Wymień trzy fortele Odyseusza.
- Pomysł z koniem trojańskim, dzięki któremu udało się Achajom pokonać Troję. Udali, iż odstępują od tego zamiaru, a w darze pod murami miasta zostawili olbrzymiego, drewnianego konia wypełnionego żołnierzami. Trojanie dali się oszukać, wciągnęli konia do miasta, co ściągnęło na nich klęskę.
- Ucieczka z jaskini cyklopa Polifema, którego spił winem, przedstawił się mu jako Nikt i oślepił, wbijając w jedyne oko potwora rozpalony pal. Przyczepiona do baranich podbrzuszy załoga Odyseusza wydostała się z trzodą Polifema na zewnątrz. Niestety, nie wszyscy, kilku bowiem potwór zdążył pożreć. A gdy cyklop poprosił swych strasznych braci o zemstę nad… Nikim – stwierdzili, że całkiem oszalał. Odys na koniec zdradził jednak swoje imię – dlatego ściągnął gniew Posejdona.
- Przepłynięcie obok wysp syrenich tak, by nie dać się zwabić ich mieszkankom, które przywoływały żeglarzy cudnym śpiewem, po czym zabijały, a kości rozrzucały wzdłuż wybrzeży. Odyseusz zatkał woskiem uszy swoih żeglarzy, sam zaś przywiązał się do masztu, chciał bowiem ów śpiew usłyszeć, nakazał załodze, by nie wypełniała jego najsroższych rozkazów rozwiązania. Tak się stało – nie uwolniono go, choć szalał i żądał wypuszczenia go z więzów. Usłyszał śpiew syren i mimo to ocalał.
Dowiedź, że „Odyseja” Homera to dzieło humanizmu – utwór o człowieku i ludzkim życiu, postawach człowieka wobec świata.
Liczne przygody Odyseusza sprawiły, iż stał się on człowiekiem doświadczonym życiowo, a jednocześnie bardziej ostrożnym.
Odyseja to utwór zawierający wiele wzorców ludzkich zachowań aktualnych również współcześnie (tzw. archetypów):
- postawa człowieka wobec rodziny, którą trzeba pozostawić z różnych przyczyn (wojna, ważny wyjazd, w poszukiwaniu pracy, dłuższa delegacja służbowa),
- postawa człowieka wobec wojny, w której trzeba wziąć udział (Odyseusz jako wódz wykazał się doświadczeniem, mądrością, odwagą, umiejętnościami dyplomatycznymi, pomysłowością – podstęp z koniem trojańskim),
- postawa człowieka wobec Fatum (mimo wielu niepowodzeń Odyseusz nie poddaje się, wciąż pokonuje nowe trudności, choć wie, że jego walka może zakończyć się niepowodzeniem – zemścić na nim chcą się bogowie w odwecie za pokonanie Troi, potem pomścić swoją krzywdę chce też cyklop Polifem, którego Odyseusz oślepił, przeciwko Odysowi występuje ojciec Polifema – Posejdon – jak walczyć na morzu z bogiem mórz?),
- postawa człowieka podróżnika wobec świata (czy jest on przyjaźnie nastawionym turystą szanującym prawa mieszkańców, których jest gościem, czy dewastatorem kultury innych narodów?),
- postawa człowieka pozbawionego wszystkiego: domu, przyjaciół, majątku, który po latach powraca do ojczyzny (Odyseusz wraca do Itaki samotny – na obcym okręcie i bez zdobytych w Troi łupów).
W jaki sposób przedstawia Odys świat zmarłych? Jakie uczucia towarzyszą jego relacji? Swoją wypowiedź poprzyj trzema krótkimi cytatami.
Kraina zmarłych – Ereb – nie jest radosnym ani szczęśliwym miejscem. Relacja Odyseusza budzi grozę, on sam mówi o lęku, przerażeniu, nie może dotknąć swojej matki, która podkreśla fakt, że zmarli pozbawieni są ciał. W takim przedstawieniu wyraźna jest tęsknota za życiem, obawa przed śmiercią, nie ma w nim typowej dla religii chrześcijańskiej wiary w lepsze od doczesnego życie po śmierci – przynajmniej dla ludzi uczciwych.
Oto cytaty:
- Zaczęły wychodzić z Erebu dusze zmarłych. Młode kobiety i pacholęta, starcy, którzy wiele wycierpieli, panny nieletnie niosące w sercu świeży ból (…) wielki tłum kroczył w stronę rowu z niesłychanym lamentem: zielony lęk mnie zdjął.
