Hrabia Henryk wobec rodziny, sztuki, historii.

We wstępie przypomnij funkcję bohatera:

W pierwszej części, czyli tak zwanym dramacie rodzinnym, główny bohater spełnia dwie funkcje – występuje jako poeta i Mąż. Obydwu ról nie sposób od siebie oddzielić, albowiem wzajemnie się na siebie nakładają, chociażby dlatego, że autor zastosował schemat trójkąta małżeńskiego w sposób nie do końca typowy.

W rozwinięciu przyjrzyj się bliżej jego działaniom:

Hrabia Henryk zostaje postawiony wobec dwóch kobiet: prozaicznej, przeciętnej żony i udu­cho­wio­nej, olśniewającej urodą kochanki, ale owa kochanka wydaje się postacią przynależną bardziej do romantycznego świata grozy niż do realnej rzeczywistości. Staje się uosobieniem romantycznej mi­ło­ści, a przede wszystkim romantycznej poezji, której uduchowionym wyznawcą jest przecież Hrabia Henryk.

Czy z tej historii płyną jakieś wnioski? Niewątpliwie tak.

  • Po raz kolejny okazuje się, że ludzki świat pozbawiony jest autonomii, duchy, upiory, widma rządzą w nim niepodzielnie, potrafią dzięki mi­ster­nej grze i magicznym sztuczkom dokonać niemałego spustoszenia w ludzkim życiu.
    Budzą grozę i niepewność, powodują, że człowiek romantyczny nigdy nie czuje się bezpieczny.
  • Historia Henryka i Marii ma również wymiar moralny. Tragiczne losy bohatera dowodzą, że jedynie w kręgu ideałów rodzinnych człowiek może odnaleźć pełnię szczęścia.

Dziwić może ta teza z co najmniej dwóch względów. Romantycy przecież pogardzali instytucją mał­żeń­stwa, która, według ich mniemania, była kresem miłości, niszczyła prawdziwe uczucie. Czyżbyśmy mieli do czynienia z weryfikacją tak atrakcyjnej dla romantyka opinii? Sam Krasiński był ponadto bohaterem wielu skandalów miłosnych, nie zważał na konwencje obyczajowe i opinie otoczenia.

W części drugiej Hrabia Henryk spełnia funkcję przywódcy obozu arystokracji. Próbuje tym razem zrealizować się na arenie historii, uprzednio poniósłszy klęskę na polu prywatnym. Przez pryzmat widzenia bohatera oglądamy dwa obozy o diametralnie różnych dążeniach i celach: obóz arystokracji i obóz rewolucji.

Arystokraci bronią się w katedrze Świętej Trójcy. Można powiedzieć, że to „ostatnie okopy” starego porządku. Hrabia Henryk (i inni) przysięgają, że będą walczyć do końca. Szybko jednak tracą odwagę i próbują „układów” z wrogiem, lecz Hrabia Henryk pogardza taką postawą. Ostateczne starcie przy­no­si arystokratom klęskę – Orcio ginie trafiony kulą, Hrabia Henryk rzuca się w przepaść. Pankracy na czele rewolucjonistów pokonuje arystokrację i wydaje wyrok śmierci na wszystkich jej re­pre­zen­tan­tów, którzy okazali się zresztą słabi, tchórzliwi i podli. Nie znaczy to jednak, że Pankracy zwyciężył! W chwili najwyższego triumfu poraża go Boski blask – wizja Chrystusa, który oślepia wodza re­wo­lu­cjo­ni­stów.

W zakończeniu podsumuj

Hrabia Henryk jest bohaterem przegranym – na wszystkich wymienionych polach poniósł klęskę. Ocalił tylko (lub aż) swój honor.

Hrabia Henryk – bohater Nie-Boskiej Komedii

Charakterystyka Hrabiego Henryka.

We wstępie przedstaw postać.

Hrabia Henryk – główny bohater Nie-Boskiej komedii – na początku akcji jest arystokratą, bogatym, świeżo poślubionym człowiekiem. Nosi imię Mąż, później w dalszych częściach występuje jako Hrabia Henryk – dojrzały wdowiec, przywódca arystokratów w walce z rewolucjonistami.

