Miłość do Polski, walka o ojczyznę, poświęcenie się dla kraju. Skojarz postacie!

Ksiądz Robak

Wewnętrzna przemiana, która dokonała się w dawnym warchole i awanturniku, spowodowała, że bohater ten stał się jednym z najsłynniejszych literackich bojowników.

Imię i nazwisko: Jacek Soplica (potem przybrane nazwisko: Robak)

Lektura: Pan Tadeusz

Czas historyczny: przełom XVIII i XIX w. (Polska pod zaborami przygotowująca się do powstania u boku Napoleona )

Droga do bohaterstwa
Błąd młodości – zabicie ojca swojej ukochanej – spowodował oskarżenie Soplicy o zdradę narodową, a w nim samym wywołał ogromne poczucie winy. Jacek Soplica postanowił odpokutować winę, wstępując do zakonu. Zmienił nazwisko – celowo wybrał nazwisko Robak, bo chciał się ukorzyć przed Bogiem. Wyjechał z Polski, by u boku Napoleona oczyścić się z win poprzez służbę wojskową.

Cechy charakteru:
skromny, pokorny, dobry, szlachetny i cichy zakonnik, ale szaleńczo odważny, zdolny do największych poświęceń dla ojczyzny.

Zasługi dla kraju

Ksiądz Robak brał udział w wielu walkach, był emisariuszem, czyli posłańcem, gońcem na frontach wojennych. Przewoził listy i rozkazy wodzów, przekazywał tajne wiadomości. W bitwie pod Jeną (1806 r. – wojska Napoleona Bonapartego odniosły zwycięstwo nad wojskami pruskimi) został ranny, co później stało się przyczyną jego śmierci (w wyniku postrzału odnowiła mu się stara rana). Kilkakrotnie złapany przez zaborców poddawany był strasznym karom. W Prusach przez rok pracował przy budowie fortecy. Schwytany przez Rosjan został pobity kijami, a potem skazany na Syberię. W Austrii wykonywał ciężką pracę pod ziemią. Za każdym razem jednak uchodził z życiem, udawało mu się jakoś wyrwać z opresji. Również na Litwie miał ważne zadanie do spełnienia – chciał przygotować szlachtę do powstania oraz na przyjęcie wojsk Napoleona wyprawiających się na wojnę z Rosją.

Za zasługi wobec ojczyzny z rozkazu Napoleona został pośmiertnie odznaczony – Orderem Legii Honorowej (biały krzyż ze złotą koroną przewiązany czerwoną wstążką).

 

Powstaniec

Mały powstaniec – postać-symbol, z którą można identyfikować mnóstwo dzieci i młodych ludzi – obrońców ojczyzny w powstaniu warszawskim.

Postacie historyczne – prawdziwi ludzie, uwiecznieni przez historię, literaturę (np. książka Kamienie na szaniec, Ziele na kraterze), filmy (np. Akcja pod Arsenałem), dzieła sztuki (np. pomnik Małego Powstańca w Warszawie).

Czas historyczny: 1939-1945 (lata II wojny światowej)

Droga do bohaterstwa
Urodzony około roku 1920 lub później młody człowiek, którego młodość przypadła na czas wojny. Zamiast zwykłych doświadczeń okresu dojrzewania i problemów nastolatka musiał zmierzyć się z dylematami etycznymi i stanąć do walki za ojczyznę, która często kończyła się śmiercią.

Cechy charakteru:
odwaga, siła, męstwo, koleżeństwo, gotowość do poświęceń, lojalność wobec kolegów, wytrzymałość psychiczna i fizyczna, opanowanie.

Zasługi dla kraju

Wielu młodych ludzi walczących z okupantem było zrzeszonych w Szarych Szeregach – konspiracyjnej organizacji harcerskiej. Brali udział w akcjach dywersyjnych (zrywanie niemieckich flag i zawieszanie polskich, zdjęcie tablicy z niemieckim napisem z pomnika Mikołaja Kopernika), propagandowych (antyniemieckie ulotki i nalepki, hasła wypisywane na murach) i zbrojnych (wysadzanie niemieckich pociągów, walki z partyzantami i w czasie powstania warszawskiego). Niektórzy aresztowani przez hitlerowców byli bezlitośnie katowani, bici, torturowani i zabijani w czasie przesłuchań. Inni ponieśli śmierć w czasie akcji dywersyjnych. Najwięcej młodych ludzi zginęło w powstaniu warszawskim.

 

Andrzej Kmicic

Bohater literacki, podobny do młodego Jacka Soplicy. Dzięki niemu – według wizji z Sienkiewiczowskiego Potopu – ocalała Jasna Góra.

Lektura: Potop – druga część Trylogii Henryka Sienkiewicza.