- … taki jest los śmiertelnych, kiedy który z nich umrze. Ciało nie trzyma się już ścięgien ani kości, bo wszystko strawiła ciemna moc ognia, o ciemnym blasku. A gdy tchnienie życia porzuci białe kości, dusza odlatuje, by odtąd bujać jak cień. (słowa matki Odyseusza).
- Nie zachwalaj śmierci, prześwietny Odysie. Wolałbym za parobka służyć na cudzej roli, u biednego chłopa (…), niż tu panować nad wszystkimi, którzy znikli ze świata. (słowa Achillesa).
Dowiedź, że „Odyseja” Homera to dzieło humanizmu – utwór o człowieku i ludzkim życiu, postawach człowieka wobec świata.
- Liczne przygody Odyseusza sprawiły, iż stał się on człowiekiem doświadczonym życiowo, a jednocześnie bardziej ostrożnym.
- Odyseja to utwór zawierający wiele wzorców ludzkich zachowań aktualnych również współcześnie (tzw. archetypów):
- postawa człowieka wobec rodziny, którą trzeba pozostawić z różnych przyczyn (wojna, ważny wyjazd, w poszukiwaniu pracy, dłuższa delegacja służbowa),
- postawa człowieka wobec wojny, w której trzeba wziąć udział (Odyseusz jako wódz wykazał się doświadczeniem, mądrością, odwagą, umiejętnościami dyplomatycznymi, pomysłowością – podstęp z koniem trojańskim),
- postawa człowieka wobec Fatum (mimo wielu niepowodzeń Odyseusz nie poddaje się, wciąż pokonuje nowe trudności, choć wie, że jego walka może zakończyć się niepowodzeniem – zemścić na nim chcą się bogowie w odwecie za pokonanie Troi, potem pomścić swoją krzywdę chce też cyklop Polifem, którego Odyseusz oślepił, przeciwko Odysowi występuje ojciec Polifema – Posejdon – jak walczyć na morzu z bogiem mórz?),
- postawa człowieka podróżnika wobec świata (czy jest on przyjaźnie nastawionym turystą szanującym prawa mieszkańców, których jest gościem, czy dewastatorem kultury innych narodów?),
- postawa człowieka pozbawionego wszystkiego: domu, przyjaciół, majątku, który po latach powraca do ojczyzny (Odyseusz wraca do Itaki samotny – na obcym okręcie i bez zdobytych w Troi łupów).
Wypracowania
„Syn Laertesa – człowiek jak my i jeszcze coś więcej – symbol geniuszu Europy w niepokoju i poszukiwaniu”. Tak określił Odyseusza Jan Parandowski („Homer”) Jak rozumiesz jego słowa?
Jak zacząć?
- Od własnej opinii:
Osobiście darzę Odyseusza największą sympatią spośród bohaterów Homera. Jest najbardziej ludzki, najmniej posągowy – i myślę, że to właśnie miał na myśli Jan Parandowski.
- Od refleksji:
Co popchnęło ludzi XVI wieku, by szukać nowych lądów mimo strachu przed rzekomymi potworami zamieszkującymi krańce ziemi! Duch Odyseusza! Ta sama co w przypadku starożytnego bohatera żądza przygód i poznania. Jest on więc ojcem odkrywców na miarę Kolumba – i niestety – także konkwistadorów…
Co pisać?
- Parandowski ma racje co do ludzkości bohatera – Odys boi się i waha, kocha, tęskni i jest nieufny. Jego przebiegłość to ludzka obrona przed nieznaną siłą. Właśnie przez to, że nie jest tak nieskazitelny jak Hektor, ani boski (poza piętą) jak Achilles – jest bliższy zwykłemu człowiekowi!
- Jego przygody i przystanki to obraz ludzkiej egzystencji – oczywiście symboliczny. Ale wszyscy napotykamy w życiu przeszkody i potwory w rodzaju Polifema czy pokusy w postaci Kalipso… choć mają oczywiście inne nazwy i kształt. Odys takim czy innym sposobem je pokonuje. To pragnienie czysto ludzkie.
- „Uosabia geniusz Europy”. Ten geniusz, który kazał ludziom odkryć Amerykę i wyruszyć w świat. Być może wyobrażenia o potworach na biegunie albo o tym, że ziemia nagle się urywa, były śmieszne. Ale niebezpieczeństwo żeglugi ówczesnej – było absolutnie realne! A jednak ruszyli – bo mieli w sobie odyseuszowego ducha.
