Czym jest publicystyka?
- Jest to ten dział piśmiennictwa, który porusza tematy aktualne, bieżące, żywo interesujące społeczeństwo, dotyczące polityki, obyczajów, kultury itp.
- Twórcy publicystyki podejmują aktualności i opisują je w różnych formach: felietonach, szkicach lub np. recenzjach.
- Rozwój publicystyki jest charakterystyczny dla takich czasów, które są historycznie ciekawe, obfitują w polityczne posunięcia, walki stronnictw, grę polityków itp.
- Publicystyka łączy się nieodzownie z rozwojem prasy, czego dowodem są czasy oświeceniowe, lecz początku publicystyki polskiej upatrujemy w renesansie.
Jej przedstawiciele to:
- Andrzej Frycz-Modrzewski (publicystyka społeczna)
Wszechstronnie wykształcony, wiele lat podróżował po Europie, poznał Erazma z Rotterdamu i Marcina Lutra, nazwano go „ojcem polskiej myśli demokratycznej”. Jest przedstawicielem humanizmu chrześcijańskiego. W swoich traktatach naśladował mowy Cycerona, pisał zaś zawsze po łacinie. Pod koniec życia postanowił osiąść na wsi, zakupił wieś w powiecie brzezińskim, niestety, padł ofiarą epidemii szalejącej w Małopolsce w r. 1572.
Jego słynne dzieło O poprawie Rzeczypospolitej (traktat). podjął temat i rozpropagował pojęcie demokracji – pierwszy w tej skali – w Europie. Stworzył on wizję sprawiedliwego, zreformowanego państwa, analizując ważne dziedziny życia społecznego – jego myśl stała się wzorem dla późniejszych reform i myślicieli.
- Ksiądz Piotr Skarga (publicystyka religijna) i jego słynne Kazania sejmowe
Znaczenie tych utworów było ogromne nie tylko w dobie renesansu. Stało się źródłem praw, zasad, odwołań i inspiracji w wiekach późniejszych.
Pozostał symbolem, nawet mitem polskiej kultury, gdyż jego kazania przepełnione emocjami, wyrażające troskę o losy ojczyzny, głosiły także przestrogę: jeśli obywatele nie zaczną myśleć o ojczyźnie, grozi nam katastrofa. Najwyższy czas ocknąć się i sprawę ojczyzny przedłożyć nad egoizm i prywatę. W konfrontacji z późniejszymi wypadkami, zwłaszcza z haniebną utratą niepodległości w XVIII wieku, głos Piotra Skargi wydał się następnym pokoleniom proroczy, a sam kapłan – natchnionym jasnowidzem odczytującym przyszłość. Do takiej pomnikowo-romantycznej wizji księdza Skargi przyczynił się też Jan Matejko, tworząc słynny uduchowiony obraz Skargi głoszącego kazanie.
Zobacz:
Jaką wymowę zawiera dzieło Andrzeja Frycza Modrzewskiego O poprawie Rzeczypospolitej?
Omów Kazania sejmowe księdza Piotra Skargi. Czym są: kazanie i retoryka?