Tag "Andrzej Frycz-Modrzewski"
Andrzej Frycz-Modrzewski (ok. 1503-1572) przyjął niższe święcenia kapłańskie, do końca życia pozostał w celibacie, lecz nie przeszkadzało mu to wcale sympatyzować ze środowiskami protestanckimi. Dzięki kanclerzowi Janowi Łaskiemu trafił na studia do Wittembergi (jeden z najsłynniejszych w epoce renesansu uniwersytetów), gdzie poznał osobiście Marcina Lutra i Erazma z Rotterdamu! W pewnym momencie popadł nawet w konflikt z Kościołem: chciał bowiem, aby na sobór trydencki oprócz duchownych wysłano także delegację świeckich.
Publicystyka jest działem piśmiennictwa najmniej trwałym i uniwersalnym. Jak każdy typ literatury silnie sprzęgniętej z rytmem dziejących się wypadków przemija wraz z czasem, by ustąpić pola następnym palącym kwestiom. Jest formą wypowiedzi na tematy najbardziej aktualne, ma ambicję poprawiania rzeczywistości, a przynajmniej korygowania jej elementarnych błędów. Próbuje oddziaływać na opinię publiczną, kształtować jej poglądy, dlatego posługuje się metodą perswazji. Wiąże się więc nieodłącznie z impresywną funkcją języka. Komentuje, przedstawia fakty
Publicystyka jest to dział piśmiennictwa, który porusza tematy aktualne, interesujące społeczeństwo, dotyczące polityki, obyczajów, kultury itp. Rozwój publicystyki jest charakterystyczny dla czasów reform, rywalizacji stronnictw politycznych. Publicystyka łączy się nieodzownie z rozwojem prasy, czego dowodem są czasy oświeceniowe, ale początku publicystyki polskiej upatrujemy w renesansie. Renesansowi publicyści Andrzej Frycz-Modrzewski (publicystyka społeczna), jego słynne dzieło: O poprawie Rzeczypospolitej (traktat). Podjął temat i rozpropagował pojęcie demokracji – pierwszy w tej skali – w Europie. Stworzył on wizję
Mikołaj Rej z Nagłowic (1505-1569) Ojciec języka polskiego – bo pisał po polsku. Wzór ziemianina – bo taki model życia propagował. Człowiek swojej epoki – operatywny, bystry, to on napisał, że Polacy nie posługują się językiem gęsi, bo swój język mają. Nie jest jednak typem wykształconego humanisty – miano ojca polskiej literatury przynależy do Jana Kochanowskiego. Miejsce w literaturze: Mikołaj Rej był typowym samoukiem, który w swoim życiorysie ma także porzucenie akademickiej szkoły średniej
Twórcy epoki renesansu Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante, Boccaccio, Petrarka, Machiavelli, Lodowico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu z rozkazu Katarzyny Medycejskiej.
TEMATY renesansowej literatury O ojczyźnie mówili: Mikołaj Rej Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej Piotr Skarga, Kazania sejmowe. O filozofii istnienia, konstrukcji wszechświata i człowieku: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego – wizja życia zgodnego z naturą. Jan Kochanowski – wszechświat: harmonijna, pełna ładu, reguł przyrody, misterna struktura. Jan Kochanowski – Treny – załamanie renesansowej wizji ładu wszechświata i powrót do niej. O wzorcach postępowania (pareneza): Mikołaj Rej
Mini-CV 1519 – koniec studiów w akademii Krakowskiej. 1519-1525 – służba w kancelariach dostojników kościelnych. 1531-1541 – podróże po Europie, wyższe studia w Wittenberdze. 1547 – służba dyplomatyczna na dworze Zygmunta Augusta. 1555 – wycofanie się z życia publicznego. Andrzej Frycz Modrzewski obok Piotra Skargi należy do czołowych publicystów epoki odrodzenia. Modrzewski był wszechstronnie wykształcony, podróżował po Europie, pobierał nauki u Erazma z Rotterdamu, poznał samego Marcina Lutra. Zwano go „ojcem polskiej myśli demokratycznej”, a to dlatego,
„Służmy poczciwej sławie, a jako kto może, niech ku pożytku dobra spólnego pomoże” (Jan Kochanowski). Co literatura renesansu mówi o powinnościach obywatelskich? Komentarz Takie lub podobnie brzmiące polecenie często pojawia się na pracach klasowych. Dotyczy ważnego problemu, często poruszanego w różnego typu renesansowych utworach. Daje więc możliwości zaprezentowania (i sprawdzenia!) wiedzy: każe łączyć poezję z publicystyką, omówienie utworów z refleksjami, np. na temat aktualności opisywanych zjawisk. Nasze rady: nie ograniczaj się do Kochanowskiego! Cytuj –
O czym informuje Andrzej Frycz Modrzewski w swoim dziele O naprawie Rzeczypospolitej? Jak służy temu kompozycja tekstu? Dzieło O naprawie Rzeczypospolitej pisane było po łacinie i mówiło o najważniejszych polskich bolączkach. Do Andrzeja Frycza Modrzewskiego przylgnął przydomek „ojca polskiej myśli demokratycznej” – był faktycznie pierwszym – nie tylko polskim, ale i europejskim – pisarzem, który podjął temat „demokracji”. Państwo demokratyczne to zdaniem Modrzewskiego najbardziej sprawiedliwy i przyjazny obywatelom ustrój. Co szczególnego jest w kompozycji dzieła Andrzeja Frycza