- Parandowski nazwał te ludzkie pragnienie poznania nowego – geniuszem. Jest to na pewno odwaga. Z pewnością nie cierpiał na jej brak Odyseusz!
- Podróż Odyseusza to kolejne przystanki, które są pokonaniem pewnych zagrożeń i słabości jak na przykład zapomnienie o kraju i rodzinie, lęk przed śmiercią. Wobec takich przeżyć Odyseusz reprezentuje nas wszystkich – jest „taki jak my”
Jak zakończyć?
- Cytatem z wiersza Staffa: „Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki” (Odys)
- Własnym wnioskiem: Być może losy Odyseusza są pouczeniem i zachętą, by wykorzystać twórczo ludzki niepokój i chęć poznania świata!
Wędrówka i poznanie. Ukaż „Odyseję” Homera jako utwór poświęcony wiedzy o odwiecznych tajnikach życia ludzkiego.
Zacznij od przybliżenia sylwetki Odyseusza: Odyseusz to ojciec wszystkich podróżników i marynarzy. Najstarszy literacki obieżyświat znany nie tylko z Odysei, ale również z mitologii i Iliady.
Sparafrazuj cytat: Podróże kształcą i… uczą życia (Tu nietrudno o przykłady – liczne przygody Odyseusza sprawiły, iż stał się on człowiekiem doświadczonym życiowo, a jednocześnie bardziej ostrożnym i odpornym na stresy).
Wykaż, że utwór zawiera wiele wzorców ludzkich zachowań aktualnych również współcześnie:
- postawa człowieka wobec rodziny, którą trzeba pozostawić z różnych przyczyn (wojna, ważny wyjazd, wyjazd w poszukiwaniu pracy, dłuższa delegacja służbowa),
- postawa człowieka wobec wojny, w której trzeba wziąć udział (Odyseusz jako wódz wykazał się doświadczeniem, mądrością, odwagą, umiejętnościami dyplomatycznymi, przypisuje się mu pomysł podstępu z koniem trojańskim),
- postawa człowieka wobec fatum (mimo wielu niepowodzeń Odyseusz nie poddaje się, wciąż pokonuje nowe trudności, choć wie, że jego walka może zakończyć się niepowodzeniem – zemścić na nim chcą się bogowie w odwecie za pokonanie Troi, potem pomścić swoją krzywdę chce też cyklop Polifem, którego Odyseusz oślepił, przeciwko Odysowi występuje ojciec Polifema – Posejdon – jak walczyć na morzu z bogiem mórz?),
- postawa człowieka podróżnika wobec świata (czy jest on przyjaźnie nastawionym turystą szanującym prawa mieszkańców, których jest gościem, czy dewastatorem kultury innych narodów?),
- postawa człowieka pozbawionego wszystkiego: domu, przyjaciół, majątku, który po latach powraca do ojczyzny (Odyseusz wraca do Itaki samotny – na obcym okręcie i bez zdobytych w Troi łupów).
Wędrówka jako sposób poznania świata i samego siebie. Przybliż dwóch bohaterów literackich, których wędrówka zaważyła na biografii.
Zanim napiszesz
Kto wędrował oprócz Odysa?
• Don Kichot,
• Jacek Soplica,
• Józio z Ferdydurke,
• Skawiński (Latarnik),
• hobbit,
• Mały Książę,
• Staś i Nel.
Co to znaczy, że wędrówka zaważyła na biografii? Zmieniła bohatera, nauczyła go czegoś, była najważniejszym wydarzeniem w jego życiu.
Jak to napisać?
Forma nie jest określona. Pamiętaj jednak, że bohaterem Twojej pracy jest wędrówka, a nie tylko dwie postacie literackie. Nie wystarczy, jeśli scharakteryzujesz bohaterów – wędrowników. Wyjaśnij, na czym polega znaczenie wędrówki, czemu służy ten motyw w utworach literackich.
Wstęp
Co robi autor, chcąc bohatera swego utworu przedstawić w różnych, najdziwniejszych nawet sytuacjach? Wysyła go na wędrówkę. Cel może być różny – poszukiwanie skarbu, domu, ukochanej osoby. Podróż może trwać wiele lat, czasem nawet całe życie lub krótko – kilka dni, kilka godzin. Wędrowali bohaterowie mitów greckich, średniowieczni rycerze, renesansowi odkrywcy, emigranci. Motyw wędrówki zapewnia urozmaicenie. Wystarczy, że bohater zmieni miejsce pobytu i już za chwilę pojawiają się nowe postacie, ciekawe wydarzenia. Nie ma mowy o nudzie. Jaka jest jeszcze zaleta wędrówki? Bohater nieustannie jest stawiany w najbardziej nieoczekiwanych sytuacjach, a czytelnik może obserwować, jak też on sobie poradzi z przeciwnościami losu. Ujawniają się nowe cechy charakteru wędrowca, a ciągła zmiana miejsca jego pobytu pozwala autorowi na scharakteryzowanie przestrzeni, jaką bohater przemierza. Tajemnicze miejsca, wyjątkowe postacie – w czasie wędrówki bohater poznaje fikcyjny świat powieści, a wraz z bohaterem ten świat poznaje także czytelnik. To istotny cel zastosowania motywu wędrówki w utworze.
