Pamiętnik z powstania warszawskiego
Treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu
Powstanie warszawskie
- wybuchło w 1 sierpnia 1944 roku, zakończyło się klęską – 2 października 1944 – to data kapitulacji powstańców.
- Organizatorzy powstania przewidywali walkę dużo krótszą – myślano nawet, że powstanie skończy się w tydzień, przy wsparciu sojuszników. Trwało dwa miesiące – powstańcy przez ten czas stawiali czoła wrogowi, co świadczy o ich heroizmie i determinacji do walki.
- Głównym organizatorem powstania była AK – czyli Armia Krajowa, podziemna, konspiracyjna organizacja Polaków przeciw Niemcom. Pierwszym dowódcą powstania był Bor-Komorowski, ostatnim Tadeusz Okulicki.
- W odwecie za powstanie hitlerowcy zburzyli miasto, pod jej gruzami zginęła część mieszkańców. Część powstańców wydobyła się z miasta kanałami.
- W powstaniu zginęło 10 tysięcy żołnierzy AK oraz 150 tysięcy osób cywilnych. Do niewoli dostało się około 15 tysięcy żołnierzy i oficerów.
Warszawa – miasto – bohater literatury
- Warszawa jako bohater pojawia się w polskiej literaturze od XIX wieku. Dobrym przykładem jest proza Bolesława Prusa – nowele takie jak Kamizelka albo Katarynka. Dziewiętnastowieczne miasto jest tłem zdarzeń, miejską przestrzenią, w której rozgrywają się losy ludzkie – dzięki realistycznej prozie czytelnik może poznać wygląd, zdarzenia, atmosferę miasta.
- Warszawa w książkach o wojnie, okupacji i powstaniu to już inne miasto. Tragiczne, miasto – bohater. Wydaje się że jest żywym organizmem cierpiącym i ginącym z ludźmi – tak też opisuje ją Białoszewski, który używa sformułowań: „budynki giną”, jakby była mowa o ludziach.
Pamiętnik z powstania warszawskiego – praca z tekstem
Miron Białoszewski
Blok, ja w nim
Ralla
La laa – radio z babą
– uuu! – gdzieś dziecko
Ralla
la laa! – baba
– uu! – dziecko
Ra
La la
– u
oho
ucho mi zwariowało?
a to nie:
niedziela
rusza
trzymajcie się ludzie!
(Odczepić się 1978)
Pytania:
1. W jakim dniu tygodnia rozgrywają się zarejestrowane sceny wiersza?
2. Przestrzenią utworu jest:
a) przestrzeń miejska
b) przestrzeń wiejska
c) przestrzeń abstrakcyjna
d) przestrzeń czasu
3. Scena rozgrywa się
a) na boisku
b) w parku
c) w bloku
d) w przedszkolu
4. Poeta eksponuje:
a) plastyczność obrazu
b) dźwięki
c) ruch
d) humor
5. Lingwizm ujawnia się w tym utworze poprzez:
a) niezrozumiałość przekazu
b) trudność w recytacji utworu
c) neologizmy i onomatopeje
d) dziwny zapis graficzny
6. Powiedz swoimi słowami, o czym pisze w wierszu Białoszewski.
Odpowiedzi:
1. W niedzielę,
2. a),
3. c),
4. b),
5. d)
6. Zapisuje dźwięki dochodzące go w niedzielny poranek w bloku: są to odgłosy radia, płacz dziecka, głos jego matki. To rzeczywistość blokowiska.
Krótka wypowiedź pisemna
Zredaguj treść zaproszenia na wystawę zorganizowaną przez Koło Historyczne w szkolnej Izbie Pamięci, z okazji 65 rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, poświęconą powstańczej Warszawie.
Zaproszenie
Szkolne Koło Historyczne przy Gimnazjum nr 12 im. Tadeusza Okulickiego zaprasza na wystawę z okazji 65. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Podczaswystawy można będzie obejrzeć eksponaty zgromadzone przez członków Koła Historycznego, obejrzeć plakaty przygotowane przez uczniów naszej szkoły, wysłuchać pieśni powstańczych śpiewanych przez szkolny chór.
Zapraszamy w godzinach 17-19 do Szkolnej Izby Pamięci.