W rozwinięciu oceń bohatera poprzez obserwację jego czynów

Początkowo dokonuje czynów złych – podąża za Dziewicą, porzuca rodzinę. Dziewica, którą możemy traktować albo jako uosobienie romantycznej miłości, przeciwieństwo nudnego i schematycznego życia w rodzinie, albo jako uosobienie poezji – odciągającej człowieka od zwykłego, prozaicznego życia – okazuje się siłą niszczącą rodzinę Męża… Jakkolwiek by interpretować tę postać, Henryk dokonał wyboru. Porzucił rodzinę, dla znikomej rozkoszy. Okazał się egoistą. Był zapatrzony wyłącznie w sie­bie, nie myślał o żonie ani synku, złamał ślubną przysięgę. Popełnił błąd nie tylko wobec rodziny. Hrabia Henryk zgrzeszył wobec prawdziwej poezji, poezji twórców romantycznych. Używał jej egoistycznie dla pustego poetyzowania i rozkoszy, dlatego stała się dla niego przekleństwem. Jego czyny, zwłaszcza gdy występuje w roli męża, są więc bardzo dyskusyjne moralnie.

Hrabia Henryk przechodzi jednak metamorfozę: z Męża staje się Hrabią Henrykiem, z nieszczęśliwego poety i małżonka – troskliwym ojcem, wodzem arystokratów, bojownikiem o ideę ogólną. I w tej roli spełnia się lepiej. Choć nie jest w stanie niczego zrobić dla swego syna, otacza go miłością i troską. Dzięki małżeństwu, a później samotnemu wychowywaniu chorego dziecka, Henryk uczy się wy­trwa­ło­ści i zaczyna rozumieć swój egoizm, pychę i błędy. Natomiast jako przywódca obozu arystokratów okazuje się człowiekiem odpowiedzialnym, gotowym wytrwać w swych postanowieniach, prze­ko­ny­wać i nie dopuścić do klęski. Jest szlachetny i honorowy, pogardza zdradą i tchórzostwem. Powaga, odpowiedzialność, inteligencja i odwaga ujawniają się także przy spotkaniu z przywódcą wrogiego obozu – Pankracym. Z rozmowy wynika, że przeciwnik obdarza go szacunkiem, obaj mężczyźni dotrzymują danego sobie słowa. W argumentacji Henryka słychać także dumę z pochodzenia, z wy­so­kie­go rodu – i poczucie odpowiedzialności jakie z tego wynika. Nawet wtedy, gdy zostaje zupełnie sam, a wszyscy jego towarzysze chcą się poddać i prosić o łaskę, Henryk decyduje się na krok ostateczny. Zdaje sobie sprawę z tego, czym jest świat bez wartości, zna mechanizmy rządzące rewolucją. Nie chce być świadkiem upadku świata. Popełnia samobójstwo, rzucając się w przepaść.

W zakończeniu spróbuj wyważyć opinię

Nie jest to postać jednoznaczna. Możemy mówić o tym, że Henryk jest zarówno romantykiem, go­to­wym porzucić wszystko dla ulotnych wartości, wielkiej, nieskrępowanej więzami formalnymi miłości, dla poezji, jak i dojrzałym przywódcą obozu arystokratycznego, człowiekiem, który zrozumiał, jakie idee i wartości są w życiu ludzkim najważniejsze. Owszem ma na sumieniu poważne grzechy – ale też zrozumiał je, nawrócił się – a to postawa godna szacunku.

Hrabia Henryk – charakterystyka

Opisz, jak ocenia Krasiński obie warstwy – rewolucjonistów i arystokratów.

We wstępie zaznacz sytuację autora

Dla Krasińskiego rewolucja była buntem niższych warstw społeczeństwa przeciwko szlachcie i ary­sto­kra­cji, wzniesionym, aby zniszczyć te klasy. Egzekucje odbywające się podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej (w tym ścięcie króla Ludwika XVI) traktował Krasiński jak przestrogę – bał się, aby podobne sceny nie powtórzyły się w Polsce. Krasiński nie przystąpił do powstania, ale ciągle uspra­wie­dli­wiał swoje zachowanie, tworząc różne teorie i ideologie.

W rozwinięciu scharakteryzuj obie grupy w świetle utworu

  • Rewolucjoniści to ludzie wywodzący się z niższych warstw społeczeństwa, którzy są żądni krwi, a których jedynym celem jest zburzenie istniejącego ładu zarówno społecznego – obalenie władzy arystokracji, jak i religijnego – zniszczenie chrześcijaństwa. W dramacie wśród rewolucjonistów są Żydzi (przechrzty), którzy chcą nie tylko zniszczyć chrześcijaństwo, ale także podporządkować sobie świat (poglądy antysemickie to znów wpływ ojca, który był autorem książeczki O Żydach w Polsce z 1818 roku). Rewolucjonistami w dramacie Krasińskiego manipulują przywódcy rebelii, kierują oni motłochem za pomocą siły i strachu (dla nich nie ma już autorytetów), czasem pozwalając im na zabawę (tzn. na krwawe orgie).
  • Arystokraci to obrońcy, nauczyciele prostego ludu, budowniczowie tradycji i historii wielu pokoleń – walczą w imię honoru, obrony własności i wiary chrześcijańskiej. Obrońcy dawnego porządku nie są jednakże środowiskiem bez wad. W chwilach ostatecznych ujawnia się ich tchórzostwo, fałsz, sprze­daj­ność.

W zakończeniu podsumuj

Krasiński opisując rewolucję, pokazuje najniższe warstwy (chłopów i mieszczan) jako tych, którzy w szale nienawiści mszczą się na panach za lata ucisku, głodu, niemoralności i zbrodni szlachty – świat rewolucji to apokalipsa (całkowite zniszczenie świata arystokracji) w imię haseł równości, wolności, powszechnej własności i ateizmu. Według głoszonego przez Krasińskiego prowidencjalizmu in­ter­wen­cja Boga była nieunikniona i oczywista.

 

Skojarz
Problem poezji romantycznej – jej kształtu, roli, przeznaczenia – jest tematem wszechobecnym w li­te­ra­tu­rze romantycznej. Zaistniał chociażby w Konradzie Wallenrodzie Mickiewicza, dygresjach Be­niow­skie­go Juliusza Słowackiego, poezjach Norwida.

Czapka frygijska
Czapka w kolorze czerwonym, którą nosił lud Paryża w trakcie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Była znakiem sympatii dla jej ideałów i przynależności do stronnictwa rewolucyjnego.

Filozofia Hegla
Obok prowidencjalizmu głosił też Krasiński postulaty Hegla. Bardzo podobała mu się teza o prze­ci­wień­stwach, które są rzeczą naturalną, a z ich zderzenia rodzi się postęp. Na przykład według Hegla „z przeciwieństw wytwarza się synteza, która z kolei staje się tezą, a wtedy do niej przyłącza się an­ty­te­za – i tak trójrytmem rozwija się świat”. Krasiński upatrywał takiej reguły w starciu sił rewolucyjnych, a nawet stosował ją do polskiej poezji. Uważał mianowicie, że Mickiewicz to teza, Słowacki – an­ty­te­za, a jego, Krasińskiego, dzieło – będzie syntezą.

Frenetyzm romantyczny – sposób kreowania świata przedstawionego za pomocą elementów grozy, makabry, satanizmu (motyw sztyletów w Nie-Boskiej…), ekspresyjnej poetyki, oddziałującej na wy­obraź­nię czytelnika.

 

Zygmunt Krasiński opatrzył swój dramat dwoma mottami. Zinterpretuj je.

Motto I

Do błędów, nagromadzonych przez przodków, dodali to, czego nie znali ich przodkowie – wahanie się i bojaźń; i stało się zatem, że zniknęli z powierzchni ziemi i wielkie milczenie jest po nich.
Bezimienny

Chociaż Krasiński nie podaje autora tych słów, możemy się domyślić, że chodzi tu o niego samego, o bezimiennego twórcę dramatu, który nie chciał, by ktokolwiek wiedział, że to on jest jego autorem (pisał o tym w liście do przyjaciela).
To bardzo ostre oskarżenie, rzucone jego własnej klasie społecznej, arystokracji. Jest ono jak wyrok na odchodzącą już grupę bogatych szlachciców i panów. Zdaniem Krasińskiego, arystokracja wciąż powiela błędy popełnione przez przodków, bo nie potrafi wyciągnąć z nich żadnych wniosków. Młode pokolenie arystokratów nie jest silne i stanowcze, wprost przeciwnie – wciąż się waha i boi, jest niezdecydowane i tchórzliwe. Wizja, jaką roztacza autor przed członkami swojej klasy społecznej, to zniknięcie. Nie pozostanie po nich pamięć, tylko milczenie.