Rozwinięcie
Niewątpliwie najbardziej znanym wędrowcem w literaturze jest Odyseusz. Dwadzieścia lat spędził poza domem, z czego dziesięć tułając się po morzach. A wszystko przez gniew boga Posejdona, który wojownikowi spod Troi nie mógł darować oślepienia cyklopa Polifema. Odyseusz wyrusza na wyprawę jako triumfator, zdobywca, wielki bohater. Dumnie dowodzi dwunastoma bogatymi okrętami. Jest pewien przychylności bogów, nie boi się przeciwności losu. Sprytny, przebiegły, odważny. Nic dziwnego, że bohaterowi sprzyjała bogini Atena, ceniąca ludzi o nieprzeciętnej inteligencji. I to właśnie przychylności Ateny Odys zawdzięcza szczęśliwy powrót do domu. Bogini wstawiała się za swym ulubieńcem u Zeusa, ratując wędrowca z wielu opresji, ona też opiekowała się Telemachem poszukującym wiadomości o zaginionym ojcu. W ciągu dziesięciu lat żeglugi Odyseusz musiał wielokrotnie wykazać się ogromną odwagą i nieprzeciętnym sprytem. Oszukał Polifema, oparł się syrenom, przeprowadził statek między okrutnymi potworami, Scyllą i Charybdą. Ale te przygody wiele go kosztowały. Zginęli wszyscy jego towarzysze, niektórzy z winy samego Odyseusza. To on przecież zadecydował o wyprawie do jaskini Polifema. Odys jest bohaterem odważnym i przebiegłym, ale niektóre decyzje przysporzyły mu wielu kłopotów, a jego załogę naraziły na niebezpieczeństwo. Żeglując przez dziesięć lat, Odys wyraźnie zmienia się. Hardy wojownik staje się pokornym pielgrzymem, który za najwyższą wartość uważa swój dom. Niegdyś poszukiwacz przygód, po latach tułaczki jest statecznym mędrcem, który wiele doświadczył i wycierpiał.
A teraz czas na prezentację nietypowego wędrowca. Nie był człowiekiem i nie wędrował w rzeczywistym świecie. hobbit Bilbo Baggins przemierzał fantastyczne krainy, w których roiło się od niebezpiecznych stworzeń, a kresem podróży miała być Samotna Góra, siedziba okrutnego smoka Smauga. Hobbit na wędrówkę wyruszył trochę wbrew własnej woli. Kochał swą zaciszną norkę i wcale nie marzył o wielkich przygodach, a już na pewno nie o bitwie z goblinami i wykradaniu skarbu smokowi. Ale piękne opowieści krasnoludów i słowa zachęty ze strony czarodzieja Gandalfa sprawiły, że postanowił zaryzykować. Wkrótce okazało się, że niezbyt odważny i lekceważony przez krasnoludów hobbit jest najważniejszym członkiem wyprawy. Wielokrotnie musiał ratować z opresji swych towarzyszy – walcząc z monstrualnymi pająkami, oszukując elfy, sprytnie ukrywając się przed smokiem. Bilbo u szczytu Samotnej Góry już nie jest niepozornym, bojaźliwym hobbitem. Zmienił się, zmężniał, nauczył radzić siebie w najtrudniejszych sytuacjach. I chociaż nadal tęsknił do swego zacisznego domku, to jednak przekonał się, że nigdy nie powinniśmy mówić, że czegoś nie zrobimy, dopóki nie spróbujemy tego zrobić.
Zakończenie
W Odysei zaprezentowane zostały nie tylko losy głównego bohatera. Równie istotne w treści utworu są te fragmenty , które informują o wierzeniach, kulturze starożytnych Greków. Bogowie, cyklopi, potwory, kanibale, Hades – przerażające i tajemnicze królestwo zmarłych – opisowi fantastycznych postaci i krain Homer poświęcił wiele miejsca w swej epopei. Wędrówka Odysa była pretekstem do zaprezentowania mitycznej krainy i jej mieszkańców.