Wstęp wolny. Wystawa trwa od 19 września do 2 października.
Szkolne Koło Historyczne
Czy napisałeś z zaproszeniu:
- Kto jest organizatorem?
- Czego dotyczy przedsięwzięcie?
- Gdzie i kiedy się odbędzie?
- Czy należy liczyć się z zakupem biletów?
- Tytuł i podpis?
Jeśli tak – zdobyłeś punkty.
Pamiętnik z powstania warszawskiego – wypracowanie egzaminacyjne
Czasy bohaterstwa i grozy – tak nazwał czas wojny Tadeusz Kamiński autor „Kamieni na szaniec”. Przywołaj trzy teksty kultury, które twoim zdaniem potwierdzają tę tezę. Umotywuj swoje zdanie.
Notatka wstępna
Teza jest prosta i bezdyskusyjna – czasy wojny to czas i bohaterstwa i grozy. Przywołując trzy teksty kultury, trzeba to udowodnić.
Uwaga!
- Trzy teksty kultury – a więc możesz przywołać film, plakat, biografię, obraz, wiersz, spektakl.
- Temat nie określa, o którą wojnę chodzi, chociaż przywołanie cytatu Kamińskiego sugerowałoby, że chodzi o II wojnę światową. Niemniej przykłady z I wojny światowej nie byłby błędem.
Bohaterstwo udowodnić trzeba losami bohaterów
Groza wojny może zostać ukazana nie tylko przez dzieje ludzi, ale też miast, zjawiska wojny takie jak obozy koncentracyjne, getto, łapanki – poprzez obraz grozy wojennego życia.
Plan:
Teza – literatura o czasach wojny i okupacji dowodzi, że rzeczywiście były to czasy bohaterstwa i grozy.
Bohaterstwa dowiodą:
- Czyny młodzieży Kamieni na szaniec – walka, poświecenie, śmierć harcerzy z Szarych Szeregów.
- Biografia poetów-Kolumbów, na przykład Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, który zginął w powstaniu warszawskim. Biografia i postawa osób takich jak Janusz Korczak, który nie pozostawił swoich podopiecznych, lecz poszedł z nimi na śmierć w komorze gazowej, jak ojciec Maksymilian Kolbe, który poświęcił swoje życie za innego więźnia.
- Walka żołnierzy polskich – w powstaniu, na frontach wojny, w konspiracji są tematami wielu utworów literackich – np. książek: Ziele na kraterze Melchiora Wańkowicza, Kolumbowie. Rocznik 20. Romana Bratnego, wierszy – Żołnierze z Westerplatte Władysława Broniewskiego, reportaży Monte Cassino Melchiora Wańkowicza.
Grozy dowodzą
- opisane w Pamiętniku z powstania warszawskiego realia życia w czasie wojny – brak domu, jedzenie, ciągłe zagrożenie, utrata intymności, strach, godzina policyjna, łapanki (ukazane również w serialach i filmach wojennych).
- Losy bohatera opowiadania Jarosława Iwaszkiewicz Ikar – Michaś tylko dlatego, że zaczytał się na ulicy, został aresztowany przez gestapo.
- Losy bohaterów wielu filmów – więźniów obozów koncentracyjnych, rodzin żydowskich – np. losy Bożenki z serialu Polskie drogi, dzieje Janusza Korczaka i jego wychowanków z filmu Korczak (i rzeczywistości), realia życia w obozach koncentracyjnych z opowiadań Zofii Nałkowskiej – Medaliony, film Lista Schindlera reż. Stevena Spielberga, groza przesłuchań i traktowania więźniów – np. Pawiak z serialu Czas honoru.
- Wiersze poetów – Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (ujęcie czasów wojny jak apokalipsy, końca świata), Tadeusza Różewicza (pokazuje, że dawne wartości moralne podczas wojny przestały istnieć).
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c267-lektury-do-egzaminu/pamietnik-z-powstania-warszawskiego
Pamiętnik z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego – język i narracja
https://aleklasa.pl/liceum/c230-wiersze/spotkanie-z-poezja/spotkanie-3-lingwizm-i-poezja-mirona-bialoszewskiego
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/wspolczesnosc/c428-wspolczesnosc-poezja-w-polsce-2/zaprezentuj-tworczosc-mirona-bialoszewskiego