Motto II

To be or not to be, that is the question.

To chyba najsławniejsze słowa w historii literatury i chyba najczęściej cytowane zdanie z całej twórczości Szekspira – monologu Hamleta (akt III scena 1).

Dlaczego Krasiński użył właśnie tych słów? Poza typową dla romantyka fascynacją Szekspirem jest to także pytanie postawione arystokracji, klasie społecznej, z której się wywodzi. Poeta pyta: czy arystokracja będzie, czy nie będzie grupą, która przetrwa nadchodzącą rewolucję? W kontekście Nie-Boskiej komedii to pytanie nabiera szczególnego znaczenia, to w zasadzie pytanie o jej istnienie lub zagładę. Jeśli interpretować to motto w kontekście pierwszego, Krasiński jest pesymistycznie nastawiony do przyszłości.

 

Co oznacza wprowadzony przez Zygmunta Krasińskiego termin „prowidencjalizm romantyczny”? Zinterpretuj pojawienie się w zakończeniu utworu postaci Chrystusa.

Prowidencjalizm romantyczny to system filozoficzny stworzony przez Krasińskiego (Mickiewicz stworzył mesjanizm). Podstawą tego poglądu jest przeświadczenie, że losami świata (społeczeństwa, jednostki) przez cały czas kieruje opatrzność.

Prowidencjalizm chrześcijański (św. Augustyn) zakładał, że tą opatrznością jest Bóg i badał, na ile Bóg, wpływa na bieg historii, a ile miejsca pozostawia na działanie człowieka.

W Nie-Boskiej komedii, kiedy rewolucjoniści przekraczają granice wyznaczone przez opatrzność, siły nadprzyrodzone interweniują, przywracają stary porządek, zgodny z duchem chrześcijańskim. Pankracy ginie rażony blaskiem Boga karzącego. Krasiński uważał, że bez względu na to, na ile Bóg rządzi światem, człowiekowi pozostawia pewien zakres działania, akceptowalny, pod warunkiem że zgodny z duchem chrześcijańskim. Pankracy ginie ze słowami (przypisywanymi Julianowi Apostacie): „Galilaee, vicisti!” (Galilejczyku, zwyciężyłeś!) i to zakończenie utworu wynika z logiki myśli historiozoficznej Krasińskiego. Pankracy, który samowolnie sięgnął po władzę boską – staje twarzą w twarz z Bogiem i ginie jako samozwaniec. Symboliczną postać Chrystusa pojawiającego się w finale dramatu możemy interpretować na dwa sposoby:
Kościoła – to wizja optymistyczna, natomiast pesymistyczna głosi, że dopełnia się miara ludzkich nieprawości i Bóg nie pozwoli na dalsze istnienie świata – przetnie bieg historii.

 

Scharakteryzuj dramat romantyczny na podstawie Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego.

Charakterystyczną cechą dramatów romantycznych jest synkretyzm rodzajowy i gatunkowy. Romantycy odrzucali klasyczne zasady budowy dramatu, odrzucali zasadę decorum.

Co cechowało dramat romantyczny?

