Przy tytule widnieje dopisek: „wiersz pisany w roku 1830”. Ta data ma swoją wymowę – to przecież rok wybuchu powstania listopadowego… Wprawdzie Mickiewicz napisał swój wiersz wcześniej, bo w lipcu 1830 r., w drodze do Genui, lecz ta data umieszczona przy tytule dziś podkreśla wymowę utworu. A jest to jeden z najpopularniejszych wierszy patriotycznych polskiej literatury, który w chwilach zagrożenia kraju, powstań, wojen, potrzeby walki od nowa staje się aktualny i prawdziwy.

Jak wskazuje tytuł, utwór jest apostrofą – do matki Polki. Poeta zwraca się do polskiej matki z goryczą i cierpieniem, nieraz używając ironii, układa zbiór przykazań: jak wychowywać młodego Polaka.

  • Po pierwsze ostrzega – geniusz dziecka, szlachetność, duma z historii kraju i jego dawnej świetności sprowadzą nań tragedię i śmierć.
  • Po drugie – prorokuje, że nawet gdy świat będzie trwać w pokoju, najlepsi synowie Polski będą musieli walczyć „bez chwały”, podstępem, samotnie, bez nadziei na sławę należną bohaterom, którzy zginęli na polu walki.
  • Po trzecie – przewiduje męczeńską przyszłość synów narodu – niewolę, obuch kata, szubienicę i płacz kobiety – taki musi być efekt walki z potężnym wrogiem, i do tego powinna od dziecka przyuczać młodego Polaka matka.

 

O popularności wiersza zadecydowały:

  • Formuła patriotyzmu zawarta w utworze, patriotyzm czasów niewoli, miłość ojczyzny, która nie tyle polega na pesymistycznym opłakiwaniu kraju, lecz na upor­czywym, męczeńskim działaniu przeciw wrogowi.
  • Świetny wizerunek świadomości człowieka czasów niewoli, „psychiki straceńców”, którzy od dziecka przyzwyczajają się do myśli o niewoli, zsyłce, uwięzieniu, szubienicy.
  • Utwór podejmuje i popularyzuje mit Wallenroda i wallenrodyzmu jako postawę już nie tylko jednostki, lecz całego zniewolonego społeczeństwa.
  • Utwór jest hołdem złożonym pokoleniom spiskowców-męczenników, ich bohaterskiej, patriotycznej, pełnej poświęcenia postawie oraz rozpaczy matek wychowujących wiele pokoleń bohaterów.

Uwaga!
„Długie, nocne rodaków rozmowy” (cytat z wiersza) – to wyrażenie weszło do języka potocznego. Słowa te określają charakter społeczeństwa wciąż trapionego niewolą i nigdy z nią się niegodzącego, a tym samym przyzwyczajonego do atmosfery spisku i buntu, konspiracji i tajnej, organizowanej nocą walki z wrogiem. Wiersz Mickiewicza przyczynił się do rozpowszechnienia takiej wizji spiskującego Polaka.

 

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Zinterpretuj słynny utwór Adama Mickiewicza Do matki Polki

Literacka wizja odzyskania niepodległości w twórczości Adama Mickiewicza – ewolucja poglądów.

Adam Mickiewicz – Do matki Polki

Jakie przesłanie dla matek zawiera wiersz Do matki Polki Adama Mickiewicza?

Mickiewicz – liryka patriotyczna

Jak kultura ludowa odzwierciedla się w twórczości Adama Mickiewicza?

Test wiedzy o romantyzmie z komentarzem cz. 1

Test wiedzy o romantyzmie z komentarzem cz. 2

Romantyzm – praca domowa

TEST z romantyzmu