SID Praca z tekstem
Terminy związane z badaniem tekstu Powtórz wszystkie przed testem! Często pytanie dotyczy jakiegoś terminu i tylko jego znajomość gwarantuje prawidłową odpowiedź. Autor – twórca utworu, z którym mamy do czynienia. Wcale nie musi być narratorem, nie musi też pojawiać się w tekście, choć oczywiście, może. To po prostu ten, kto napisał tekst. Akcja – inaczej fabuła. Ciąg zdarzeń w utworze, np. w powieści albo w dramacie. Akcja jest jednym z typowych dla epiki i dramatu (a nie dla liryki)
Synonimy, antonimy Synonim – wyraz bliskoznaczny. Antonim – wyraz o przeciwnym znaczeniu. Polecenie wymagające podania któregoś z nich przede wszystkim sprawdza, czy piszący zna znaczenie danego słowa. Jeśli nie rozumiemy wyrazu, mamy problem z odpowiedzią – należy wtedy wrócić do tekstu: znaczenie słowa może zostać podpowiedziane przez kontekst, w jakim zostało ono użyte. To ważne zwłaszcza w przypadku wyrazów wieloznacznych, a także użytych w niedosłownym znaczeniu. Dobór takiego, a nie innego synonimu może zależeć także od stylu wypowiedzi,
Określ funkcje danego tekstu Takie polecenie pojawia się w teście maturalnym nader często. Każda wypowiedź (także analizowany na maturze tekst) służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą, czyli pełni funkcję komunikatywną. Ma ona różne odmiany w zależności od celu wypowiedzi: a) Funkcja informatywna – informuje, czyli przekazuje informacje – i to na nich skupia się uwaga odbiorcy. Rozpoznajemy ją po takich cechach, jak: brak słownictwa oceniającego i nacechowanego emocjonalnie, brak środków stylistycznych (porównań, metafor itp.), zdania
Styl artystyczny – głównym celem nie jest przekazanie informacji, ale spowodowanie zaskoczenia, wywołanie wzruszenia czy zachwytu, pokazanie oryginalności autora. Cechy tego stylu: zależność przede wszystkim od indywidualności twórcy, swobodne wykorzystywanie środków językowych występujących w innych odmianach stylistycznych (np. w stylu urzędowym czy naukowym), odmianach środowiskowych (np. w języku uczniowskim) czy regionalnych (np. w gwarze), obecność różnego rodzaju środków artystycznych. Chociaż tekst przeznaczony do analizy nie może być tekstem literackim, pewne elementy stylu artystycznego mogą
Określają teksty, które musimy interpretować. Trzeba je bezbłędnie rozpoznawać. A nie są takie trudne. To kategorie – zjawiska, takie jak tragizm, komizm, groteska. Z jednym z nich na pewno będziesz miał do czynienia. PATOS Cechy: Wzniosłość i powaga tonu, ważny temat, silne emocje autora. Wymyślili starożytni, podejmowali wszyscy piszący górnolotnie i bardzo serio o ojczyźnie, bohaterach, walce, heroizmie, śmierci. Przykłady: W Trylogii opis pogrzebu Wołodyjowskiego. Kapłan zwraca się do zmarłego, nazywa
To jest pewne – z tekstem – całym lub jego fragmentem – będziesz miał do czynienia. Oto tablica niezbędnych narzędzi do poradzenia sobie z tekstem literackim i na poziomie podstawowym, i rozszerzonym. TABLICA 1. Tekst (fragment lektury dołączony do tematu). 1. Stanowię część większej lektury! 2. Stanowię logiczną całość! 3. Mam swój sens – swoją ideę. 4. Mam trzy ważne elementy. A. Świat przedstawiony: akcja (coś się tu dzieje?) przestrzeń (gdzieś się to
I. Powtórz Jest garść zagadnień, które należy powtórzyć przed podejściem do testu czytania ze zrozumieniem. To terminy związane z najczęściej pojawiającymi się pytaniami, dotyczącymi struktury tekstu – nie wszystkie bowiem dotyczą treści. 1. Akapit wobec akapitu: Przykład pytania: Jaką funkcję przyjmuje akapit 3. wobec 1.? Potrzebna wiedza: To może być: Niezależność (są zupełnie o czym innym). Synteza (są zgodne, łączą się). Sprzeczność, kontrast (są przeciwne). Podważenie (3. podważa tezę 1.).
Czego się spodziewać? Tematy maturalne mogą Cię zaskoczyć, ale test czytania ze zrozumieniem – na pewno nie. Zasady sporządzania takiego testu są jasno określone. Tekst o długości około 1200 słów, publicystyczny lub popularnonaukowy, współczesny (czyli najwyżej sprzed kilku lat), o przejrzystej konstrukcji i ładnym (starannym) języku, 14–16 poleceń, zarówno otwartych, wymagających wpisania odpowiedzi, jak i zamkniętych (wówczas wybiera się zazwyczaj jedną z proponowanych możliwości). Pytania powinny dotyczyć trzech różnych poziomów:
Znajomość tych pojęć na pewno przyda się przy interpretacji. Aluzja literacka – nawiązanie w utworze literackim do innego dzieła, postaci, zjawiska lub motywu literackiego, będące świadomym zamierzeniem autora. Anakolut – wypowiedź celowo niepoprawna, np. zdanie urwane lub zlepek kilku zdań zbudowanych czy zestawionych wbrew regułom logiki i składni. Anakreontyk – nazwa pochodzi od poety greckiego Anakreonta, krótki wiersz o radosnym nastroju, wysławiający urodę życia, miłości i biesiady. Animalizm – zespół cech przynależnych zwierzętom, zwierzęcość,
Jak analizować prozę – tok postępowania Określamy – co to jest? Czy odczytaliśmy: opis sceny (fabuła, dialog), opis przestrzeni, monolog (wyznanie. mowa, refleksje), list, opis przedmiotu lub postaci, sam dialog, dyskusję wielu głosów? To bardzo ważne ustalenie na początek – porządkuje, sugeruje nastrój (monotonię, dynamikę), określa też świat przedstawiony i nieuchronnie prowadzi do pytania: Określamy – kto mówi? Inaczej mówiąc: trzeba określić typ narracji i pozycję narratora. Narrator – to
Analiza i interpretacja wiersza Analiza dotyczy kompozycji utworu. tropów stylistycznych i innych zabiegów, których dokonał poeta. w analizie trzeba będzie ustalić wszelkie sprawy konstrukcyjne jak: podmiot liryczny, typ utworu, rodzaj liryki itd. Interpretacja to jakby „wykrycie” i odczytanie sensu utworu, jego przesłania, tematu, problematyki, które „odczytujemy” – wreszcie wzruszeń lub doznała estetycznych. Specjalnie napisałam .,odczytujemy”. bo po raz tysięczny drugi powtórzę: nie piszcie nieszczęsnego: „co poeta chciał przez to powiedzieć”,
