Obrazy arkadyjskie w twórczości polskiego renesansu
Sławiona przez renesansowych poetów pełnia życia obok pochwały światowych uciech i rozkoszy przyniosła też apoteozę sielskiego bytowania na wsi. Idealizowanie spokoju i wewnętrznej harmonii zsynchronizowanej z następstwem pór roku miało korzenie w antyku.
- Mówiąc o arkadyjskich obrazach w poezji polskiego renesansu wspomnij o źródłosłowie pojęcia arkadii i o antycznych twórcach gatunku (grecki poeta Teokryt i rzymski – Wergiliusz).
- Teraz przejdź do omówienia Żywotu człowieka poczciwego Mikołaja Reja, który opowiadając o urokach rodzinnego życia na wsi kreśli jednocześnie postać idealnego szlachcica – ziemianina. Rej uwypukla konieczność zapracowania sobie na dostatek i spokój – tego pierwiastka próżno by szukać w starożytnych sielankach!
- Ich klimatowi bliższa jest Pieśń świętojańska o Sobótce Jana Kochanowskiego. Jest to cykl pogodnych utworów lirycznych – dwanaście panien kolejno wygłasza pochwałę życia wśród pól i lasów, tańca, śpiewu. Pasterze są syci i zadowoleni, przyroda pyszni się swoją krasą – pamiętaj, że w takich opisach więcej konwencji i świadomej stylizacji niż realizmu!
- Sielanką realistyczną są natomiast Żeńcy Szymona Szymonowica – obraz z życia wsi został ukazany tu bez żadnych upiększeń. Bohaterami są chłopi pracujący na pańskim polu, pilnowani przez bezwzględnego starostę. Treść utworu przekracza ramy gatunku, ale w jego założeniach mieści się sposób, w jaki została ona wyrażona (stylizacja na ludową pieśń, która ma moc łagodzenia ludzkiego gniewu).
Aby ożywić wypowiedź, używaj synonimicznych w stosunku do sielanki terminów bukolika i ekloga, przy Żywocie człowieka poczciwego nawiąż do Mickiewicza, który po wielu latach na kartach Pana Tadeusza w opisie dostatniego Soplicowa i osoby gospodarnego Sędziego przywołał rejowską tradycję, możesz też wspomnieć o rozwoju konwencjonalnej sielanki sentymentalnej w dobie oświecenia.
Zobacz:
Żywot człowieka poćciwego Mikołaja Reja ukazuje wizerunek wzorowego ziemianina. Scharakteryzuj go.
Jaką wizję wsi prezentuje Jan Kochanowski w Pieśni świętojańskiej o Sobótce?
Sposoby kreowania arkadii w literaturze – omów na wybranych przykładach.
Skąd wziął się tak trwały w kulturze ludzkiej mit Arkadii? Kto go propagował?