Również fantastyczna jest trasa wędrówki hobbita. Tolkien, odwołując się do dawnych wierzeń celtyckich, stworzył swą własną, fantastyczną krainę zamieszkałą przez elfy, krasnoludy, gobliny i dziesiątki innych dziwacznych stworów. Dziwaczny jest przecież główny bohater powieści. Ale wielu czytelników utożsamia się z hobbitem, być może nawet bardziej niż z Odyseuszem. Bo hobbit jest przeciętny, a nie wyjątkowy. Ma swoje wady, lecz stara się je przezwyciężyć. To, co jednak najsilniej łączy obu bohaterów, to marzenie o powrocie do domu. Odys po dwudziestu latach wraca do Itaki, hobbit po roku do swojego Pagórka.
Wędrówka i poznanie. Odyseja Homera jako utwór o odwiecznych problemach życia ludzkiego.
- Wyjdź od informacji na temat Odysei Homera”:
- (poemat epicki składający się z 24 pisanych heksametrem ksiąg pochodzący prawdopodobnie z VIII w p.n.e.).
- Przedstawia dziesięcioletnią tułaczkę Odysa, który wbrew losowi (niebezpieczne przygody) podążał spod Troi do rodzinnej Itaki gdzie czekała na niego wierna Penelopa.
- Następnie przywołaj najbliższy kontekst: znane Ci wiersze L. Staffa (Odys) i T. Nowaka (Psalm o powrocie). Podkreśl, że zaakcentowana w nich symboliczna wartość wędrówki Odyseusza i jej ogólnoludzki wymiar upoważniają do rozciągania metafory Odysei na życie każdego człowieka, który zmierzając do upragnionego celu napotyka tysiące przeszkód, „manowców i błędów” (cyt. z wiersza Nowaka).
- Teraz możesz poszaleć i oddać się swobodnym skojarzeniom. Najlepiej byłoby, gdybyś znał chociaż fragmenty Ulissesa Joyce’a (np. monolog Molly Bloom), który już w tytule nawiązuje do Odysei (Ulisses to po łacinie Odys). Paraleli jest więcej: dotyczą one postaci (Bloom – Odys, Molly – Penelopa, Dedal – Telemach) i problematyki utworu (dramatyczne szukanie drogi powrotnej – tym razem z krainy własnej samotności). Jeśli nie czytałeś tej książki, wymień inne, w których pojawia się motyw podróży w głąb siebie: przypomnij losy bohatera IV części Dziadów, Kordiana, Pana Tadeusza, a także Kmicica z Potopu. Możesz też nawiązać do nurtu powieści edukacyjnej, która ukazuje proces intelektualnego i emocjonalnego dojrzewania bohatera (Czarodziejska góra T. Manna, Blaszany bębenek G. Grassa, a nawet Gra w klasy J. Cortazara). Możliwości jest wiele, wybierz więc utwory, które naprawdę znasz i lubisz, bo o nich będziesz mówił z największym zaangażowaniem!
„Oni pisali do siebie” – napisz dwa listy: Penelopy do Odysa i Odysa do Penelopy.
Od Penelopy do Odysa:
Itaka, kolejny dzień bez Ciebie
Umiłowany Mój Mężu!
Rozpoczynając mój list, ślę Ci gorące pozdrowienia i polecam Cię opiece łaskawego Zeusa i mądrej Ateny.
Ciekawam, o mój drogi Odysie, jakie przypadki Cię napotykają na trojańskiej wojnie i jak długo mam jeszcze czekać na zwycięstwo? Przeklętą niech będzie ta pusta wietrznica Helena, która powoduje przelew krwi dzielnych mężów greckich! Przez nią jeno pozostawiłeś mnie z Telemachem przy piersi, jak i inni nieustraszeni najemnicy pozostawili niewiasty swe i dziatwę, aby oręż i zdrowie wyszczerbić na murach Troi. Niechaj włosy wypadną z głowy tej, co wystąpiła przeciwko mężowi i panu swemu i z kochankiem odeszła! Niechaj zęby jej wypadną, tej zakale niewieściego rodu! Niechaj w samotności zemrze ta, przez którą rozstać się z Tobą musiałam, mój najdroższy! Po stokroć przeklinam Helenę, a niech bogowie także ją przeklną!
Krwawi mi serce, Odysie, gdy czytam zapytanie Twe o to, czy tęsknię za Tobą. A jakże mogłabym nie tęsknić za mężem swym, panem, ojcem mego syna? A jakżebym mogła nie tęsknić za jedynym mym od młodości mężczyzną, o ciele pięknym niczym rzeźby Fidiasza, o oczach modrych niczym niebo nad Itaką, o rękach delikatnych niczym balsam kojący? A jakżebym mogła nie tęsknić za tym najlepszym, najmądrzejszym, najwspanialszym z ludzi, który kocha mnie jak siebie samego, który zwie mnie swoją panią i który obwiesza mnie całym złotem i srebrem tej ziemi?
Nie ma dnia, abym nie myślała o Tobie, nie ma nocy, abym nie płakała za Tobą. Nie potrafię doczekać się Ciebie, Odyseuszu!
Telemach rośnie szybko i coraz podobniejszy jest do Ciebie. To silny, bystry, piękny i uczynny chłopiec. Tęskni za Tobą ogromnie, chociaż nie widział Cię od kołyski. Usiłuję w niedoskonałości swojej być naszemu synowi matką i ojcem zarazem, ale on potrzebuje Ciebie, mężu! Wczoraj upolował sarnę i prosi, abym doniosła Ci o tym. Czyś dumny z niego? Ja bardzo, Odysie. Jedno mnie tylko martwi w Telemachu, mój drogi. Chociaż umysł ma lotny, sprytu tyleż niemal co Ty, a język cięty jak żądło osy, to do nauki jest niechętny i nijak go do niej nakłonić nie umiem. Telemach ani o rachunkach, ani o dziełach wielkich filozofów, ani o astronomii, ani nawet o śpiewie i tańcu słyszeć nie chce i woli całymi dniami ganiać na koniu po łąkach, polach i lasach, strzelać z łuku i pływać w morzu. Sprawny jest niezmiernie, silny jak Achilles i zręczny nad podziw, ale i do papirusów musiałby nieraz zasiąść, bo niemalże czytać nie potrafi. Jakże go nakłonić do tego, o mądry Odysie?
Patrzę z okna mej komnaty na zielone łąki i lasy Itaki, na białe stada owiec, na złote plaże, na szare morze i na błękitne niebo. Jakże mi smutno, że obaczyć tego wszystkiego piękna nie możesz! Wiem, mężu, jak tęsknisz za tą ziemią i jak ją kochasz. Dlatego też mam na wszystko tutaj baczenie i starunek wielki wkładam w to, abyś zastał Itakę taką, jaką znasz, kiedy wrócisz w glorii sławy i zwycięstwa. Niewolnicy w pocie czoła pracują dla Ciebie, Panie. Wszyscy oczekujemy Cię niecierpliwie, tęsknimy i wzdychamy.
Bywaj zdrów, mężu!
Miłująca Cię Penelopa
PS Ucałowania od Telemacha.
Od Odysa do Penelopy:
Pod murami Troi, 3649 dzień
Najdroższa ma!
Pisząc pierwsze słowa tego listu, przynajmniej w myślach do serca Cię tulę, całuję Twe usta i dłonie.
Podzięki gorące Ci składam, niewiasto kochana, za Twój list słodszy od nektaru i ambrozji, za to światło w mroku tęsknoty, za zapewnienie, że Tobie i Telemachowi dobrze się wiedzie. Mnie także tęskno za Tobą, synem i Itaką, tak że serce mi się na dwoje rozdziera. Z żałości okrutnej, że nie jestem u siebie w domu, wzdycham całymi nocami, aż się mury Troi trzęsą, i patrzę w gwiazdy. Myślę wciąż, jakby zwycięstwo i powrót do Ciebie przyspieszyć i chybam już zdołał na koncept odpowiedni wpaść. Oby Atena pomogła mu się powieść! Złóż ofiarę na jej ołtarzu, dobra Penelopo!
Trudy wojenne nieobce i nieciężkie mi są, więc obawiać się o mnie nie musisz, żono i matko mego potomka. Mógłbym całe życie walczyć, byle nie tak daleko od Itaki. Dziś tylko, nie chwaląc się, tuzin żołnierzyków ze strachu pobladłych, zestrzeliłem z murów Troi. Nieporadny jest wróg i tchórzem podszyty, a żaden bóg, oprócz Afrodyty, za nim nie stoi. Jednak oblężony zawsze łatwiejszą ma pozycję niż oblegający i dlatego jeszcze długo wojna trwać może, jeżeli mój koncept na jej przerwanie się nie powiedzie. Pamiętaj tedy, żono, o ofierze dla Ateny!
Telemacha zgrom srogo za jego niechęć do nauki i zapowiedz mu, Penelopo, że wygarbuję mu skórę, jeżeli od papirusu będzie stronił. Jednakże nie wzbraniaj mu ćwiczyć tężyzny fizycznej, bo jako siła bez umysłu więcej szkody niż pożytku czyni, takowoż się ma umysł sił pozbawiony. Majątku naszego strzeż jak oka w głowie, żono, i nie pobłażaj niewolnikom. Napisz, jaki był zbiór tegoroczny, bom ciekaw tego.
Przeklinasz Helenę, że mi Cię zabrała na czas jakiś, co chwali Ci się, wierna żono. Lecz nie przeklinaj jej za ucieczkę z kochankiem, gdyż wiesz sama, że miłość snadnie rozum może odebrać.
O wierności swej zapewniać mnie nie musisz, Penelopo, bo wiem, żeś kobieta cnotliwa, co męża pod groźbą śmierci nie zdradziłaby. Co innego mężczyzna, co zmysłom rozbudzonym musi folgować, a inne niewiasty chwyta w objęcia i całuje, aby łacniej wdzięki własnej żony docenić, porównując z obcymi. Takoż rzeczą kobiecą jest to rozumieć, jak Ty rozumiesz, i wybaczać mężowi drobne przewiny, co nawet zdradą zwać się nie mogą.
Polecam Ciebie i Telemacha boskiej opiece.
Twój mąż Odyseusz
Budowa listu:
- nagłówek,
- wstęp (np. pozdrowienia, podziękowania za poprzedni list, nawiązanie do niego),
- rozwinięcie (informacje przeplatane pytaniami wyrażającymi zainteresowanie sprawami adresata),
- zakończenie (pozdrowienia, zapewnienie o uczuciach czy szacunku, jakim darzymy adresata, prośba o list itp.).
Konwencja listu wymaga:
- bezpośredniego zwracania się do adresata (Drogi Wuju, Szanowny Panie, Aneczko),
- wyrażania się o nim i jego bliskich z szacunkiem, który podkreślamy, pisząc wyrazy odnoszące się do adresata – np. zaimki czy apostrofy – wielką literą (Twój, Tobie, Drogi Przyjacielu),
- wskazane są konwencjonalne powitania, podziękowania, pozdrowienia, grzecznościowe formułki… (np. zaczynamy nagłówkiem Szanowni Państwo; Cześć, Aniu; listy urzędowe możemy zakończyć sformułowaniem Z poważaniem; list do mamy czy koleżanki Pozdrawiam; całuję gorąco, hejka itp.).
Ton listu
zależy od adresata, poufale zwracamy się do rodziców czy przyjaciół, z należnym szacunkiem do nauczycieli, osób starszych, ludzi, których podziwiamy.
Przygotuj się do dyskusji na lekcji
Czy Odyseusz jest rzeczywiście takim pozytywnym bohaterem?
Pamiętaj, że: pozytywny, wręcz idealny wizerunek Odyseusza stworzył Homer. Uczynił z niego wzór Greka powracającego do ojczyzny i stawiającego czoła wszelkim przeciwnościom losu. Odys jest tu pozytywny, bo reprezentuje nas wszystkich – ludzi. Ale masz pełne prawo krytykować niektóre jego czyny – zawsze odwołuj się do tekstu.
Jesteś przeciw:
- Odyseusz posługuje się podstępem, bywa, że oszukuje, odwołuje się do metod, które w honorowym kodeksie rycerskim zostałyby podane w wątpliwość. O ile rozumiemy go, że ucieka się do podstępu wobec Polifema, o tyle pomysł z koniem trojańskim nie ma nic wspólnego z otwartą walką wręcz…
- Penelopa jest uznana za wzór wierności – Odyseusz kocha ją i wraca do niej, ale wierny jej bynajmniej nie jest.
- Zazwyczaj zapomina się, że na dziesięć lat męczeńskiej tułaczki całe siedem lat Odys słodko spędził u nimfy Kalipso.
- Był wodzem i kapitanem – tak, ale z całej jego wyprawy powrócił tylko on…
- Trudno pogodzić się z opinią Odysa – dobrego króla i męża – skoro nie było go w kraju 20 lat!
Jesteś za:
- Odyseusz to symbol – jest pociechą dla ludzkości słabej wobec sil takich jak żywioł czy zrządzenie losu! Możemy przeciwstawić się takim potęgom nie siłą, lecz intelektem. Nie należy odczytywać tego zbyt dosłownie.
- Rycerze antyczni walczyli dla łupu i byli w tym szczerzy, nie ukrywali tego pod płaszczykiem ideologii. Odys był dzieckiem swojego czasu – koń trojański nie wykracza poza ówczesny kodeks rycerski.
- Całą podróż Odysa – niebezpieczeństwa i pokusy – należy odczytywać jako drogę ludzkiego życia, nie skupiać się na obyczajowych drobiazgach.
- Pojęcie wierności w antyku – zwłaszcza wobec przebywających długo z dala od domu rycerzy było nieco inne niż dzisiaj. To że Odys wracał i chciał wrócić do Penelopy, świadczy o jego miłości.
- Myślał o ojczyźnie i zrobił wszystko, by do niej wrócić – to decyduje o jego postawie jako władcy.
Co odpowiesz na argument:
Nie można przecież osądzać czynów Odyseusza z punktu widzenia człowieka współczesnego!
- I nie trzeba! Wystarczy odwołać się do starożytnego następcy Homera, czyli Wergiliusza. Pisząc Eneidę, patrzył na pomysł Odyseusza z koniem trojańskim w zupełnie inny sposób! Ponieważ Eneida – to opowieść o losach Eneasza, który uciekł z płonącej Troi, a potem założył Rzym, Wergiliusz jest absolutnie po stronie Troi. Krótko mówiąc, uważał Odyseusza za oszusta! Patrzył na to z perspektywy trojańskiej i widział w Odyseuszu okrutnego i podstępnego, wręcz zbrodniczego wodza greckiego.
- Dlaczego nie można patrzeć na to z dzisiejszej pozycji? Przecież cały czas mówimy o ponadczasowości i nieśmiertelności dzieła!
Odpowiedź na pytanie
Jakie najsłynniejsze XX wieczne nawiązanie do Odysei możesz podać?
Ulisses Jamesa Joyce’a (1922)
Jest to rodzaj reinterpretacji Odysei. Akcja powieści rozgrywa się w ciągu jednego dnia. Leopold Bloom, 38-letni węgierski Żyd, skromny urzędnik, z zawodu agent reklamowy, wędruje ulicami Dublina. Bloom stanowi odpowiednik Odyseusza, a jego żona Molly (zresztą dla odmiany niewierna), Penelopy. Stefan Dedalus zaś jest nowym Telemachem. Przygody bohatera Joyce’a są nową, powtórzoną we współczesnych warunkach interpretacją przygód bohatera Odysei. Niektóre ze scen Ulissesa odczytuje się jako niemal parodie epizodów z wędrówek Odyseusza (np. scena w domu publicznym jako nowa wersja wizyty u Kirke). Godziny jednego dnia – 16 czerwca 1904 roku i wędrówka po Dublinie – stały się podróżą przez morza tych bohaterów. Ich przystanki mają swoje odniesienia w Odysei Homera.
- Jak o tym mówić? Używaj ciekawych terminów!
Ulisses Joyce’a stał się jedną z najsłynniejszych powieści stulecia. Jest przykładem nowatorskiej powieści tzw. strumienia świadomości – skojarzenia i wewnętrzne myśli bohaterów są jej materią. Ich myśli przedstawione są symultanicznie (równolegle). Joyce przenosi dziesięcioletnie baśniowe przygody antycznego bohatera na zwykłą codzienność miejskiego dnia. Dokonuje prefiguracji – nie wykorzystuje postaci Homera – sam Odys czy Penelopa u niego nie występują, lecz tylko ich odpowiedniki – jakby współczesne wersje.
- Kim jest Ulisses Joyce’a?
To Leopold Bloom – irlandzki Żyd, niespełna czterdziestoletni mieszkaniec Dublina. Od Homerowego Odyseusza dzieli go nie tylko bariera czasowa. Odyseusz był zaradny życiowo, mądry, sprytny, a Ulisses to niedołęga, nieudacznik, maruder. Ale Ulisses to też podróżnik – z tą jednak różnicą, że odbywa on nie wieloletnią, zaledwie kilkunastogodzinną wędrówkę po mieście pełnym niespodzianek, spotkań, zdarzeń przykrych (pogrzeb przyjaciela, antysemicki atak Obywatela) i zmysłowych (erotyczne przygody w domu publicznym).
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c239-praca-domowa/odyseja-dowiedz-ze-odyseja-homera-to-dzielo-humanizmu-utwor-o-czlowieku-i-ludzkim-zyciu-postawach-czlowieka-wobec-swiata