  • brak jedności czasu (akcja dramatu może trwać nawet kilkanaście lat, a pomiędzy pokazanymi wydarzeniami mogą być luki czasowe, nawet bardzo duże, niektóre sceny dzieją się równocześnie);
  • brak jedności miejsca (sceny dramatu rozgrywają się w różnych miejscach, często trudnych do określenia, np. w domu Hrabiego, szpitalu dla obłąkanych, górach, okopach Świętej Trójcy; często jest to sceneria typowo romantyczna);
  • brak jedności akcji (na akcję składa się wiele różnych wątków, np. życie rodzinne Hrabiego, losy jego syna Orcia, walka rewolucjonistów z arystokracją, walka duchów dobrych i złych o duszę Męża);
  • budowa otwarta (nie wiadomo, jakie będą skutki Boskiej interwencji);
  • fragmentaryczność akcji;
  • luźna kompozycja (poszczególne sceny nie są ze sobą połączone przyczynowo-skutkowo);
  • łączenie fantastyki z realizmem (np. upiór Dziewica, sąd nad Hrabią w podziemiach, pojawienie się Chrystusa w zakończeniu);
  • elementy liryczne (np. narrator ma cechy podmiotu lirycznego, jego wypowiedzi cechuje emocjonalność, niektóre postacie otacza szczególna atmosfera uczuciowa, np. Orcia);
  • sceny zbiorowe (np. obóz rewolucjonistów) są łączone z kameralnymi (rozmowy Hrabiego z Marią, Orciem);
  • synkretyzm kategorii estetycznych – czyli łączenie tragizmu (np. koncepcja poety i poezji) z komizmem (np. zachowanie gości na chrzcinach); patosu (np. postać Pankracego) z groteską (np. w rewolucyjnej obrzędowości: „prosimy ślicznie o głowę arystokraty”);
  • łączenie różnych stylów wypowiedzi (np. metaforyka prozy poetyckiej obok stylu potocznego – gości na chrzcinach i naukowego – lekarza);
  • niesceniczność dramatu (bardzo trudno jest go zaadaptować na potrzeby teatru, utwór przeznaczony jest głównie do czytania, trudno pokazać duchy i zjawy na scenie).

Pomimo tak wielu elementów rozbijających jedność dramatu spajają go: nadrzędna wobec całości dramatu postać narratora, główny bohater, pojawiające się we wszystkich częściach postacie epizodyczne (np. Ojciec Chrzestny), a także symetria kompozycji (cz. I i II + cz. III i IV, tzw. uwertury).

 

Udowodnij, że Nie-boska komedia jest dramatem o różnorodnej problematyce.

Nie-Boska komedia (cz. I i II) to przede wszystkim dramat o poecie i poezji.
Jego głównym bohaterem jest Mąż – poeta fałszywy, który nie może pogodzić swojej wyjątkowej misji poety w świecie z życiem – Krasiński dokonuje tu rewizji mitów romantycznych (zjawy; różnice między postawą moralną bohatera a jego poezją). Prawdziwi poeci to Maria, Orcio, którzy żyją na granicy świata widzialnego i niewidzialnego; swoją nadwrażliwość okupują cierpieniem, szaleństwem, ślepotą, a nawet śmiercią.

Mąż tak mówi o małżeństwie: „Zstąpiłem do ziemskich ślubów, bom znalazł tę, o której marzyłem” – poświęcił się, zniżył do związania się ziemskimi ślubami, ale rozczarował się „żoną dobrą i skromną”, zmęczyło go życie, jego prozaiczność (np. przygotowania do chrzcin jego syna, niewnoszące niczego rozmowy gości), codzienność nazywa „snem fabrykanta Niemca przy żonie Niemce”. Dla własnych wizji i z egoizmu niszczy swą rodzinę.

Nie-Boska komedia (cz. III i IV) to dramat społeczny, opowiadający o rewolucji społecznej.
Głównym bohaterem jest Hrabia Henryk (Mąż), a pozostali to przedstawiciele dwóch grup społecznych: prości ludzie – rewolucjoniści i arystokracja. Dramat przedstawia przełomowy moment historii – następuje upadek i agonia świata arystokracji, świata feudalnego.

Nie-Boska komedia (wszystkie cztery części) to także dramat metafizyczny, w którym świat fantastyczny współistnieje ze światem realnym w jednej przestrzeni i czasie (zjawa, Chrystus). Dramat Krasińskiego pokazuje wpływ sił nadprzyrodzonych na działanie ludzi, bo wszystko, co człowiek robi, ma znaczenie w planie metafizycznym.

 

Ostatnie słowa Hrabiego Henryka brzmiały: „Poezjo, bądź mi przeklęta”. Na podstawie dramatu odpowiedz: Jaki był stosunek Krasińskiego do poezji romantycznej?

W swoim dziele Krasiński głównie stawia pytania dotyczące poezji romantycznej. Pyta przede wszystkim, czy poezja romantyczna jest prawdą, czy fałszem? I na to pytanie trzeba odpowiedzieć w wypracowaniu.

