Ignacy Krasicki
Hymn do miłości ojczyzny
Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe;
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Jak rozpoznać hymn
- Często wskazówką jest już tytuł: większość znanych hymnów zawiera w tytule słowo: hymn, ewentualnie pieśń, np. Hymn o miłości świętego Pawła.
- Po tematyce: ma charakter pochwalny, sławi Boga lub jakieś zjawisko, wartość, np. miłość, patriotyzm. Może też wychwalać jakieś wydarzenia historyczne, dzieje narodu (np. hymn narodowy).
- Po uroczystym charakterze: pisany jest zwykle w podniosłym, patetycznym stylu, zawiera takie środki stylistyczne, jak np. apostrofy (bezpośredni zwrot do osoby lub zjawiska), wyliczenia, anafory (powtórzenia wyrazów na początku wersów).
- Pewną wskazówką może być to, że hymn jest pieśnią, a więc to utwór wierszowany, na ogół melodyjny, rytmiczny, często rymowany. Niekiedy jednak rytm zawdzięcza powtórzeniom, wyliczeniom, nie rymom. Nie ma ścisłego wzorca, jak np. sonet. Zdarzają się hymny podzielone na strofy albo jedynie na wersy. Współczesne hymny niekiedy rezygnują nawet z rytmu.
Czy wiesz, że…
- Gatunek ten wywodzi się ze starożytnej Grecji. Początkowo hymny były poświęcane bogom i bohaterom, potem zaczęły też dotyczyć tematyki etycznej, filozoficznej.
- Hymny często przeznaczone były do śpiewania (w końcu są rodzajem pieśni). Czy znasz np. muzykę do tekstu Ignacego Krasickiego Święta miłości kochanej ojczyzny? A do różnych hymnów kościelnych? Melodię hymnu państwowego znasz na pewno.
„Rozbieramy” Hymn o miłości
Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący.
Gdybym też miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę,
i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił,
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją,
a ciało wystawił na spalenie,
lecz miłości bym nie miał,
nic bym nie zyskał.
Miłość cierpliwa jest,
łaskawa jest.
Miłość nie zazdrości,
nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą;
nie dopuszcza się bezwstydu,
nie szuka swego,
nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;
nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz współweseli się z prawdą.
Wszystko znosi,
wszystkiemu wierzy,
we wszystkim pokłada nadzieję,
wszystko przetrzyma.
Miłość nigdy nie ustaje,
[nie jest] jak proroctwa, które się skończą,
albo jak dar języków, który zniknie,
lub jak wiedza, której zabraknie. (…)
Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość – te trzy:
z nich zaś największa jest miłość.
Pierwszy List do Koryntian, 13, Biblia Tysiąclecia
Epitety:
języki ludzi i aniołów, miedź brzęcząca, cymbał brzmiący, dar prorokowania, wszystkie tajemnice.
Porównania:
stałbym się jak miedź brzęcząca
albo cymbał brzmiący
nie jest jak proroctwa, które się skończą
Kontrast:
Gdybym (…) miał dar prorokowania
i znał wszystkie tajemnice,
i posiadał wszelką wiedzę, i wszelką [możliwą] wiarę (…),
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
Anafora (powtórzenie jakiegoś wyrazu lub grupy wyrazów na początku następujących po sobie wersów, zdań, akapitów; dzięki temu powtórzeniu uzyskuje się efekt brzmieniowy i znaczeniowy)
- nie szuka poklasku,
- nie unosi się pychą;
- nie dopuszcza się bezwstydu,
- nie szuka swego,
- nie unosi się gniewem,
- nie pamięta złego;
- nie cieszy się z niesprawiedliwości.
Zauważ, że…
- Autor uważa miłość za najwyższą wartość, ważniejszą od wiary, bogactwa, wiedzy i zdolności do ascezy. Można z tezami świętego Pawła dyskutować. Warto skojarzyć je z maksymą świętego Augustyna: „Kochaj i czyń, co chcesz”.
- Święty Paweł pisze o miłości w rozumieniu chrześcijańskim: bezinteresownej, pełnej poświęceń, słowo to nie odpowiada wielu współczesnym znaczeniom wyrazu miłość.
Najbardziej znane hymny
Hymn o miłości (część Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian) – ten biblijny tekst, napisany przez świętego Pawła, do dziś robi wrażenie, to jeden z najpiękniejszych utworów o miłości, mówiący o tym, że nic na świecie – ani mądrość, ani wiedza, ani wiara – nie jest tyle warte co ona.
Pieśń XXV z Ksiąg wtórych Jana Kochanowskiego zwana też Hymnem do Boga lub też – od pierwszych słów utworu – Czego chcesz od nas, Panie – melodyjny, kunsztowny utwór, niekiedy jeszcze śpiewany w kościołach. Sławi Boga – Stwórcę – jako wielkiego artystę („Tyś niebo zbudował/ I złotymi gwiazdami ślicznieś uhaftował”). Wychwala piękno świata. Wyraża radosną wiarę we wszechmoc i wszechobecność Boga oraz pokorę wobec Stwórcy. Świadczy o bezgranicznej ufności wobec Pana („ Za Twoim rozkazaniem w brzegach morze stoi,/A zamierzonych granic przeskoczyć się boi”). Przepełniony jest renesansowym optymizmem i umiłowaniem piękna świata.
Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego (Święta miłości kochanej ojczyzny) – utwór z 1772 roku, jedna z najpiękniejszych polskich pieśni patriotycznych. Pokazuje miłość ojczyzny jako największą cnotę obywatelską. Tekst ten stał się hymnem Szkoły Rycerskiej założonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Hymn Juliusza Słowackiego, zwany czasem Hymnem o zachodzie słońca – utwór napisany w 1836 roku podczas podróży statkiem w okolicach Aleksandrii. W wierszu występuje motyw poety pielgrzyma. Utwór wyraża tęsknotę emigranta za ojczyzną, strach przed śmiercią z dala od ojczystej ziemi, żal, pustkę, nostalgię, może nawet rozpacz. Podmiot liryczny można utożsamiać z samym autorem. Adresatem jego skargi jest Bóg (świadczy o tym powtarzający się refren „Smutno mi, Boże”, funkcjonujący także jako tytuł wiersza).
Najsłynniejsze cytaty z hymnów
Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
(…)
byłbym niczym.
(św. Paweł, Hymn o miłości)
Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?
Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?
Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie,
I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie.
(Jan Kochanowski, Pieśń XXV)
Smutno mi, Boże! – Dla mnie na zachodzie
Rozlałeś tęczę blasków promienistą;
Przede mną gasisz w lazurowej wodzie
Gwiazdę ognistą…
Choć mi tak niebo Ty złocisz i morze,
Smutno mi, Boże.
(Juliusz Słowacki, Hymn)
Zobacz:
Ukaż Hymn do Nirwany Kazimierza Przerwy-Tetmajera jako przejaw dekadenckich nastrojów epoki.