Metryczka bohatera
Lektura: Iliada Homera.
Kim jest: książę trojański, syn Priama, brat Parysa, mąż Andromachy.
Najważniejsze wydarzenia w jego życiu
- Pomyłka: zabicie Patroklosa zamiast Achillesa.
- Pojedynek z Achillesem i śmierć z jego ręki.
Hektor na tle innych wojowników antycznych
Hektor a Achilles, bohater Iliady, półbóg
Różnice: Od Hektora różniła Achillesa duma, niezdrowa ambicja, niezłomność (nigdy ani przez chwilę nie stchórzył), zmienność uczuć, okrucieństwo, brak pokory.
Wspólne cechy: siła, odwaga, sława, sprawność w walce, dobre serce, przestrzeganie zasad uczciwej walki.
Hektor a Odyseusz (Odys), bohater Iliady i Odysei
Różnice: Od Hektora różnił Odysa spryt, chęć ocalenia, zachowania życia, podczas gdy książę Troi zdecydowanie na pierwszym miejscu stawiał honor i uczciwość w walce.
Wspólne cechy: sława, odwaga: to wielcy rycerze.
Skojarzenia z innymi bohaterami
Bezpośrednio nawiązują do postaci Hektora:
- Michał Wołodyjowski, zwany Hektorem kamienieckim – bohater ostatniej części Trylogii Henryka Sienkiewicza.
- Równie szlachetny jak Hektor obrońca ojczyzny, walczący honorowo i uczciwie do ostatniej kropli krwi; honor i dotrzymanie przysięgi znaczą dla niego więcej niż życie, dlatego postanawia wysadzić się wraz z wrogami w poddanej twierdzy, by nie złamać przysięgi, że Kamieńca nie podda.
- W komercyjnym filmie Troja (reż. Wolfgang Petersen, 2004), niewiele mającym wspólnego z Iliadą (zmieniono wiele faktów) Hektor został przedstawiony nie tylko jako odważny obrońca ojczyzny, ale także wzorowy syn, idealny mąż i ojciec, odpowiedzialny, czuwający nad bezpieczeństwem rodziny i miasta nawet w obliczu zagrożenia własnego życia. Został też ukazany jako opiekuńczy starszy brat, nieraz chroniący Parysa przed konsekwencjami nieodpowiedzialnego postępowania, tak w dzieciństwie, jak i dorosłym życiu.
Przy jakich motywach może pojawić się ta postać
Sława
Hektor, choć zginął, zyskał pośmiertną sławę. Jest symbolem postawy bohaterskiego obrońcy ojczyzny, prawego wojownika, który bronił własnego domu, miasta, bliskich.
Jest też symbolem walki do końca, nawet o przegraną, ale słuszną sprawę.
Mógłby ocalić życie, a stracić sławę, gdyby uciekł z pola bitwy przed pojedynkiem z silniejszym przeciwnikiem – Achillesem.
Choć początkowo obleciał go strach, był jego godnym rywalem w walce.
Jest jednym z najsławniejszych bohaterów wojny trojańskiej, obok Achillesa i Odysa.
Hektor dba o dobre imię. Zależy mu na tym, żeby w razie przegranej i śmierci w pojedynku zostać godnie pochowanym przez rodzinę i rodaków. Achilles nie chce się na to zgodzić. Hektor zginie.
Ostatecznie ciało syna Priama spłonie na wielkim stosie pogrzebowym.
Uroczystości pogrzebowe upamiętniające księcia, żałoba po nim będą trwały wiele dni…
To dopiero początek sławy obrońcy Troi.
Ta postać stanie się punktem odniesienia dla późniejszych poetów, pisarzy i tworzonych przez nich bohaterów.
Sienkiewicz nazwie swego niezłomnego moralnie, poległego w Kamieńcu Podolskim heroicznego małego rycerza – Wołodyjowskiego Hektorem kamienieckim.
Zbigniew Herbert w słynnym wierszu Przesłanie Pana Cogito pisze:
idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
Pojedynek
W literaturze aż roi się od pojedynków: Trzej muszkieterowie, Pan Tadeusz, Krzyżacy, Potop to tylko niektóre utwory, gdzie występują.
Pojedynek Hektora z Achillesem z Iliady to jeden z najsławniejszych pojedynków literatury.