W pierwszej części dramatu Krasiński próbuje zdefiniować poezję romantyczną – jest wyjątkowa, nazywana Matką Piękności i Zbawienia. Mamy przykład doskonałego romantycznego stylu, klimatu (tworzą go rekwizyty: błękit nieba, gwiazdy, mgły, fale morskie i tęcza), ale to przecież iluzja, nieprawda. Taka poezja doskonali i uwzniośla samego poetę – czuje się on wybrany, wyjątkowy – co w rezultacie powoduje oderwanie od rzeczywistości, życie w ułudzie i destrukcję. Jak niszczący wpływ na życie miała poezja romantyczna, widzimy na przykładzie losów głównego bohatera Nie-Boskiej komedii – poety przeklętego. Charakterystyka głównego bohatera i jego losy powinny być podstawą tej pracy. Nie wolno zapomnieć także o Marii i Orciu – poetach błogosławionych, symbolem zaś poezji przeklętej jest widmo Dziewicy nawiedzające Męża.

 

Hrabia Henryk jako bohater romantyczny – scharakteryzuj postać głównego bohatera Nie-Boskiej komedii.

Przygotuj sobie zestawienie cech w punktach i cytaty – to ułatwi pracę i uporządkuje treść.

Najpierw przypomnij sobie typowe cechy bohatera romantycznego:

  • Sprawia wrażenie szaleńca.
  • Jest indywidualistą, czuje się lepszy od zwykłych ludzi, bo jest poetą, czuje się nierozumiany przez otoczenie.
  • Jest rozdarty wewnętrznie między poszukiwaniem idealnego piękna a nudnym życiem rodzinnym.
  • O jego duszę toczą walkę siły dobra i zła.
  • Jest nieszczęśliwy w miłości.
  • Przeżywa przemianę wewnętrzną.
  • Ginie śmiercią samobójczą.

Cechy nietypowe, różniące Hrabiego Henryka od innych bohaterów romantycznych:

  • Jest żonaty (prawdziwa rzadkość!) i ma syna.
  • Walczy nie o dobro ogółu – wolność ojczyzny – ale o dobro własnej klasy społecznej.
  • Choć dramat ma kompozycję otwartą, Hrabia Henryk ginie.

 

Jaki wpływ wywierał na Zygmunta Krasińskiego jego ojciec, Wincenty Krasiński? Sporządź notatkę na podstawie wybranych źródeł.

Generał Wincenty Krasiński miał ogromny wpływ na syna – w zasadzie Zygmunt nigdy nie sprzeciwiał się woli ojca czy to w kwestiach błahych, czy nawet w kwestii miłości i małżeństwa. Kiedy w czasie studiów na Uniwersytecie Warszawskim wszyscy studenci wzięli udział w manifestacji patriotycznej (podczas pogrzebu prezesa Sądu Sejmowego Piotra Bielińskiego), bojkotując zajęcia – Zygmunt poszedł na wykłady. Koledzy nie mogli mu tego darować (musiał zmienić uczelnię). Podobnie było podczas powstania listopadowego – Krasiński nie wziął w nim udziału, bo ojciec mu zabronił. Także ojciec nakazał mu zerwanie romansu, najpierw z Joanną Bobrową, a potem z Delfiną Potocką i ślub z Elizą Branicką. Ale tym razem Krasiński nie posłuchał ojca – utrzymywał z Delfiną stosunki do końca życia.

Spotkanie Hrabiego Henryka i Pankracego to starcie dwóch światów, dwóch walczących ze sobą grup społecznych.

 

Scharakteryzuj krótko racje obu stron. Możesz to zrobić w tabeli.

Hrabia Henryk – arystokraci broniący starego porządku

  • Członkowie obozu
    Szlachta, magnaci, możni panowie, klasa rządząca.
    „Otóż mi stara szlachta – zawsze pewna swego – dumna, uporczywa, kwitnąca nadzieją, a bez grosza, bez oręża, bez żołnierzy”.
    „Zgrzybiali, robaczywi, pełni napoju i jadła”.
  • Charakterystyka
    Są bardzo bogaci, cechuje ich niezgodność, kłótliwość, tchórzostwo, upodlenie za cenę życia i majątku.
  • Stosunek do tradycji
    Wciąż otaczają kultem tradycję, przeszłość, historię.
  • Stosunek do walki
    Wiedzą, że zmiany są nieuniknione, jednak podejmują się walki w imię zasad i honoru.

