Można wykorzystać Giaura jako literaturę w następujących tematach:
Bohaterowie przegrani – jakie przyczyny zdecydowały o ich klęsce?
Tu można zestawić Giaura z Werterem, panią Bovary, Gustawem-Konradem, Wokulskim. Istotne – na czym polegała ich przegrana? W przypadku Giaura klęska jest dwustopniowa – najpierw traci ukochaną i nie udaje się jego plan, potem zemsta, której dokonuje, nie przynosi mu ulgi. Warto zwrócić uwagę, że w powyższym zestawie wszystkie postacie targnęły się na swoje życie, jedynie Giaur – nie. Opowiadając swoje życie, zaznaczył, że zaznał w życiu wiele szczęścia i rozkoszy i wszystko oddałby za ocalenie ukochanej.
Miłość siłą niszczącą czy budującą w życiu człowieka?
Wielu zniszczyła – zestaw bohaterów mógłby być identyczny z powyższym. Ale Giaur zapytany o najwyższą wartość wskazałby miłość – z tego na pewno by nie zrezygnował. Jest też w literaturze sporo dowodów na budującą siłę miłości – począwszy od słynnego hymnu św. Pawła z Tarsu. Pięknie potwierdza ją powieść Bułhakowa – Mistrz i Małgorzata – zestawienie z tą lekturą byłoby bardzo interesujące.
Rozrachunek z własnym życiem. Motyw testamentu, ostatniej woli, przekazania dziedzictwa
Narzuca się zestawienie z polskim dziełem i spowiedzią Jacka Soplicy. Tam – wszystko zostaje wyjaśnione, a umierający prosi wroga o pojednanie. Tu – niewiele się wyjaśnia, a bohater nie żałuje swoich czynów. Ważna w takich przypadkach jest atmosfera, podniosły nastrój chwili, gdy śmierć zamyka czyjeś życie. Z reguły umierający składa prośby, pozostawia wskazówki dotyczące testamentu – w przypadku Giaura chodzi o przekazanie przyjacielowi z lat dziecinnych pierścienia. Jeśli mowa o testamentach i ostatniej woli – warto pamiętać o Wielkim testamencie Villona i wierszu Słowackiego – polskiego romantyka Testament mój. W obu utworach poeci pozostawiają potomnym dziedzictwo duchowe.
Bohaterowie zbuntowani w literaturze
Jest ich sporo – Antygona – przeciw bezdusznemu prawu, Edyp – przeciw woli bogów, romantycy – przeciw niewoli kraju, konwenansom świata, tyranii, w literaturze współczesnej wskazać można Artura z Tanga Mrożka, zbuntowanego przeciw modelowi życia rodziców. Postacią zbuntowaną jest także szatan – o czym dobrze pamiętać przy wartościowaniu zbuntowanych – bunt nie zawsze oznacza wartość pozytywną! I w przypadku Giaura jego postawa może zostać poddana dyskusji – chociaż jest to bunt przeciw światu w obronie miłości.
Motywy orientalne (egzotyka) w literaturze polskiej i europejskiej
Giaur będzie tu lekturą bardzo dobrą, epoka też. Romantycy z upodobaniem wprowadzali orientalizm do dzieł. Literatura polska też sięga po wschodnie motywy – Sonety krymskie Mickiewicza, Arab, Ojciec zadżumionych Słowackiego, bardzo ciekawe są baśniowe Klechdy sezamowe Bolesława Leśmiana.
Sceny pojedynków, walki, zabójstwa w dziełach literackich
Byron wyjątkowo dynamicznie opisuje scenę ataku Giaura na drużynę Hassana w górach, walkę, a potem pojedynek głównych bohaterów. Obaj stają do boju chętnie, obaj chcą pomścić Leilę, walka jest uczciwa, choć to Giaur przygotował zasadzkę. Można zestawić i porównać z pojedynkiem Hektora z Achillesem, z walką Kmicica i Wołodyjowskiego. Są to sceny batalistyczne – rolę odgrywa plastyka opisu, zachowanie walczących, finał.
Motyw zemsty w utworach literackich
Zemsta nie jest dobrym doradcą – literatura zdaje się potwierdzać tę tezę. Giaurowi nie przyniosła pociechy – nie przywraca bowiem strat, a mnoży ofiary. Podobnie dzieje się w przypadku Jacka Soplicy, który mści się na Stolniku – nie zaznaje ulgi, a skazuje się na miano zdrajcy. Przy takiej prezentacji warto przytoczyć fragment Dziadów części III (scena więzienna) jako przykład rodzaju zemsty usprawiedliwionej przez romantyków:
– Tak! zemsta, zemsta, zemsta na wroga,
Z Bogiem i choćby mimo Boga!
Tajemnica – jej rola w dziełach literackich
Twórcy lubią tajemnice – i to nie tylko romantyczni! Nic tak nie zachęca odbiorców do czytania jak tajemnica bohaterów, domostw czy miejsc. Z reguły w końcu dzieła tajemnica się wyjaśnia.
- W Konradzie Wallenrodzie Mickiewicza tajemniczość postaci odgrywa dużą rolę – ale wątki i luki w końcu układają się w spójną całość.
- Podobnie wyjaśnia się tajemnica Księdza Robaka w Panu Tadeuszu.
- Tajemnica jest często centralnym chwytem kompozycji w powieściach gotyckich – na przykład Dziwne losy Jane Eyre, pióra Charlotte Brontë – tu tajemnicą bohatera okazuje się ukryta obłąkana żona.
- Nie stroni od tajemnic powieść realistyczna – tajemnicza jest postać Ołży-Śmierci Balzaka, dalsze losy Wokulskiego z Lalki Prusa…
Przykładów literackich jest sporo – warto natomiast zwrócić uwagę na funkcję, jaką odgrywa tajemnica w dziele – zwłaszcza przy tak sformułowanym temacie. Bywa sposobem na uzyskanie odpowiedniej atmosfery, wątkiem pobocznym – wówczas uatrakcyjnia fabułę, a bywa też głównym czynnikiem i stymulatorem akcji.
Zobacz:
O czym jest Giaur Byrona, co świadczy o romantyzmie tego utworu?
Jaką postawę prezentuje Giaur – bohater powieści poetyckiej George’a Byrona?
Giaur i Werter – kultowi bohaterowie romantyzmu. Jakie ideały epoki uosabiają swoją postawą?
O czym jest Giaur Byrona, co świadczy o romantyzmie tego utworu?