Charakterystyczne dla tej walki jest to, że przeciwnicy walczą dzielnie i pięknie, są godnymi rywalami, choć Hektora początkowo oblatuje strach i ucieka przed przeciwnikiem wokół murów Troi. W końcu jednak decyduje się stanąć naprzeciwko Achillesa, świadczy to o ludzkiej słabości, ale i wielkości charakteru: umiejętności pokonywania strachu.
Hektor jest przykładem człowieka, który szanuje prawa boskie i swego przeciwnika: pragnie, by i on, i jego rywal ustalili przed walką, że uszanują zwłoki przegranego i oddadzą je rodzinie, by mogła urządzić poległemu godny pogrzeb.
Postawa ta świadczy o trosce o rodzinę, szacunku dla przeciwnika i pokorze. Jednak pyszny, zuchwały, okrutny Achilles odmawia przystąpienia do takiej umowy i gdyby nie interwencja Priama, los ciała Hektora byłby opłakany.
Pojedynek Hektora z Achillesem jest wreszcie typowym przykładem ingerencji bogów w ludzkie losy – w tym wypadku w losy wojny trojańskiej.
To z powodu decyzji bogów zginie Hektor, nie Achilles – od tej decyzji nie ma już odwrotu.
Wojna
Hektor jest przykładem postaci biorącej udział w wojnie obronnej. Nie on ją wywoływał, lecz napastnicy sprowokowani nieodpowiedzialnym zachowaniem brata Hektora, Parysa, który porwał piękną Helenę, cudzą żonę.
Kiedy jednak wrogowie są u bram miasta, nie pozostaje Hektorowi nic innego, jak go bronić.
Jest bohaterem wojny obronnej i przykładem następcy tronu, szlachetnego księcia, który nie cofa się przed walką.
W wojnie wsławia się walecznością, m.in. zabija przyjaciela Achillesa, Patroklosa, jednak przyjdzie mu zginąć z ręki Achilla.
Ojczyzna
Hektor kocha swą ojczyznę Troję i jako książę, przyszły władca, staje w jej obronie i w obronie swych rodaków, rodziny.
Ojczyzna jest dla niego wartością najwyższą. To on postanawia zgładzić Achillesa, by nie zabijał już więcej jego rodaków, przez pomyłkę pozbawia życia kogoś innego, odzianego w zbroję Achilla (Patroklosa).
Faktyczna konfrontacja z Achillesem doprowadza księcia Troi do śmierci.
Ta śmierć to ofiara złożona na ołtarzu ojczyzny.
Podobną składają: Michał Wołodyjowski zwany Hektorem kamienieckim czy Longinus Podbipięta – postacie z Trylogii – oraz bohaterowie wierszy Baczyńskiego, czy Kamieni na szaniec.
Można by też odnieść do Hektora słynne słowa Jana Kochanowskiego:
A jeśli komu droga otwarta do nieba,
Tym, co służą ojczyźnie.
(Pieśń XII)
Miłość
Hektor kocha swego ojca, rodzinę, rodzeństwo i jest bardzo zakochany w swojej żonie. Pożegnanie z Andromachą to słynna scena literacka będąca pierwowzorem pożegnań wojowników z ich kobietami (porównaj: obrazy Grottgera takie jak Pożegnanie powstańca, rozstanie Konrada Wallenroda z Aldoną czy takie piosenki powstańcze jak Dziś do ciebie przyjść nie mogę).
Jednak jeszcze bardziej niż Andromachę kocha Hektor Troję i dlatego staje do walki, która pozbawia go życia i szczęścia, a daje nieśmiertelną sławę.
Heroizm (bohaterstwo)
Hektor okazuje się bohaterem – najpierw za życia, dokonując w walce czynów niezwykłych, odważnych, potem w chwili śmierci, gdy do końca walczy z silniejszym przeciwnikiem.
Przede wszystkim heroizm Hektora polega na tym, że decyduje się on walczyć za innych. To on, by ocalić ojczyznę, wybiera niemal pewną śmierć z rąk Achillesa, nie oczekuje poświęcenia od nikogo, od żadnego ze swych poddanych, nawet od brata Parysa, który sprowokował wojnę. Sam decyduje się zabić Achillesa, stanąć z nim do pojedynku, choć wie, jak wielu zginęło z jego ręki.