Postawa obywatelskiej troski zawarta w utworach Jana Kochanowskiego, Andrzeja Modrzewskiego i Piotra Skargi. Wszyscy trzej twórcy należą do epoki renesansu. Epoka ta nazywana jest złotym wiekiem w rozwoju państwa polskiego, ale nie była wolna od problemów i konfliktów. Dlatego właśnie w twórczości ludzi epoki pojawiają się teksty polityczne i społeczne, które świadczą o trosce o losy kraju. Warto przytoczyć znane rzymskie hasło, które patronuje twórczości patriotycznej: „Dobro Rzeczypospolitej najwyższym prawem”. Jan Kochanowski – swoją koncepcję patriotyzmu realizuje w Odprawie
Kim powinien być władca według koncepcji renesansowych myślicieli i pisarzy? Wstęp I W dobie krystalizowania się i umacniania państw problem władzy był bardzo ważny. Podkreślano, jak wielką odpowiedzialnością jest władza. Renesansowy wzór władcy bardzo różni się od średniowiecznego – dużo mniejszą wagę przykładano do pobożności władcy i jego dobroci dla poddanych. W epoce tworzących się państwowości władca powinien być przede wszystkim skuteczny – utrzymać władzę, wzmocnić państwo i uchronić je przed atakami wrogów. Wstęp
Tablica twórców polskiego renesansu Mikołaj Rej Ojciec języka polskiego. Pierwszy pisze po polsku. Reprezentuje typ polskiego ziemianina. Dzieła • Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – słynny dialog krytyczny • Figliki – krótkie utworki humorystyczne • Żywot człowieka poczciwego – wzór życia ziemianina Założenia • Dwór – Rej wprowadza do literatury polskiej motyw szlacheckiego dworku. • Jak żyć? – opisuje model życia wiejskiego, jaki przystoi szlachcicowi polskiemu.
Omów, na czym polegało kształtowanie świadomości obywatelskiej w literaturze i publicystyce renesansowej. Zacznij: Rozkwit języków narodowych i walka o zjednoczenie podjęta przez poszczególne państwa sprzyjały kształtowaniu się świadomości obywatelskiej i poczucia odpowiedzialności (jednostkowej i zbiorowej) za losy kraju. Rozwiń: Zadanie publicystów, poetów i mówców było niewdzięczne i trudne; nie przynosiło szybkich efektów. Polegało w dużej mierze na zawstydzaniu, prowokowaniu, pokazywaniu błędów. Andrzej Frycz-Modrzewski – autor De Republica emendanda (O poprawie Rzeczypospolitej) – dużo uwagi poświęcił niedoskonałości prawa
Dorobek poetów i pisarzy renesansowych obfituje w różne ujęcia społecznej i dotyczącej państwa tematyki. Postawy patriotyczne wykazują niemal wszyscy humaniści, wszystkie światłe umysły tej epoki. Mikołaj Rej nie tylko w Żywocie człowieka poczciwego wspomina o obowiązkach obywatela. Troskę o kraj, jego społeczny kształt odnajdujemy przede wszystkim w Krótkiej rozprawie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Tu właśnie Rej wykłada nieprawidłowości, jakie zauważa w panujących stosunkach społecznych. Utwór jest krytyką: Pleban nie wypełnia kapłańskich obowiązków, lecz myśli o zysku („na
Czym jest publicystyka? Jest to ten dział piśmiennictwa, który porusza tematy aktualne, bieżące, żywo interesujące społeczeństwo, dotyczące polityki, obyczajów, kultury itp. Twórcy publicystyki podejmują aktualności i opisują je w różnych formach: felietonach, szkicach lub np. recenzjach. Rozwój publicystyki jest charakterystyczny dla takich czasów, które są historycznie ciekawe, obfitują w polityczne posunięcia, walki stronnictw, grę polityków itp. Publicystyka łączy się nieodzownie z rozwojem prasy, czego dowodem są czasy oświeceniowe, lecz początku publicystyki polskiej upatrujemy w renesansie.
W słynnym traktacie pt. O poprawie Rzeczypospolitej Andrzej Frycz-Modrzewski tworzy własną wizję prawidłowo funkcjonującego, sprawiedliwego, prawego państwa. Poglądy autora dotyczą konkretnie Rzeczypospolitej, a nie są rozważaniami abstrakcyjnymi. Jakie tematy podejmuje autor? Zawarte są w tytułach pięciu ksiąg: O obyczajach, O prawach, O wojnie, O Kościele, O szkole. I O obyczajach W księdze O obyczajach zajmuje się Modrzewski obowiązkami, cnotami, jakimi winien odznaczać się uczciwy obywatel, wykłada powinności senatora, posła, sędziego, starosty i hetmana. II O prawach
Bona Sforza (1494-1557) W czasach, gdy od kobiety – także królowej – oczekiwano głównie urody i uległości, poślubiona Zygmuntowi Staremu mediolańska księżniczka nie ukrywała swego silnego charakteru. Dynamiczna, starannie wykształcona, nie chciała żyć w cieniu męża. Marzyła, by stać się władczynią z prawdziwego zdarzenia, bardziej niż dworskie rozrywki interesowała ją polityka i ekonomia. Zależało jej na wzmocnieniu państwa, stworzeniu silnej monarchii i utrzymaniu dynastii, dlatego starała się skupić wokół siebie stronnictwo dworskie. Kupowała też majątki
