Dlaczego Boską komedię Dantego uznaje się za pomost pomiędzy średniowieczem a renesansem?
Boska komedia Dantego jest wizją wędrówki po świecie pozagrobowym. Jest to dzieło złożone z trzech części: Piekła, Czyśćca i Raju.
Gatunek: poemat epicki
Bohater: Dante – przemierza te sfery, podążając za dwoma przewodnikami: po piekle i czyśćcu oprowadza go Wergiliusz, a po raju ukochana Beatrycze.
Utwór zawiera apel o przestrzeganie cnót chrześcijańskich. Dante jako człowiek wędruje po 9 kręgach piekła, gdzie zawiera się świadomość dobra i zła, po 9 kręgach czyśćca i 9 raju, dochodząc do najwyższych sfer niebios, osiąga największą z łask.
Dzieło ma także wymowę moralną, wywodzącą się ze współczesności Dantego. Autor umieszcza w utworze krytykę swoich wrogów i rozpatruje aktualności zaistniałe we Florencji, z której został wygnany.
Cechy średniowieczne
- Data powstania Boskiej komedii to ok. 1307 r., a więc jeszcze średniowiecze, choć późne.
- Również średniowieczna jest filozoficzna warstwa dzieła: Bóg umieszczony w centrum świata jako najwyższa wartość, szczęście i cel.
- Ze średniowieczem doskonale koresponduje wymowa alegoryczna (np. Wergiliusz – reprezentuje mądrość, Dante zaś – Człowieka-Każdego), a także tak lubiana w tej epoce magia liczb (33 pieśni, 9 kręgów, 3 części).
Cechy renesansowe
Ma jednak to dzieło cechy renesansowe, a Dantego uważa się za prekursora renesansu.
- Otóż sposób prezentacji tematyki jest renesansowy, utwór jest napisany w języku narodowym, odwołuje się do tradycji antycznych, ukazuje świat uporządkowany, harmonijny, symetryczny.
- Renesansową cechą jest także fakt, że Dante jako postać pierwszoplanowa jest najważniejszy, podróż pozagrobowa jest jego osobistym przeżyciem, ukazuje ludzkie, ziemskie uczucia, jak np. tęsknota wygnańca za ojczyzną, renesansowy jest także obraz społeczeństwa tych czasów.
Uwaga!
„Komedia” nie oznacza gatunku dramatycznego, lecz „rzecz”, poemat o szczęśliwym zakończeniu.
Zauważ!
Pomysł wędrówki nie był oryginalny – już w starożytności ukazywano zejście żyjących (Eneasza, Orfeusza) do krainy zmarłych, a w średniowieczu rozpowszechnione były tzw. wizje przedstawiające pielgrzymkę żywych do piekła. Podróż Dantego zaczyna się w Wielki Piątek i trwa około tygodnia.
Ważny cytat
Ty, który wchodzisz, żegnaj się z nadzieją…
Zapamiętaj!
Cechy średniowieczne:
- data powstania,
- filozofia teocentryczna,
- magia liczb,
- alegoryczność,
- średniowieczna wizja wędrówki po świecie.
Cechy renesansowe:
- główny bohater – człowiek,
- indywidualizm odczuwania,
- krytyka społeczeństwa,
- sposób prezentacji tematów,
- język włoski.
Sumując cechy dzieła oraz datę powstania, rzeczywiście możemy stwierdzić, iż jest pomostem między epokami średniowiecza i renesansu.
Kim był Dante Alighieri?
Dante Alighieri (1265-1321) pochodził z rodziny patrycjuszy. Rodzina, choć niezbyt bogata, zapewniła mu dobre wykształcenie.
Motywem pierwszych utworów zawartych głównie w zbiorze Vita nova (Nowe życie) jest miłość do Beatrycze – ukochanej poety, która młodo zmarła.
Dante kilkakrotnie brał udział w walkach toczonych przez Florencję, następnie rzucił się w wir polityki. Brał czynny udział w walce stronnictwa tzw. Gwelfów Białych dążących do uniezależnienia tego miasta od papiestwa. Po zwycięstwie przeciwników, Gwelfów Czarnych, zagrożony karą śmierci, musiał udać się na tułaczkę. Od roku 1302 zaczyna się jego dożywotnie wygnanie. Zmarł w Rawennie.
Jego najważniejsze dzieło to Boska komedia (pierwotnie tytuł Komedia, określenie „boska” dodali potomni). W utworze tym pojawiają się liczne wątki osobiste, np. scena spotkania z przeciwnikiem politycznym, który okrutny i mściwy pozostał nawet w piekle i cieszy się ze smutku Dantego, przepowiadając mu klęskę Gwelfów Białych – „To mówię, bom rad, że cię boleć będzie”. Podobnie autobiograficzny element to fragment o ojcu Ugolino, za którego śmierć odpowiedzialny był Ruggieri – arcybiskup – postać historyczna, współczesna Dantemu.
Zobacz: