Kordian a Gustaw-Konrad – porównaj tych bohaterów.
Wstęp I
Bohater romantyczny… I Kordian, i Gustaw-Konrad realizują schemat biografii młodych indywidualistów – bohaterów romantycznych. Przypomnijmy sobie ogólny schemat takiego bohatera. To człowiek samotny, który ma poczucie wyobcowania, jest wrażliwy i zbuntowany. Kocha prawdziwie, szczerze, całą duszą, lecz jego miłość nie ma szans na powodzenie. Punktem zwrotnym w jego biografii jest samobójstwo, którego przyczyną jest nieszczęśliwa miłość.
Tak kończy się pierwszy etap życia romantycznego bohatera, ale jest jeszcze drugi – brzmi to paradoksalnie, lecz przecież romantycy kochali irracjonalizm – życie po samobójstwie. Bohater przeżywa wielką przemianę wewnętrzną. Z nieszczęśliwego kochanka przeistacza się w bojownika o wolność ojczyzny. W walce może sięgać po różne środki – także te nieetyczne, takie jak spisek, zamach. Często prywatnie przegrywa, lecz jego idea pozostanie zwycięska. Takiego bohatera wyróżnia postawa prometejska. Przyjrzyjmy się teraz bohaterom „Kordiana” i „Dziadów”.
Wstęp II
Kordian i Gustaw-Konrad to bohaterowie romantyczni – samotni, tajemniczy, prywatnie nieszczęśliwi, rzucający się w wir walki za ojczyznę. Taki typ bohatera uosabiał rozterki i problemy pokolenia. Był wzorcem dla ludzi epoki, ukazywał przykłady postępowania i walki o swoje ideały. Ci dwaj bohaterowie mają pewne cechy wspólne. Znajdziemy jednak i różnice – sposób ukształtowania bohatera zależał przecież – między innymi – od wrażliwości autora, jego przeżyć, celów, które mu przyświecały podczas pracy nad dramatem.
Rozwinięcie
Przyjrzyjmy się wspólnym cechom bohaterów. Obaj są indywidualistami i raczej samotnikami, ich wyjątkowość jest łatwo wyczuwalna. Obaj są wrażliwi, głęboko przeżywają wszystkie niepowodzenia i radości. Ich młodość to przemyślenia i lektury… Wiemy, że Kordian zachwycał się Szekspirem, ale i Gustaw był zapalonym czytelnikiem – jego wrażliwość i sposób przeżywania miłości ukształtowały takie dzieła jak Cierpienia młodego Wertera Goethego oraz Nowa Heloiza Rousseau. Gustaw przeklina te lektury – Kordian, choć z wielkim żarem mówi o Szekspirze, spokojniej odbiera dzieła literackie.
Ważnym etapem w ich życiu jest na pewno nieszczęśliwa miłość. Bohater Dziadów przez jakiś czas był szczęśliwy z piękną kobietą. Ta jednak odrzuciła go dla bogatszego konkurenta. Bohater nie kryje złości, rozgoryczenia i żalu. Popełnia samobójstwo – pchnął się nożem w serce. Kordian strzela do siebie po zlekceważeniu jego uczucia przez Laurę. Ale nie jest to jedyna jego nieszczęśliwa miłość – przecież fiaskiem kończy się również niby wzajemna miłość do Wioletty. Okazuje się, że piękna Włoszka nie kochała Kordiana, lecz jego pieniądze i dostatnie życie.
Kolejna wspólna cecha to szaleństwo – Gustaw po „śmierci”, dziwacznie przyodziany i pętający się po okolicy, był wyśmiewany i uznany za szaleńca. Kordian natomiast miał za sobą pobyt w szpitalu psychiatrycznym. Dochodzimy w końcu do bardzo ważnego podobieństwa – przemiany wewnętrznej, którą przechodzą obaj bohaterowie. Z nieszczęśliwych kochanków, egotyków, przemieniają się w bojowników o sprawę narodową. Duchowa przemiana bohatera Dziadów podkreślona jest silniej, bardziej dramatycznie – bohater przyjmuje nowe imię, Kordian zaś pozostaje przy swoim dotychczasowym imieniu.
Obaj w imię ojczyzny zdolni są do poświęceń – Konrad występuje przeciwko Bogu, Kordian postanawia zabić cara, choć wie, że to szaleństwo. Finał dziejów obu bohaterów jest niejasny.
Kordian to postać dokładniej scharakteryzowana psychologicznie, bliższa normalnemu człowiekowi – bo ma rozterki, wątpliwości, odczuwa strach. Nie jest również tak pyszny jak Konrad. Bohater Dziadów jest poetą, geniuszem. Tego o Kordianie powiedzieć nie można. Oczywiście, obu bohaterów różniło też podejście do sprawy wyzwolenia narodu. Przypomnijmy sobie hasła: „Polska Mesjaszem narodów” i „Polska Winkelriedem narodów”.
Zakończenie
Ci bohaterowie przezwyciężyli chorobę wieku, odnaleźli sens życia w służbie ojczyźnie i narodowi. Obaj są bez wątpienia bardzo wyrazistymi postaciami. Można ich nie lubić, ale nie da się zapomnieć ich barwnych dziejów, które nawet opornym na uroki romantycznej literatury zapadają w pamięć.
Zobacz:
Kordian – jeden bohater czy wielu? Prześledź przemiany bohatera i określ typ (typy) postaci.