„Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”. Udowodnij, że dewiza B. Pascala była bliska wielu bohaterom literackim.

Przykładowy wstęp

Starsi często powtarzają nam, żebyśmy w życiu zawsze kierowali się rozumem. Myślę, że mają dobre intencje (zależy im na naszej przyszłości), ale nie mają do końca racji. Ludzka natura jest bowiem zbyt bogata, by dała podporządkować się wyłącznie racjonalnym prawom. Nie trzeba sięgać aż do pism filozofów, żeby przekonać się, że równie ważne jak intelekt jest w niej to, co płynie z serca: nasze uczucia i emocje. Tę prawdę uzmysławia nam życie i… literatura.
Sylwetki bohaterów, którzy w swym postępowaniu kierowali się głównie odruchami serca, pojawiają się nie tylko w utworach z otaczającego je kultem romantyzmu. Ten typ postaci obecny jest w dziełach niemal wszystkich epok i chociaż nie zawsze współgra z ich klimatem intelektualnym i założeniami (pozytywizm i zakochany Wokulski!), to nieodmiennie budzi zainteresowanie i sympatię czytelników. Uczuciowe rozterki, wahania, nagłe zmiany planów wbrew powziętym wcześniej decyzjom czynią bohaterów bliższymi odbiorcy. Jakie zachowania dyktuje im nie zawsze posłuszne rozumowi serce?

.

Proponowane rozwinięcie tematu

W miłości pojętej jako eros bohaterowie:

1. Nadmiernie idealizują uczucie i jego obiekt, co czasem prowadzi do wręcz nierealistycznego postrzegania ukochanej osoby

2. Z narażeniem własnego życia, czasem przez całe lata szukają zaginionej kochanki

  • Orfeusz z mitu o Orfeuszu i Eurydyce
  • Charles z Kochanicy Francuza Johna Fowlesa

3. W imię szczęścia kochanej osoby decydują się na kłamstwo, poświęcają własną godność, a nawet uczucie

  • Cyrano z dramatu Cyrano de Bergerac Pierre de Ronsarda
  • Małgorzata Gautier z Damy kameliowej Aleksandra Dumasa

4. Popadają w skrajne stany psychiczne

  • obłęd Gustawa z IV części Dziadów Adama Mickiewicza
  • huśtawka uczuć Wokulskiego z Lalki Bolesława Prusa – od euforii do depresji

5. Wydają ogromne sumy, tracą majątek

  • Wokulski z Lalki Bolesława Prusa
  • Małgorzata Gautier z Damy kameliowej Aleksandra Dumasa
  • Charles z Kochanicy Francuza Johna Fowlesa

6. Dokonują zbrodni

  • bohater Giaura George`a Byrona
  • Jacek Soplica z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza

7. Popełniają samobójstwa

  • Werter z Cierpień młodego Wertera J. W. Goethego
  • Sybilla Vane z Portretu Doriana Graya O. Wilde’a
  • tytułowa bohaterka Anny Kareniny L. Tołstoja
  • Agata z Pestki A. Kowalskiej

Z miłości do Boga i chrześcijańskiej miłości do ludzi:

1. Odwracają się od spraw doczesnych, wyrzekają się domu i rodziny, znoszą upokorzenia

  • Legenda o św. Aleksym

2. Wybierają los męczennika

  • Święty Szymon Słupnik Stanisława Grochowiaka

3. Oddają życie za innych ludzi

  • Jezus Chrystus (Biblia)
  • ojciec Maksymilian Kolbe – Przed nieznanym trybunałem J. J. Szczepańskiego

.

Przykładowe zakończenie

Kierowanie się racjami serca nie zawsze prowadzi do szczęśliwego finału – właśnie tych bolesnych skutków miłości obawiają się przestrzegający przed nią młodszych bardziej doświadczeni życiowo ludzie. Literatura też nie ucieka przed obrazami wywołanych przez nią nieszczęść i tragedii.
Ale z drugiej strony jak wyglądałoby życie, gdyby toczyło się wyłącznie według praw rozumu? Byłoby smutnym, automatycznym, beznamiętnym trwaniem i chyba nie zasługiwałoby nawet na swoją nazwę. To uczucia czynią z nas prawdziwych ludzi, dzięki nim nie tylko przeżywamy chwile romantycznych wzruszeń, ale stajemy się zdolni do współczucia, pomocy i poświęcenia. Czy można z rozsądku ofiarować za kogoś własne życie (ojciec Kolbe)? Albo narażając się na kpiny otoczenia, tracąc pozycję i majątek przez całe lata szukać kobiety, z którą spędziło się zaledwie kilka godzin (Charles z Kochanicy Francuza)? Zgodzić się na przyjęcie maski, udawać inną osobę, żeby oszczędzić bólu ukochanej (Cyrano de Bergerac)?
Wątpię, czy rozum miałby siłę kogokolwiek nakłonić do takich gestów. Bez względu na to, czy zacytujemy Pascala, czy przytoczymy słowa Lisa z Małego Księcia A. de Saint-Exupéry ’ego („Dobrze widzi się tylko sercem, najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”), musimy zgodzić się z prawdą, że serce rzeczywiście kieruje się swoją własną logiką. Może należy częściej go słuchać?