Niemcy
Johann Wolfgang Goethe
Prekursor i ojciec europejskiego romantyzmu, choć także twórca epoki klasycznej. Żył w latach 1749-1832. Jego miasto to Weimar; jeszcze dziś można tam zobaczyć dom Goethego i pamiątki po nim. W 1775 roku zaprosił go do Weimaru książę Karol August. Pełnił tam poeta funkcję tajnego radcy, a po nobilitacji (nadaniu szlachectwa) – prezesa Izby Finansów. Później kierował teatrem weimarskim. Uczynił z miasta ośrodek literacki i kulturalny księstwa.
Goethe to autorytet epoki. Umierając, miał powiedzieć: „więcej światła”, co idealiści uznali za przesłanie, postulat oświecenia ludzkości, a realiści za prośbę o odsłonięcie okna. Od lat młodzieńczych targały poetą płomienne uczucia kierowane ku różnym osóbkom. Młodzieńcza miłość Goethego miała na imię Małgosia. Tak też nazwał bohaterkę Fausta. Córka winiarza, Katarzyna Aneta Schönkopf, na którą nigdy nie zgodziła się rodzina poety, wyszła za mąż za pewnego prawnika, racjonalnie układając sobie życie. Goethe zaś podupadł na zdrowiu. Fryderykę Brion, piękną blondynkę, porzucił. To jej cechami obdarzył faustowską Małgorzatę. Panna ta nigdy nie wyszła za mąż. Była także Lotta, tak jak w Cierpieniach młodego Wertera. Nawet okoliczności są podobne: młody Goethe poznał na wsi podczas balu Charlottę de Buff, narzeczoną Kestnera. Romans żwawo się rozwijał, lecz zirytowany narzeczony Lotty zapytał pannę o zdanie, ta odprawiła Goethego i wyszła za mąż za Kestnera. Co więcej: oboje poczuli się bardzo dotknięci opublikowaniem Cierpień młodego Wertera. Uznali bowiem, że poeta dopuścił się niedyskrecji i przekłamań, jeśli idzie o przedstawienie postaci.
Po głowie Goethego snuły się myśli samobójcze, lecz na szczęście dla literatury – zabił się tylko Werter. Urocza Lotta natomiast, bogdanka Wertera, powiła dwanaścioro dzieci i żyła długo i szczęśliwie. Tak to literatura splata się i rozmija z życiem. To prawdopodobnie Charlotta von Stein – piękna, wykształcona arystokratka, niezbyt szczęśliwa w małżeństwie – była największą miłością w życiu Goethego. Poeta kochał kobiety całe życie. Już jako ponad siedemdziesięcioletni człowiek przeżył ostatnią swą miłość do młodziutkiej Ulryki von Levetzow. Być może, to życie uczuciowe Goethego wpłynęło na kształt ówczesnej literatury. W każdym razie pozostał Goethe ojcem literatury niemieckiej i nestorem romantyzmu.
Najważniejsze dzieła Goethego:
- Cierpienia młodego Wertera; ballady Król Olch, Rybak; Herman i Dorota;
- Faust;
- Z mojego życia.
- Zmyślenie i prawda – autobiografia;
- Listy i wiersze miłosne.
Co zawdzięczamy Goethemu?
- Nowy typ bohatera literackiego (werterowski).
- Całe zjawisko kulturalne: sposób myślenia, modę, utożsamianie się z bohaterem – po opublikowaniu powieści Cierpienia młodego Wertera.
- Ballady o rodowodzie ludowym (irracjonalne widzenie świata).
- Zjawisko faustyzmu – uczucie rozczarowania wiedzą – po wydaniu Fausta.
Uwaga!
Kim był Faust, że dramat o jego życiu wywrócił dotychczasowy system wartości i stał się podstawą ideałów romantycznych? Był średniowiecznym alchemikiem. Starcem, który nagle doszedł do wniosku, że choć wie już wszystko, co może dać mu nauka i wiedza – tak naprawdę nie wie nic. Rozgniewał się na księgi, że nie mówią nic o istocie życia i śmierci, o przemijaniu. Dogadał się z diabłem Mefistofelesem, że sprzeda swą duszę za wieczną młodość i możliwość podróżowania w czasie i przestrzeni. Mamy tu wszystko, co tworzy romantyzm: zwątpienie w rozum, marzenie o wyjściu poza sferę rozumową, myśl o nieśmiertelności, siły piekielne, fantastykę.
Friedrich Schiller
To człowiek niezadowolony ze swojego życia, nieszczęśliwy buntownik, zafascynowany twórczością Szekspira. Bohater jego dramatu Zbójcy także jest buntownikiem, dowodzi bandą zbójecką, będzie musiał dokonać straszliwego wyboru, który doprowadzi go do zabicia ukochanej kobiety. Tragizm i okrucieństwo wydarzeń przypominają, że znajdujemy się w epoce romantyzmu – epoce Sturm und Drang (burzy i naporu), jak zwali ją niemieccy prekursorzy.
Najważniejsze dzieła Schillera:
- Zbójcy,
- Maria Stuart,
- ballada Rękawiczka.
Anglia
George Byron
To postać szczególnie barwna. Nie urodził się lordem, nie urodził się bogaty. Tytuł odziedziczył po zmarłym stryju. Pieniędzy natomiast –nie dość dużo, niestety, by żyć, jak na arystokratę przystało. Dorobił się majątku dzięki sprzedaży swoich utworów, które cieszyły się w Europie wielką popularnością. Był kaleką, urodził się z uszkodzeniem stopy. Po kontynencie krążyły niesamowite opowieści o Byronie. Posądzano go o kazirodztwo (miał romans z przyrodnią siostrą Augustą Leigh). Mówiono, że prowadzi tryb życia hulaki i włóczęgi (bardzo dużo podróżował), że jest masonem, korsarzem… Wiemy, że walczył o wolność Grecji i że tam właśnie zginął.
Najważniejsze dzieła Byrona:
- Giaur, Korsarz (poematy epickie); Kain i Manfred (dramaty romantyczne); Wędrówki Childe Harolda (poemat dygresyjny).
Co zawdzięczamy Byronowi?
- Typ tzw. bohatera bajronicznego, którego wzorem jest Giaur.
- Modę na orientalizm.
- Rozpropagowanie gatunków, takich jak powieść poetycka i poemat dygresyjny.
Uwaga! Kim jest bohater bajroniczny?
Człowiekiem zbuntowanym, niepokornym i samotnym. W głębi duszy kryje tajemnice ze swojej przeszłości, nigdy ich nie ujawnia. Pełen gniewu i dumy musi podjąć walkę ze złem, dokonać zemsty, co doprowadzi go do czynów zbrodniczych. Taki też jest Giaur, który musi pomścić śmierć ukochanej, utopionej przez Turka Hassana za niewierność. Zemsta – zabicie Hassana – nie przynosi mu jednak ulgi.
Walter Scott
Jest autorem niezapomnianych powieści historycznych. Czyta się je z zapartym tchem. Scott był pisarzem myślącym o czytelniku: na plan pierwszy wysuwał intrygę, barwne przygody wymyślonych bohaterów, zdarzenia historyczne zaś czynił tłem fabuły. Spod jego pióra wyszła powieść Wawerley, a także Rob Roy czy Ivanhoe, czytane i filmowane po dziś dzień.
Francja
Wiktor Hugo
Zawdzięczamy mu wielkie powieści, jak Nędznicy czy Katedra Marii Panny w Paryżu z oryginalną sylwetką Quasimodo – dzwonnika z Notre-Dame. Znajdujemy tu panoramę średniowiecznego Paryża, miłość, egzotyczną cygańską bohaterkę. Oto typowa sceneria romantyczna!
Rosja
Aleksander Puszkin i Michaił Lermontow
Rosja romantyczna to nie tylko szeregi tępych poddanych, wspomnianych przez Mickiewicza opisującego szlachetnych przyjaciół Moskali, którzy dali szyję w świętej sprawie przeciw carowi. To również prawdziwie romantyczna Rosja Puszkina i Lermontowa, „rosyjskiej duszy”, pojedynków, gwałtownych uczuć i poezji. Puszkin stworzył rosyjską odmianę bohatera romantycznego: Eugeniusza Oniegina, dandysa znudzonego światem. Lermontow w Bohaterze naszych czasów – postać Pieczorina.
Puszkin poświęcił naszemu Mickiewiczowi wiersz Był tu wśród nas. Choć przyznaje mu wielki talent, to raczej z niechęcią pisze o „truciźnie” przeciw Rosji i „głosie nienawiści” do niej, który wyczytać można z utworów polskiego wieszcza.
Lermontow utożsamia się z samotnym, odepchniętym przez świat bohaterem Byrona: „Nie, jam nie Byron – inny – sam”. Obaj rosyjscy poeci zginęli w pojedynkach.
.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c163-romantzym/wielcy-tworcy-wielkie-dziela-europejskiego-romantyzmu