Czas historyczny: XVII wiek (lata 1655-1656)

Droga do bohaterstwa

Popadł w konflikt z otoczeniem, pomścił się za śmierć swoich kompanów, złamał prawo poprzez porwanie narzeczonej, stracił dobre imię, gdy pozostał wierny zdrajcy Radziwiłłowi. Zachował się fair, gdyż wcześniej złożył Radziwiłłowi przysięgę wierności, ale o tym nie wiedziała ani jego ukochana Oleńka, ani inni rycerze. Dał się zwieść hetmanowi i dopiero po jakimś czasie uświadomił sobie, że był manipulowany przez księcia Janusza Radziwiłła. Po nieudanej próbie porwania księcia Bogusława, który mógłby zaświadczyć o jego niewinności, Kmicic postanowił wyrzec się swojego nazwiska i jako Babinicz oczyścić się z win i naprawić swoje błędy. Uratował polskich żołnierzy – m.in. Wołodyjowskiego i Zagłobę, ostrzegł księdza Kordeckiego przed atakiem Szwedów na Jasną Górę, walczył na jasnogórskich szańcach, a w końcu ryzykując dostanie się do niewoli, wysadził armatę szwedzką, czym osłabił ataki na częstochowskie mury obronne. Szczęśliwie uratowany z rąk oprawcy Kuklinowskiego udał się na Śląsk, by eskortować króla Jana Kazimierza do granic Rzeczpospolitej. W drodze osłonił króla przed atakiem Szwedów i został ciężko ranny. Potem jeszcze kilkakrotnie dowodził swej odwagi w walkach z wojskami księcia Bogusława i znowu został ciężko ranny. W rodzinnych stronach wciąż uchodził za zdrajcę, ale w końcu oczyszczono go z zarzutów. List króla Jana Kazimierza ujawnił wszystkie zasługi Kmicica działającego jako Babinicz.

Cechy charakteru:

odważny, śmiały, doświadczony żołnierz, wesoły kompan i oddany przyjaciel, wierny swojemu dowódcy, królowi, gotowy oddać za niego życie, honorowy, sprytny, zdolny do wielkiej miłości, ale hulaka, zawadiaka, ryzykant, skłonny do bitki i wypitki, porywczy, bezkarny, ceniący wolne, a raczej swawolne życie, naiwny, podejmujący pochopne działania, w gorącej wodzie kąpany.

Zasługi dla kraju

W młodzieńczych latach walczył z wojskiem kozacko-tatarskim Chmielnickiego – brał udział m.in. w bitwie pod Beresteczkiem. Później w wyniku awanturniczego trybu życia popadał w tarapaty, a w końcu został nawet okrzyknięty zdrajcą. Podobnie jak Jacek Soplica z awanturnika, warchoła i banity Kmicic przemienił się jednak w patriotę, dzięki któremu udało się m.in. uchronić Jasną Górę przed Szwedami oraz ocalić życie króla.

 

Tadeusz Kościuszko

Jako żołnierz i inżynier rozsławił Polskę poza granicami ojczyzny – we Francji i w Stanach Zjednoczonych. Dowódca powstania nazwanego insurekcją kościuszkowską.

Lata życia: 1746-1817. Postać historyczna, uwieczniona przez wielu malarzy.

Droga do bohaterstwa
Absolwent słynnej Szkoły Rycerskiej w Warszawie oraz Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu. Inżynier nadzorujący fortyfikacje w Stanach Zjednoczonych, m.in. twierdze Saratoga i West Point, za co otrzymał awans na generała brygady armii amerykańskiej. Przedstawiciel szlachty reformatorskiej. W okresie Sejmu Wielkiego nominowany na generała polskich wojsk koronnych, odtąd pełnił służbę wojskową w kraju.

Cechy charakteru:
oczytany, inteligentny, świetnie wykształcony, cierpliwy, wytrwały. Talent przywódczy. Szlachetny – zwolnił chłopów ze swojego majątku z części pańszczyzny, a później przydzielił przedstawicielom chłopstwa ważne funkcje w czasie insurekcji kościuszkowskiej. Oddany ojczyźnie, patriota.

Zasługi dla kraju

Był dowódcą jednej z polskich dywizji w czasie najazdu wojsk carycy Katarzyny na ziemie polskie. Jako jeden z pierwszych Polaków za zasługi w bitwach został odznaczony nowo ustanowionym przez króla Krzyżem Virtuti Militari.
Po zdradzie króla i drugim rozbiorze Polski opracował plan powstania narodowego rozpoczętego w marcu 1794 r. (insurekcji kościuszkowskiej). Mimo braku żołnierzy i broni udało mu się odnieść zwycięstwa nad Rosjanami w wielu bitwach, m.in. pod Racławicami. Ranny w bitwie pod Maciejowicami dostał się do niewoli, więc nie mógł dalej kierować powstaniem, które wkrótce upadło. Po uwol-nieniu przez władze carskie nie zaprzestał działalności politycznej. Próbował m.in. stworzyć we Francji polskie legiony.