Omów koncepcje artysty w wybranych manifestach i utworach poetyckich (polskich i obcych) modernizmu.
Zacznij:
Formułowanie nowych idei sztuki i artysty było (zaraz po piciu absyntu) ulubionym zajęciem modernistów. Schyłek wieku to epoka, w której takich koncepcji powstało naprawdę niemało.
Rozwiń:
Przedstaw kilka koncepcji artysty, wskaż utwory, w których są one zawarte:
- Artysta nadczłowiek – „pan panów”. To, rzecz jasna, treść Confiteora Stanisława Przybyszewskiego. Artysta jest zdaniem pisarza jednostką wyjątkową, posiadającą rozległe uprawnienia moralne i władcze. Jest kimś znacznie lepszym niż ogół społeczeństwa.
- Artysta wzniosły i kaleki zarazem. To Baudelaire’owski Albatros. Podczas „podniebnego” lotu jest „księciem na obłoku”, jednak gdy natchnienie go opuszcza, „na ziemi” staje się raczej zmokłą i nieporadną kurą…
- Artysta – kowal własnego losu. Sonet Kowal – czyli antydekadencka wypowiedź Staffa. Człowiek i artysta musi kształtować swą siłę woli, zmagać się z trudnościami i hartować swe serce niczym stal!
- Artysta – dyskretny i pracowity obserwator. Ponoć Stanisław Wyspiański spędził całe bronowickie wesele (to prawdziwe), stojąc oparty o drzwi i przyglądając się biesiadnikom i oczywiście „zbierając materiał” do swego dramatu. Jak widać skromność i wycofanie mogą się czasem przydać…
Zakończ:
Późniejsze kulturowe losy tych wizji twórczych były bardzo różne. Jedne – jak Confiteor – stały się ulubionym przedmiotem szyderstw następnych pokoleń poetów (skamandryci, Różewicz). Inne pozostały zaś żywe do dziś.
Najważniejsze teksty:
- Charles Baudelaire – Albatros,
- Artur Rimbaud – Statek pijany,
- Paul Verlaine – Sztuka poetycka,
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer – Evviva l’arte!,
- Stanisław Przybyszewski – Confiteor,
- Leopold Staff – Kowal,
- Wacław Berent – Próchno.
Zobacz: