W rozprawce musisz szczególnie zadbać o spójność:
1. W sformułowaniu tezy i poparciu jej na końcu wypracowania.
Jeśli postawiłeś tezę, musisz się jej trzymać – poprzeć ją argumentami i powtórzyć ją w zakończeniu rozprawki. Nie możesz nagle przywołać argumentów przeciwstawnych tezie albo podać na końcu nowej tezy. Możesz natomiast zamiast tezy użyć hipotezy, a potem przeanalizować argumenty i sformułować tezę, którą postawisz na końcu.
Słownictwo służące spójności tezy z zakończeniem pracy:
- Tak jak napisałem na początku wypracowania, zgadzam się z myślą…
- Mam nadzieję, że moje argumenty wystarczająco przekonują do tezy, że…
- Od początku byłem przekonany, że…, więc i teraz nie pozostaje mi nic innego, jak powtórzyć…
- Powyższe przykłady wystarczająco przekonują, że…
2. W przytaczaniu kolejnych argumentów
Tu musisz operować pewnym zasobem słów charakterystycznych dla rozprawki, które – może trochę sztucznie – nadadzą Twojemu wywodowi argumentacyjnemu logiczny porządek. Czytający Twoje wypracowanie będzie miał wrażenie dobrze przemyślanej pracy, która „trzyma się kupy”. Spójność w przytaczaniu argumentów możesz uzyskać na kilka sposobów.
Sposób nr 1: wyliczanie argumentów
W rozprawce egzaminacyjnej bardzo ważna jest liczba argumentów (najczęściej podana przez autorów testu). Możesz więc śmiało użyć najprostszego schematu, dzięki któremu zachowasz spójność w przytaczaniu argumentów – wylicz je!
Możesz to zrobić tak:
- Po pierwsze…,
- Po drugie…,
- Po trzecie…
albo tak:
- Jako pierwszy argument nasuwa się…,
- Drugim argumentem, którym chcę się posłużyć, jest…,
- Czas na trzeci – ostatni – argument…
lub tak:
- … – oto pierwszy dowód. …
- – mamy kolejny argument. …
- – czas na jeszcze jeden przykład.
Sposób nr 2: bez matematyki
Zamiast wyliczać (jak wyżej), możesz posłużyć się wyrazami: poza tym, ponadto, oprócz tego, np. według takiego schematu:
Najpierw przytaczasz pierwszy argument, który zacząć możesz tak: Na myśl przychodzi przede wszystkim… Kolejny zacznij od słów: Ponadto… (albo) Kolejny dowód wiąże się z… A w ostatnim akapicie argumentacyjnym (po rozwinięciu drugiego przykładu) możesz napisać: Poza tym… albo Oprócz tego…
Sposób nr 3: zaprzeczenie
To najlepszy sposób do rozprawek z antytezą, ale nie tylko. Spróbuj używać sformułowań typu:
Nie dotyczy to jedynie…
Nie tylko w takim przypadku…
Nieprawdą jest, że tylko…
Nie jest to jedyny dowód…
3. W czasie rozwijania kolejnych argumentów
Również wewnątrz akapitów musisz używać słownictwa utrzymującego spójność wypowiedzi.
Tu przydadzą Ci się słowa:
- tak więc,
- mimo to,
- ponieważ,
- dlatego,
- gdyż,
- zatem,
- głównie,
- przeciwnie,
- otóż,
- jednakże,
- na przykład,
- chociaż…,
- to…,
- także,
- też,
- również.
Uwaga! Strona techniczna!
Sprzymierzeńcem spójności są akapity. To dzięki wyraźnie zaznaczonym wcięciom tekstu od razu widzimy, gdzie jest początek, a gdzie koniec kolejnych argumentów. Rób akapity po wstępie i postawieniu tezy, pomiędzy kolejnymi argumentami oraz po nich – w zakończeniu wypracowania.
Przykład!
Oto temat rozprawki:
Adolf Dygasińki napisał, że „ani siebie, ani świata nie zdołamy zbadać”. Czy zgadzasz się z tymi słowami?
Kolorem zaznaczamy w tekście słowa i znaki, dzięki którym szczególnie udało się utrzymać spójność. Obok komentarze wyjaśniające.