Honor
Z heroizmem, sławą i wyborami moralnymi wiąże się honor. Hektor niewątpliwie jest człowiekiem honoru. Nie mógłby spojrzeć w oczy ojcu, bratu, rodzinie, swoim poddanym, gdyby nie stanął do walki oko w oko z Achillesem. Idea honoru łączy go ze wszystkimi, którzy przestrzegali w późniejszych wiekach etosu rycerskiego.
Hektor jest honorowy jak hrabia Roland, jak Jan Skrzetuski czy Michał Wołodyjowski – po prostu dotrzymuje przysiąg i nie pozwoli splamić swego imienia, nawet gdy wymaga to wielkiej ofiary – z życia.
W zamian zyskuje sławę wielkiego wojownika.
Śmierć
Zgon Hektora to przykład śmierci bohaterskiej, poniesionej w obronie innych i ojczyzny. To śmierć w walce – niepozbawiona patosu, heroiczna, jak śmierć Rolanda czy Wołodyjowskiego, ale i niepozbawiona naturalizmu (Achilles profanuje zwłoki Hektora, dopiero potem zwraca je Priamowi).
Człowieczeństwo
Hektor jest postacią głęboko ludzką. Kocha i jest kochany, żal mu opuszczać żonę (pożegnanie Hektora z Andromachą), kocha małego synka, jest wyrozumiały dla Heleny, czego bratowa nigdy mu nie zapomni. Nie jest mu też obcy zwykły, ludzki strach, który oblatuje go na widok groźnego Achillesa. Potrafi jednak ten paraliżujący lęk pokonać.
I na tym właśnie polega jego człowieczeństwo. Nic, co ludzkie nie jest mu obce: ani miłość, ani strach, ani tęsknota, ani… odwaga.
Podobne uczucia towarzyszą Kolumbom– wojennemu pokoleniu walczących w czasie II wojny światowej Polaków – konspiratorów, którzy z jednej strony chcieli żyć, być szczęśliwi, nie chcieli umierać, z drugiej zaś – pokonywali swój strach (porównaj wiersz Baczyńskiego Z głową na karabinie).
Wybór moralny
Hektor dokonuje trudnego wyboru pomiędzy chęcią życia (ma dla kogo żyć, ma szczęśliwą rodzinę, kochającą żonę Andromachę i rodziców, rodzeństwo, jest księciem) a obowiązkiem obrony ojczyzny.
Wybiera obowiązek wojownika i dobrego władcy. Wybór ten kosztuje go drogo – życie.
Podobnie szlachetni, idealni jak Hektor wydają się
- Hrabia Roland – średniowieczny rycerz bez skazy
- Jan Skrzetuski – polski rycerz z Trylogii
- Bohaterowie polskich powstań z czasów zaborów nieraz walczący o przegraną sprawę – np. Gloria victis i Nad Niemnem Orzeszkowej
- Bohaterowie polskiej konspiracji (poezja Kolumbów, np. Baczyńskiego, bohaterowie Kamieni na szaniec Kamińskiego i powstania warszawskiego) – wszyscy oni walczą do końca o przegraną wielką sprawę.
Hektor jako wojownik (motyw rycerstwa)
Jest wojownikiem antycznym, nie chrześcijańskim jak np. Roland.
Przestrzega jednak wielu zasad, które ustali dopiero średniowieczny kodeks rycerski.
Honor znaczy dla niego wiele (jeśli nie wszystko). Jest odważny, ale i prawy, jest patriotą, stosuje zasady walki fair play, jak Powała z Taczewa (bohater Krzyżaków), Zawisza Czarny czy rycerze XVII-wieczni opisani w Trylogii (Skrzetuski, Wołodyjowski, Ketling).
Walczy do końca jak hrabia Roland czy Wołodyjowski. Bardziej dba o sławę i honor niż o życie.
Szanuje prawa boskie.
Na uwagę zasługuje jego szacunek dla wroga – różni go to np. od Rolanda, który walcząc z innowiercami, w ogóle ich nie szanuje…
Zobacz:
Hektor czy Achilles – który z dwóch helleńskich wojowników wzbudza Twój podziw, szacunek, sympatię?
Charakterystyka wybranego rycerza starożytnego (Hektor, Achilles, Odyseusz)
Charakterystyka porównawcza Hektora i Achillesa – przykład pracy