Lektura: Antygona Sofoklesa.

Rodowód: Kreon jest bratem Jokasty (szwagrem Edypa), wujem nieżyjących braci Eteoklesa i Polinejkesa oraz Antygony i Ismeny.

Przełom w jego życiu: Objęcie tronu po bratobójczej śmierci prawowitego władcy Teb – Eteokles i podjęcie pierwszej decyzji – Kreon wydaje zakaz pochówku zmarłego Polinejkesa (zdrajcy Teb).

Kreon – bohater literacki

Cechy Kreona jako złego władcy

  • Brak obiektywizmu.
  • Nadużywanie władzy do realizacji własnych ambicji.
  • Traktowanie miasta-państwa jak prywatnej własności.
  • Brak szacunku wobec praw boskich.
  • Lekceważenie narodowej tradycji.
  • Mściwość, okrucieństwo, bezwzględność.
  • Upieranie się przy niesłusznej decyzji.
  • Demagogiczne dyskusje.
  • Nieufność wobec doradców (Chóru, syna, Terezjasza, obywateli).
  • Agresywność, napastliwość, złośliwość, cynizm.

Stosunek do obywateli
Brak zaufania do rady starszych (Chóru), służby (strażników), obywateli Teb. Posądza poddanych o przekupstwo, chęć zysku, prywatę, chciwość, niechęć do władcy, uprzedzenia wobec swoich decyzji, zazdrość, zawiść, świadome kolaborowanie z wrogiem. Bezwzględny, surowy (za nieposłuszeństwo grozi karą śmierci lub torturami).

Wina
Zignorował uświęcone tradycją boskie prawa. Nie wolno mu było ingerować w sprawy świata zmarłych. Skazał na śmierć swoją siostrzenicę Antygonę. Pośrednio winny jest też śmierci syna Hajmona, który po kłótni z ojcem popełnił samobójstwo, oraz żony Eurydyki. Kreon czuje się winny ich śmierci (nazywa siebie mordercą).

 

W jakich motywach może pojawić się ta postać?

Władza
Mądry władca kieruje się rozumem, dobrem poddanych i kraju, którym rządzi. Kreon chciał pokazać, że będzie władcą idealnym. Usiłował kierować się dobrem publicznym, a nie prywatą czy koligacjami rodzinnymi. Intencje Kreona w sterowaniu państwem nawet jeśli były słuszne, okazały się niedobre dla obywateli. Ich król stał się nie tyle władcą surowym i silnym, co despotycznym i niesprawiedliwym. Chciał podejmować pewne, stabilne decyzje, ale nie potrafił na czas dostrzec swojego błędu i zmienić postępowania, którego stawką było ludzkie życie. Nie cofnął się z obawy o siebie – uznał, że zmiana kary skompromitowałaby go jako władcę, osłabiłaby jego pozycję, byłaby dowodem na to, że jest królem słabym, chwiejnym, niekonsekwentnym, labilnym, miękkim. W opinii Antygony, syna i zwykłych obywateli stał się tyranem, który nie liczył się z opinią poddanych. Zgubiła go pycha, zatwardziałość i brak zaufania do Tebańczyków.

Relacje rodzice – dzieci
Kreon jest ojcem Hajmona – narzeczonego Antygony. W konflikcie Kreon oczekuje od syna, że ten wyrzeknie się uczuć do Antygony, że potępi jej czyn. Wymaga od syna lojalności, posłuszeństwa (ślepego) i zgodności we wszystkich sprawach. Próbuje narzucić mu swoje zdanie. Pragnie, żeby Hajmon zerwał zaręczyny, potępił Antygonę i obarczył ją zdradą domu i kraju. Nie chce cofnąć decyzji o karze śmierci. Oczywiście, Hajmon nie podporządkował się ojcu. Wybrał miłość do Antygony, której postawę uznał za bohaterską i godną naśladowania.

Śmierć
W tragedii Sofoklesa śmierć zbiera obfite plony. Już na początku dowiadujemy się o przekleństwie ciążącym na rodzie Edypa, które doprowadziło do śmierci dwóch braci – Eteoklesa i Polinejkesa. Zgodnie z grecką tradycją obydwu należał się pogrzeb, ale jednemu z nich pochówku odmówiono. To stało się przyczyną kolejnych nieszczęść i samobójczych śmierci Antygony, Hajmona i Eurydyki.

Przeznaczenie
Nie da się go odwrócić, uciec od niego. Udowodniło to całe pokolenie rodu Edypa. Pokolenie przeklęte. Z przeznaczeniem wiąże się pojęcie fatalizmu, które oznacza nieodwracalność losu, konieczność zdarzeń.

Prawo
Nie zawsze prawo ustanowione przez człowieka jest słuszne. Zdarzają się sytuacje wymykające się spod paragrafów i ustaw. Prócz prawa ludzkiego jest też prawo boskie – w każdej religii. To ono często przeważa w podejmowaniu ludzkich decyzji. W starożytnej Grecji ustanowione przez bogów było prawo każdego człowieka do godnego pochówku – zgodnego z przyjętą tradycją. Kreonowi nie wolno było mieszać się do tego, odmawiać Polinejkesowi pogrzebu, nawet jeśli ten był zdrajcą. Powinien bogom zostawić osąd siostrzeńca.

Zobacz:

Sąd nad Antygoną i Kreonem

Antygona i Kreon – dwie postawy życiowe

Z jakiego mitu wywodzi się Antygona Sofoklesa? Na czym polega tragizm Antygony i Kreona?

Kreon kontra Antygona – w dowolnej formie przedstaw racje jednej ze stron.

Tragizm bohatera antycznego. Powołaj się na losy Antygony, Kreon, Edypa

Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem

Kto ma rację – Antygona czy Kreon?

Antygona, Sofokles