Adolf Dygasińki napisał, że „ani siebie, ani świata nie zdołamy zbadać”. Trudno nie zgodzić się z tymi słowami. Wszak ciągle nie potrafimy odpowiedzieć sobie na tyle pytań. I chociaż postęp cywilizacji jest ogromny, cały czas nie jesteśmy w stanie zgłębić pewnych zagadek świata, a nawet nas samych.
Jedną z największych tajemnic, których nie potrafimy zbadać, jest nasz mózg. W badaniach nad człowiekiem ciągle nieodkryte pozostają sfery życia psychicznego. Niewiele wiadomo na przykład na temat prenatalnego okresu życia człowieka. Czy mały ludzik pozostający w łonie matki potrafi myśleć? Wiadomo, że czuje ból, głód, dyskomfort związany z jakimiś dolegliwościami matki, ale czy rozmyśla, jak by tu sobie uprzyjemnić pobyt w brzuchu mamy? Czy jego kuksańce są przypadkowe, czy zamierzone? Czy potrafi śmiać się z dowcipów, które mu opowiadają rodzice? Czy ma łaskotki? Filmy w rodzaju I kto to mówi? potwierdzają te umiejętności nienarodzonych dzidziusiów, jednakże naukowo tego dowieść się nie da.
Problem nie dotyczy jedynie najmniejszych istot. Także my, rozumni i komunikatywni ludzie, mamy pewne tajemnicze sfery swojej psyche, których nie potrafimy zbadać. Choćby sny – nie wiemy, skąd się biorą i co oznaczają, czy wpływają na nasze życie. To niezwykle ciekawa dziedzina, nad którą od lat prowadzone są badania i eksperymenty. Mimo rozwoju techniki przyrządy do pomiaru snów mogą pokazać pewne napięcia w mózgu człowieka, ale chyba nigdy nie wnikną w świat snu.
Na końcu moich rozważań przypomnę oczywistą prawdę, że nie tylko człowiek jest wielką tajemnicą. Jest nią też świat, w którym żyjemy. Skąd się wziął? Kiedy pojawili się w nim ludzie? Po co żyjemy? Dlaczego umieramy? Czy jest życie po śmierci? Te pytania, które zrodziły naukę, jaką jest filozofia, pozostają bez odpowiedzi. Kolejne nurtujące pytanie otwiera następną dyskusję: czy nasz świat jest jedynym światem? Może są jeszcze inne cywilizacje, o których wieści docierają do nas od czasu do czasu, o których wymyślamy książki i filmy. Spotkania z ufoludkami napawają nas ciekawością, ale i niepokojem. Boimy się, że bliskie spotkania trzeciego stopnia mogą kiedyś stać się rzeczywistością.
To, czego jesteśmy pewni dziś, kiedyś przyprawiało o trwogę. Mikołaj Kopernik był w swoich czasach rewolucjonistą – niejeden w tamtej epoce takie przełomowe poglądy przypłacił życiem. Może dzięki takim Kopernikom poznamy odpowiedzi na wiele zagadek człowieka i świata. Czy uda się odkryć wszystkie tajemnice? Wątpię, byśmy zdołali poznać siebie, a co dopiero świat.
Wstęp i teza
Od razu nawiązanie do tematu i postawienie tezy. Każde kolejne zdanie łączy się z poprzednim.
Argumentacja
1. W pierwszym zdaniu słownictwo sugerujące kolejność wyliczanych argumentów. Dalej seria pytań retorycznych, których spójność zachowana jest dzięki podobnej konstrukcji składniowej (kolejne pytania zaczynają się od „Czy…?”).
2. Nawiązanie do poprzedniego argumentu poprzez zaprzeczenie (nie tylko tamten przykład potwierdza tezę). Podanie kolejnego dowodu (ważne słowa: „także”, „choćby”, „mimo”), dzięki któremu zachowana jest spójność).
3. Otwarte przyznanie, że przechodzimy do ostatniego argumentu (Na końcu moich rozważań przypomnę…). Znowu seria pytań retorycznych zaczynają
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/rozprawka-argumenty-wlasne-doswiadczeniacych się od „Czy…?” (zachowana nie tylko spójność wewnątrz akapitu, ale także konsekwencja w budowaniu dowodów).
Zakończenie i powtórzenie tezy
Znowu konstrukcja „Czy…?” i tym razem odpowiedź potwierdzająca tezę.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/10-rad-dla-piszacych-rozprawke
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/jak-napisac-dobra-rozprawke-w-krotkim-czasie
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/jak-napisac-dobra-rozprawke-w-krotkim-czasie