Stosunki między rodzicami a dziećmi – omów ten problem na przykładach z Biblii.
Komentarz
Temat dość łatwy i chyba przyjemny. Śledzenie stosunków między ukazanymi w Biblii rodzicami i dziećmi można odnieść do współczesności; łatwo przyjdzie nam wysnuć wniosek, że ich istota poprzez wieki wcale tak bardzo się nie zmieniła. Nadal są one skomplikowane i nie zawsze do końca jasne. Uważaj tylko, by nie dać się ponieść fali zwierzeń…
Rodzice i dzieci w Starym Testamencie
• Adam i Ewa oraz Kain i Abel
• Abraham i Izaak
• Rebeka i Izaak oraz Ezaw i Jakub
• Jakub i Józef
• spór dwóch kobiet o dziecko (sąd Salomona)
• Noe i Cham
Rodzice i dzieci w Nowym Testamencie
• Jezus i Bóg
• Jezus i Maryja
• Jair i jego córka
• syn marnotrawny i jego ojciec
• św. Elżbieta i Jan Chrzciciel
• Salome i Herodiada
Uwaga! Pamiętaj, by uwzględnić stosunki między:
– Jezusem a Jego ojcem
– Jezusem a Jego matką Maryją
– Bogiem a dziećmi Bożymi (za które uważają się wierzący ludzie)
– ludźmi a ich prarodzicami, Adamem i Ewą
Wzbogać swoją pracę
Przeczytaj, co o ofierze Abrahama pisze Soren Kierkegaard lub/ i przyjrzyj się obrazowi Rembrandta pt. Ofiara Izaaka. Możesz także sięgnąć po wiersz Wisławy Szymborskiej pt. Noc – to monolog Izaaka.
Należy także pamiętać o bolesnej skardze Jezusa wiszącego na krzyżu.
O godzinie dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: „Eloi, Eloi, lema sabachtani”, to znaczy: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?
(Mk 16,34)
Jak zacząć?
Odniesieniem do współczesności – czy w Biblii możemy znaleźć wszystkie problemy, z jakimi dziś borykają się rodzice i dzieci? Ładny wstęp to także odwołanie się do czwartego przykazania: Czcij ojca swego i matkę swoją.
Możesz także zarysować biblijny stosunek do ojcostwa i macierzyństwa.
Przykład I
Faworyzowanie jednego z dzieci, posługiwanie się synem lub córką jak pionkiem w różnego rodzaju osobistych potyczkach i intrygach, żal do rodziców, długie oczekiwanie na dziecko… Z tymi problemami spotykamy się przecież do dziś. Jednak trochę inaczej i mniej dosłownie rozumiemy czwarte przykazanie dekalogu, które w czasach biblijnych rozumiano bardziej dosłownie. Współcześni rodzice i dzieci to najczęściej partnerzy, czasem nawet przyjaciele. A jednak problemy mimo to nie zniknęły…
Przykład II
W Biblii posiadanie licznego potomstwa było uważane za dowód błogosławieństwa Bożego. Człowieka, który miał wiele dzieci, szanowano i podziwiano; znaczyło to, że jest prawy i pobożny – inaczej Bóg nie obdarzyłby go taką łaską. Licznym potomstwem obdarzony był np. Hiob. Nieposiadanie potomstwa było z kolei uważane za coś podejrzanego; zastanawiano się, czy bezdzietne małżeństwo nie popełniło jakiegoś wielkiego grzechu. Zdarzało się więc, że Bóg obdarzał potomstwem nawet już niemłode kobiety. Tak było w przypadku: Sary, matki Izaaka, i św. Elżbiety, matki Jana Chrzciciela. Synowie byli bardziej cenieni niż córki; oni byli spadkobiercami, kontynuatorami tradycji rodu oraz mogli pełnić ważne funkcje w społeczeństwie.
Co w rozwinięciu?
Staraj się znaleźć jak najbardziej reprezentatywnych bohaterów biblijnych, którzy są synami, ojcami, córkami i matkami. Wskazuj, jaki problem obrazuje historia danej rodziny ukazana w Biblii. Możesz podzielić bohaterów na dwie grupy: starotestamentowych i nowotestamentowych. Można też zastosować inny podział – na szczęśliwe i harmonijne układy, na stosunki pełne nieporozumień i pretensji, niejednoznaczne i tajemnicze itd.
Stary Testament
- Adam i Ewa
Nasi prarodzice. Chcąc nie chcąc, jesteśmy ich spadkobiercami – dziedziczymy ich winę, dzielimy z nimi ich pełne trudu życie na ziemi. O ciekawych i interesujących się wszystkim wokół kobietach (zwanych też wścibskimi) mówimy, że to „nieodrodne córki Ewy”.
