Utwory, które masz omówić, są poetyckimi wyznaniami dwóch literackich pokoleń – Oda do młodości Adama Mickiewicza to utwór zapowiadający romantyzm, Do młodych Adama Asnyka to utwór pozytywistyczny. Dwie ody pokoleniowe łączy ten sam odbiorca: młodzież i młodość. Ale młodzi tych dwóch epok to zupełnie inni ludzie (młodzi romantycy pozytywistom jawili się już jako stare pokolenie).
| Podobieństwa i różnice: | Odzie do młodości | Do młodych |
| Odbiorca | Obydwa utwory są manifestami pokoleniowymi. Ale to pokolenia antagonistyczne – następujące po sobie (konflikt pokoleń: romantycznego i pozytywistycznego). | |
| Apostrofy | Występują w obydwu utworach entuzjastyczne apostrofy do młodych. | |
| Podmiot liryczny | Identyfikuje się z młodymi, do których się zwraca. Jest pełen zapału, którym zamierza zarazić swoje pokolenie. | Zwraca się do młodych z perspektywy człowieka bardziej doświadczonego, świadomego różnicy pokoleń, ale pojednawczego, namawiającego do porozumienia. |
| Relacje: świat młodych – świat starych |
Wyraźne antagonizmy pomiędzy światem młodych a światem gnuśnych starców. Ażeby coś się zmieniło, trzeba zrewolucjonizować świat. Młodość ma tę boską moc, by zniszczyć stary świat i zbudować całkiem nowy. Buntownik z Mickiewicza! Nie podoba mu się ustalony porządek świata, więc nakazuje go zniszczyć i zbudować własny. Koniec z obojętnością, wyważonymi myślami, wyrachowaniem, ograniczeniami spowodowanymi rozumowym pojmowaniem świata przez starych. |
Absolutnie nie wolno niszczyć tego, co zostawili po sobie młodzi z poprzednich epok. Są to zdobycze narodowe, które trzeba szanować i udoskonalać. „Deptać przeszłości ołtarze” – zbrodnie przeciwko sobie, własnej kulturze i tożsamości narodowej. „Święty ogień”, który rozpalili ojcowie, to symbol wiary, idei, w które wierzyli, sacrum, którego nie wolno profanować. „Każda epoka ma swe własne cele” – mówi Asnyk – szanujmy idee przodków, to następne pokolenia uszanują nasze cele. |
| Nakazy do młodych |
Muszą się zjednoczyć, działać razem. Działania młodych tylko wtedy mają sens, gdy wynikają ze wspólnych przedsięwzięć. We wspólnocie myśli tkwi cały urok i radość. Kilka razy powtarza się wezwanie: „Razem, młodzi przyjaciele!”. Droga obrana przez młodych będzie trudna, bo krajem rządzi gwałt i siła (lata zaborów!). Mimo to trzeba hartować ducha, a czasem uciec się do takich samych środków przemocy – oko za oko, ząb za ząb. Nie wolno pokazać swojej słabości! Siłę ducha trzeba ćwiczyć od najmłodszych lat. Mickiewicz nie podaje jednak konkretnych działań, które muszą podjąć młodzi. | W wierszu Asnyka są wymienione bardzo konkretne działania, które mają podjąć młodzi. Muszą być ludźmi aktywnymi, pełnymi zapału do pracy. Nie mogą pracować tylko dla siebie, ale dla ogółu, całego społeczeństwa. Mają szukać prawdy, poszerzać horyzonty, wiedzę, umiejętności, wierzyć w potęgę rozumu, budować przyszłość własną i ojczyzny. Muszą znaleźć w sobie naturę odkrywców – chęć do obserwowania świata realnego, materialnego (a nie niepoznawalnego świata ducha), poszukiwania „nowych, nieodkrytych dróg”, do rozwiązywania zagadek, prowadzenia badań naukowych. |
| Prawda czy utopia? | Utopia. Celem działań młodych w obydwu wierszach ma być szczęście wszystkich! To się nie może udać – marzenia Mickiewicza i Asnyka są więc utopijne. |
|
| Światopogląd epoki | Przywołaj romantyczny cytat: Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga; Łam, czego rozum nie złamie. Jak zobaczyć coś, jeśli jest to poza zasięgiem wzroku, jak zrozumieć coś, czego wytłumaczyć się nie da? Na tym właśnie polega romantyzm! Wejść w świat ducha, serca i uczuć to marzenie romantyków. Droga rozumowa jest wykluczona. Szerzej (programowo) Mickiewicz rozwinie tę myśl w balladzie Romantyczność (tam pojawi się niezdolny do romantycznego pojmowania świata starzec ze szkiełkiem i okiem). |
Pozytywizm polegał na działaniu dla dobra wszystkich, zaufaniu do nauki i postępu cywilizacji, na badaniach tego, co poznawalne. To wszystko znajdujemy w wierszu Asnyka. Odrzucenie sfer niepoznawalnych (romantycznego ducha i serca) na rzecz nauki, czyli tego, co było wartością w oświeceniu, a co odrzucił Mickiewicz. Efektem działań romantyków są „uwiędłe laury”. Pozytywistów stać na więcej, gdyż ich działania oparte są na nauce i na jedności całego społeczeństwa. |
Zobacz:
Interpretacja porównawcza Do młodych Adama Asnyka i Ody do młodości Adama Mickiewicza.
Oda do młodości Adama Mickiewicza – hymn młodych romantyków czy echo klasycyzmu?
Czy Oda do młodości jest dziełem klasycznym, czy romantycznym?
Oda do młodości Adama Mickiewicza – hymn młodych romantyków czy echo klasycyzmu?