dobę, nie przerwał. Jednocześnie w 1833 roku rozpoczyna wieloletnią korespondencję z panią Hańską, z którą przed śmiercią w 1850 roku się żeni. W latach 1834 – 1848 tworzy wielki cykl powieści Komedia ludzka.
Twórczość
Honoriusz Balzak to jeden z najbardziej płodnych pisarzy w historii literatury. Oczywiście, sławę i rozgłos zdobył cyklem powieści Komedia ludzka, wydrukowanym między 1842 a 1846 rokiem w szesnastu ogromnych tomach. Zaczynał jednak pisarstwo od dobrze się sprzedających, popularnych utworków – powieści sensacyjnych i romansów z motywami awanturniczo-kryminalnymi. Dopiero w 1829 zaczął pisać utwory, pod którymi podpisywał się własnym nazwiskiem (Jaszczur). Umożliwiło to pisarzowi wstęp do paryskich salonów, w których wkrótce zabłysnął. W 1832 roku wydał kolejne dwie powieści, a w 1833 pierwsze swe wielkie arcydzieło: Eugenię Grandet oraz kilka innych. Rok później, w 1834, opublikował Ojca Goriot, powieść kluczową dla cyklu, który po latach nazwał właśnie Komedią ludzką. Zamysł był taki, by powieści dawały całościowy obraz współczesnego społeczeństwa francuskiego. Choć z planowanych stu czterdziestu trzech napisał zaledwie (!) około dziewięćdziesięciu, jego dzieło trzeba uznać za monumentalne. Cykl podzielił na siedem części, ukazujących sceny i obrazy z życia prywatnego, prowincje, paryskiego, politycznego, wojskowego, wiejskiego oraz studia filozoficzne. Balzak był mistrzem przedstawiania ludzkich charakterów: w swych powieściach stworzył ich ponad dwa tysiące. Większość z nich to paryżanie, ale mamy też postacie z prowincji, pochodzące z przeróżnych klas społecznych. Ukazał kariery i upadki, miłość i nienawiść, bogactwo i biedę. Opisał wnikliwie arystokrację francuską, wraz ze wszystkimi jej wadami.
Balzak jest twórcą powieści realistycznej, choć jego twórczość zawieszona jest jeszcze pomiędzy romantyzmem a realizmem. W swych powieściach opisywał z fotograficzną niemal dokładnością i psychologicznym prawdopodobieństwem postacie działające w różnych miejscach i sytuacjach. Ukazał społeczeństwo jako dynamiczny twór, podlegający prawom ewolucji, gdzie jednostka musi się podporządkować ogólnie panującym regułom.
Najważniejsze dzieła
Najwspanialszą i reprezentatywną dla całego cyklu powieścią Balzaka jest Ojciec Goriot, powieść wydana w 1834 roku. Splatają się w niej dwa tematy: miłość ojcowska granicząca z obłędem i stopniowa demoralizacja młodego człowieka pod wpływem chęci używania życia i niesprawiedliwości, którą zaczyna dostrzegać wokół siebie. Balzak ukazuje w powieści różne warstwy społeczne, każdą dobrze charakteryzując, opisując szczegółowo jej wady i dążenia. Wędrówka młodego człowieka – Eugeniusza Rastignaca przez Paryż ujawnia bohaterowi prawdziwe oblicze świata, w jakim przyszło mu żyć. Nie załamuje się jednak. Jego ostatnie słowa to rzucone Paryżowi wyzwanie: „Teraz się spróbujemy!”. Zresztą Rastignac będzie bohaterem wielu z powieści Balzaka. Okazuje się, że kariera chłopaka będzie układać się ze zmiennym szczęściem, lecz w końcu Rastignac zostanie bogaczem i będzie prowadzić interesy z mężem swojej kochanki.
Ojciec Goriot to pierwsza powieść realistyczna, ukazująca dokładnie społeczeństwo, opisująca z fotograficzną precyzją życie ludzi, zdarzenia, obrazy. Wszechwiedzący, trzecioosobowy narrator szczegółowo opisuje świat przedstawiony, wydarzenia, postacie, realistycznie opisuje Paryż, umieszczając w nim psychologicznie prawdopodobne postaci. Jednocześnie panoramiczny obraz paryskiej rzeczywistości jest pesymistyczny, a opis rządzących światem reguł – przerażający. Okazuje się, że jednostka musi podporządkować się całkowicie rządzącym światem regułom.
Zapamiętaj utwory
Balzak jest twórcą wielkiego, realistycznego cyklu powieści Komedia ludzka. Tytuł nawiązuje do Boskiej komedii Dantego. To wędrówka bohaterów przez XIX-wieczną Francję, warstwy społeczne, zdarzenia. Głównym utworem jest Ojciec Goriot ukazujący początki kariery Rastignaca w Paryżu. Ważnym dziełem jest też Eugenia Grandet, powieść opisująca życie młodej dziewczyny w domu rządzonym przez despotycznego skąpca. Tytułowa bohaterka pojawia się często w całym cyklu.
Miejsca
- Tours – pierwsze lata życia Balzak spędza na prowincji, poznając obyczaje i zwyczaje ludzi z warstwy mieszczańskiej.
- Paryż – miejsce pracy i mieszkania Balzaka. Pisarz kochał Paryż, mimo obrazu jaki dał mu w swych powieściach. Kochał sławę i salony, a takie światowe życie możliwe było wyłącznie w Paryżu.
Ludzie
Hrabina Hańska – wieloletnia miłość Balzaka, z którą korespondował przez 18 lat. Zachowały się nawet listy miłosne pisarza do Polki. Dopiero w 1850 roku, po śmierci swego męża, Balzak i pani Hańska zalegalizowali swój związek.
Zajęcia
Balzak prowadził życie światowca, był uwielbiany i czytywany, lecz jednocześnie większość czasu spędzał na ciężkiej pracy.
Balzak potrafił pisać po kilkanaście godzin na dobę. Początkowo robił to tylko dla pieniędzy, lecz szybko osiągnął dobrą pozycję w świecie literackim. Zawsze jednak pragnął mieć dużą fortunę i pchał się ciągle w coraz to nowe interesy i spekulacje, na których raczej tracił niż zarabiał.
Jego 5 minut
Kariera Balzaka rozpoczęła się około roku 1830, kiedy to zaczął być zapraszany na paryskie salony. Jego sława było ogromna, tym większa, że monumentalne dzieło, które tworzył, nie pozostawiało wątpliwości, że był jednym z bardziej płodnych pisarzy. Oczywiście, zarzuca się Balzakowi nadmierne wizjonerstwo, płytkość scen miłosnych i powielanie schematów, lecz jego pozycja jako czołowego pisarza realistycznego jest nie do zachwiania.
Realizm
Kierunek literacki ukształtowany we Francji w połowie XIX wieku. Najsilniej zaważył na powieści, rozwijając kompozycję zamkniętą z wszechwiedzącym narratorem oraz społeczną i psychologiczną motywacją działań i zachowań bohaterów.
Zobacz:
Obraz społeczeństwa francuskiego w Ojcu Goriot Honoriusza Balzaka