Adam i Ewa to także nieszczęśliwi rodzice – ich synem był pierwszy zbrodniarz Kain.
- Abraham i Izaak
Abraham i Sara, niemłodzi już ludzie, zostali przez Boga obdarzeni synem, Izaakiem. Bóg pragnąc wypróbować wierność swojego sługi, każe mu zaprowadzić syna na górę i tam złożyć go w ofierze. Zrozpaczony ojciec właściwie się nie waha – nie informuje chłopaka o swoich planach i prowadzi go na górę. W ostatniej chwili powstrzymuje go anioł zesłany przez Boga. Trudno zrozumieć postawę Abrahama. Dlaczego zdecydował się poświęcić ukochanego syna? Czy wybierał między nakazem Boga – Ojca całej ludzkości – a własnym ojcostwem? Czy maksymalnie zaufał Bogu, wierzył, że w tym dziwnym i okrutnym rozkazie musi być jakiś sens?
- Rebeka i Izaak oraz Ezaw i Jakub
Izaak szczególnym uczuciem darzy starszego syna, Ezawa – dobrego myśliwego, który zawsze przynosi mu jakiś smaczny kąsek, energicznego i zaradnego. W nim widzi swojego następcę i jego chce pobłogosławić – zgodnie zresztą z prawem starszeństwa. Rebeka z kolei faworyzuje młodszego syna, Jakuba, delikatnego, subtelnego i inteligentnego. Nie może się pogodzić z tym, że to „dziki” Ezaw, a nie jej ulubieniec, otrzyma ojcowskie błogosławieństwo. Los sprzyja sprytnej matce – jej mąż, ojciec obu mężczyzn, jest już niemal ślepy i bardzo słaby. Przed śmiercią wzywa do siebie synów, chcąc się z nimi pożegnać. Ezaw, który właśnie wrócił z polowania i jest niewyobrażalnie głodny, oddaje bratu pierworództwo za… miskę soczewicy. Rebeka przebiera Jakuba w skóry (Ezaw miał skórę porośniętą gęstymi włosami) i umierający ojciec, przekonany, że błogosławi swojego ulubieńca, wyróżnił młodszego syna. Gdy do Ezawa dotarło, co się stało, był wściekły, przede wszystkim na siebie. Upłynęło wiele czasu, nim stosunki między braćmi jako tako się ułożyły…
Problem to, oczywiście, faworyzowanie jednego z dzieci – aby pomóc swojemu ukochanemu synowi, Rebeka krzywdzi Ezawa i oszukuje umierającego męża. Nie dziwi fakt, że Ezaw był rozgoryczony i przez długi czas miał żal do brata i matki. Jak widzimy, to bardzo stary problem.
- Jakub i jego synowie
Jakub popełnia częsty błąd rodziców. Szczególnym uczuciem darzy syna Józefa – ładnego i bardzo inteligentnego chłopaka. Nie każe mu wykonywać cięższych prac, jak pozostałym synom, pozwala zwracać się do siebie bardziej poufale, jest wobec niego czuły i opiekuńczy. W dodatku ofiarowuje mu piękną, drogą szatę, co przepełnia czarę goryczy jego braci. Podobno Józef wykorzystywał swoje szczególne prawa i traktował braci z pewną szczególną wyższością, jednak „wina” Jakuba i tak pozostaje „winą”. Na skutek okrutnego podstępu braci znienawidzony beniaminek dostaje się do niewoli. Do spotkania rodzeństwa dochodzi po latach – Józef, wysoki dostojnik państwowy w Egipcie, wybacza im i wita ich z radością. Bogatszy w doświadczenia życiowe i mądrzejszy nie traktuje ich już z wyższością.
- Noe i Cham
Patriarcha Noe, człowiek poważny i bogobojny, pewnego dnia miał chwilę słabości – upił się, śpiewał głupie piosenki i nagi położył się spać. Cham zobaczył to i wyśmiewał się z ojca – pozostali bracia byli zgorszeni nie tyle zachowaniem Noego, co Chama.
Być może, ta opowieść powinna dać nam do myślenia – czy nie moglibyśmy być bardziej wyrozumiali wobec słabostek i śmiesznostek naszych rodziców?
Nowy Testament
Przełomem w dotychczasowych relacjach między ludźmi a Bogiem była modlitwa, którą Jezus kazał odmawiać wszystkim ludziom. Zaczyna się ona od słów Ojcze nasz – tak więc wszyscy mamy prawo nazywać się dziećmi Bożymi; prawo do tego ma nie tylko Jezus, Jego prawowity Syn.
Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie. Oni myślą, że przez wzgląd na swoje wielomówstwo będą wysłuchani. Nie bądźcie podobni do nich! Albowiem wie Ojciec wasz, czego wam potrzeba, wpierw zanim Go poprosicie.
Wy zatem tak się módlcie:
Ojcze nasz, który jesteś w niebie,
niech się święci imię Twoje!
Niech przyjdzie Królestwo Twoje; niech Twoja
wola się spełnia na ziemi, tak jak i w niebie.
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj;
i przebacz nam nasze winy, jak i my przebaczamy
tym, którzy przeciw nam zawinili;
i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas
zachowaj od złego!
Jeśli bowiem przebaczycie ludziom ich przewinienia, i wam przebaczy Ojciec wasz niebieski. Lecz jeśli nie przebaczycie ludziom, i Ojciec wam nie przebaczy waszych przewinień. (Mt 6,7–15)
- Jezus
Jest zwany synem Bożym i synem człowieczym – Jego ojcem jest Bóg, zaś matką – śmiertelna kobieta Maryja. Stosunki między Jezusem a Jego ojcem można by uznać za wzorowe – Jezus w każdej modlitwie i przed uczynieniem prawie każdego cudu zwraca się do Niego, obaj darzą się szacunkiem, realizują wspólną misję zbawienia ludzkości. Bóg co najmniej dwa razy oznajmia, że Jezus jest Jego umiłowanym synem, którego należy słuchać – podczas chrztu Jezusa w Jordanie i przemienienia na górze Tabor.
- Maryja
Matka Jezusa, tylko parokrotnie pojawia się na kartach ewangelii. Możemy jednak przypuszczać, że Jezus bardzo ją kocha – to na jej prośbę dokonuje swojego pierwszego cudu (przemiany wody w wino na uczcie weselnej w Kanie Galilejskiej). Towarzyszyła synowi w drodze na Golgotę, stała pod Jego krzyżem i patrzyła na Jego śmierć.
- Józef
Stosunki między Jezusem a Jego opiekunem Józefem są niejasne. Możemy się domyślać, że nie są najgorsze, skoro Jezus przez mniej więcej 30 lat mieszkał w jego domu.
O Józefie – opiekuńczym, szlachetnym i dobrym cieśli – czytamy z kolei w wielu apokryfach. Jezus, Maryja i Józef – Święta Rodzina – ukazywani są jako wzór stosunków, które powinny panować w rodzinie. Maryja jest matką całej ludzkości, podobnie jak jej ojcem jest Bóg.
Uwaga! Matką wszystkich ludzi uczynił Maryję Jezus w ostatnich chwilach swojego życia. Wtedy zwrócił się właśnie do niej i swojego ucznia Jana.
A obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Klefasa, i Maria Magdalena. Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: „Niewiasto, oto syn Twój”. Następnie rzekł do ucznia: „Oto Matka twoja”. (J 19,25 – 27)
Bohaterowie Przypowieści o synu marnotrawnym
Jedna z najbardziej znanych przypowieści Nowego Testamentu. Analizując stosunki między rodzicami i dziećmi, zwróć także uwagę (to bardzo ważne!) na postawę drugiego syna, tego, który był zawsze posłuszny ojcu.
- Córka Jaira
Córka Jaira bardzo ciężko zachorowała. Ojciec, obawiając się, że dziecko może stracić życie, dzień w dzień błagał, by Jezus uzdrowił jego córkę. W końcu Jezus, wzruszony jego ojcowską miłością i poświęceniem, sprawił, że dziecko znów było zdrowe i silne. Widzimy więc, że nie tylko syn mógł być skarbem dla rodziców.
- Matka i córka
Herodiada i jej córka Salome to jeden z najgroźniejszych duetów biblijnych. Młoda Salome zdaje się być narzędziem w rękach mściwej, demonicznej Herodiady, ale czy na pewno nie ma żadnego udziału w śmierci Jana Chrzciciela?
Jak zakończyć?
Możliwości jest wiele – kto chce, może powrócić do myśli zawartych we wstępie i w ten sposób spiąć klamrą swoją pracę. Całe zakończenie można poświęcić współczesności lub rozważaniom na temat czwartego przykazania dekalogu.
Przykład
Dziś układy między rodzicami a dziećmi nie wydają się aż tak dramatyczne – nie stajemy przed wyborem, czy złożyć ofiarę z życia syna, nie zdobywamy podstępem prawa pierworództwa dla ukochanego dziecka. Nie uważa się też, by posiadanie sporej gromadki dzieci było kwestią Bożego błogosławieństwa. To sprawa indywidualnego wyboru. Nie uważamy też córek za gorsze, mniej wartościowe od synów. A jednak takie problemy jak faworyzowanie przez rodziców jednego z dzieci czy wykorzystywanie go jako narzędzia do realizacji swoich planów są nadal aktualne.
Zobacz: