Można pokusić się o porównanie z wiekami średnimi, ba z antykiem, bo przecież renesans wskrzesza starożytną wizję człowieka i jego indywidualizmu. Anonimowość i skromność średniowiecza już mu nie wystarcza. Jaką pozycję chce zająć w życiu, we wszechświecie?
Szukaj u:
- Dantego w Boskiej Komedii,
- Boccaccia w Dekameronie,
- Szekspira w Hamlecie (słynny monolog „Być albo nie być”)
- Jana Kochanowskiego w Pieśniach, Trenach (tu zauważ kryzys światopoglądowy zawarty w Trenach),
- Mikołaja Reja w Żywocie człowieka poczciwego,
- Mikołaja Sępa Szarzyńskiego w Sonetach.
Zastanów się, w których wypowiedziach literackich człowiek prezentowany jest jako szczęśliwy, pełen spokoju spadkobierca Boga na ziemi, w których jako krucha istota podporządkowana Bogu? Jakie recepty na szczęśliwe życie dają renesansowi twórcy? Kto widzi świat jako harmonijną strukturę, a kto jako pole walki? Kto chwali dobra doczesne, a kto wskazuje ich znikomość?
Cytaty warte zapamiętania:
Kto tak mądry, że zgadnie,
Co nań jutro przypadnie?
Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba,
Kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba
Jan Kochanowski Pieśń IX/ks.I.
Wszystko się dziwnie plecie
Na tym tu biednym świecie
J. Kochanowski Pieśń IX/ks.I
Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy
Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy
(…)
Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława.
Wszystko to minie jako polna trawa,
Naśmiawszy się nam i naszym porządkom
Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom
Jan Kochanowski O żywocie ludzkim
Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,
wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Mikołaj Sęp-Szarzyński O wojnie naszej…
Z wstydem poczęty człowiek, urodzony
z boleścią, krótko tu na świecie żywie,
i to odmiennie, nędznie, bojaźliwie,
ginie od słońca jak cień opuszczony.
Mikołaj Sęp-Szarzyński Sonet II
Zobacz:
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Koncepcja Boga i człowieka w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.
Jakie wizje świata i człowieka poznałeś w literaturze renesansowej?