Pankracy – rewolucjoniści walczący o nowy ład

  • Członkowie obozu
    Chłopi, poddani, służba, lokaje, rzemieślnicy, ludzie wykorzystywani do ciężkiej pracy, prości.
    „Wszyscy nędzni ze znojem na czole, z spiekłymi twarzami, z dłoniami pomarszczonymi od trudu”.
    „Kobiety… ich matki, ich żony, głodne, biedne jak oni, zwiędłe przed czasem, bez śladów piękności”
  • Charakterystyka
    Są bardzo biedni, charakteryzują się żądzą krwi i zniszczenia, pragną jeść, pić i odpoczywać w lecie, mieć dość drzewa na opał w zimie.
  • Stosunek do tradycji
    Patrzą w przyszłość, odrzucają tradycję.
  • Stosunek do walki
    Wiedzą, że rewolucja zwycięży, jednak nie mają konkretnych pomysłów na przyszłość..

59. Jak ukazana jest rewolucja w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego?

Krasiński a rewolucja – na podstawie poglądów Zygmunta Krasińskiego i Nie-Boskiej komedii scharakteryzuj stosunek poety do rewolucji.

Dramat Krasińskiego to rekonstrukcja abstrakcyjnej rewolucji (choć okopy Świętej Trójcy rzeczywiście istniały, nie odbywały się tam żadne walki) i pokazanie walki klas.

Dla Krasińskiego rewolucja była wystąpieniem niższych warstw społeczeństwa przeciwko szlachcie i arystokracji, aby ich zniszczyć. Egzekucje odbywające się podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej (w tym ścięcie króla Ludwika XVI) traktował Krasiński jak przestrogę – bał się, aby podobne sceny nie powtórzyły się w Polsce. Krasiński, jak wiemy, nie przystąpił do powstania listopadowego (bał się i ojciec mu nie pozwolił), ale ciągle usprawiedliwiał swoje zachowanie, tworząc różne teorie i ideologie.

Poeta doskonale wiedział, co działo się z arystokracją w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej – trudno się mu dziwić, że w III i IV części Nie-Boskiej komedii przedstawił rewolucję jako bunt mas przeciwko arystokracji.

Według Krasińskiego:

  • Rewolucjoniści to ludzie wywodzący się z niższych warstw społeczeństwa, którzy są żądni krwi, a których jedynym celem jest zburzenie istniejącego ładu zarówno społecznego – obalenie władzy arystokracji, jak i religijnego – zniszczenie chrześcijaństwa.
  • Arystokraci to odwieczni obrońcy i nauczyciele prostego ludu, budowniczowie tradycji i historii wielu pokoleń – walczą w imię honoru, obrony własności i wiary chrześcijańskiej.

W dramacie wśród rewolucjonistów są Żydzi (przechrzty), którzy chcą nie tylko zniszczyć chrześcijaństwo, ale także podporządkować sobie świat (poglądy antysemickie to znów wpływ na poetę ojca, który był autorem książeczki O Żydach w Polsce z 1818 roku). Rewolucjonistami w dramacie Krasińskiego manipulują przywódcy rebelii, kierują oni motłochem za pomocą siły i strachu (dla nich nie ma już autorytetów), czasem pozwalając im na zabawę (tzn. na krwawe orgie). (Koniecznie zacytuj fragmenty opisujące okropności rewolucji).

Krasiński opisując rewolucję, pokazuje najniższe warstwy (chłopów i mieszczan) jako tych, którzy w szale nienawiści mszczą się na panach za lata ucisku, głodu, niemoralności i zbrodni szlachty – świat rewolucji to apokalipsa (całkowite zniszczenie świata arystokracji) w imię haseł równości, wolności, powszechnej własności i ateizmu. Według głoszonego przez Krasińskiego prowidencjalizmu interwencja Boga była nieunikniona i oczywista.

W zakończeniu podkreśl, że strach Krasińskiego wobec rewolucji nie wynikał z jego doświadczeń osobistych, ale z zaszczepionych mu przez ojca przekonań i wiedzy o Wielkiej Rewolucji Francuskiej – choć opisy rewolucji zawarte w dramacie są bardzo realistyczne.

 

Zobacz:

Nie-Boska komedia Krasińskiego – treść

Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński

Nie-Boska komedia na maturze

O czym traktuje Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego?

Udowodnij, że Nie-Boska komedia jest dramatem romantycznym