Scharakteryzuj obraz Polski i Polaków zawarty w wierszu Słowackiego Grób Agamemnona.
Geneza utworu
Grób Agamemnona został wydany w 1840 roku w Paryżu wraz z Lillą Wenedą. Był fragmentem pieśni VIII Podróży do Ziemi Świętej z Neapolu, która napisana została w roku 1839. Grób Agamemnona nazwał Słowacki „ułamkiem greckiej podróży”. Pomysł na napisanie tekstu zrodził się podczas podróży do Grecji. Tam Słowacki zwiedzał budowlę, która uważana była za grobowiec króla Agamemnona. Późniejsze badania dowiodły, że był to tzw. skarbiec Atreusza.
Postaw tezę
Wiersz dzieli się na dwie części. Pierwsza część ma charakter refleksyjny. Słowacki mówi o sobie i swojej poezji. Druga stanowi natomiast rozrachunek z Polską i Polakami, którym uświadamia poeta przyczyny upadku powstania listopadowego i Polski.
Sporządź konspekt pracy
Zestawienie Polski i starożytnej Grecji – Termopile i Cheronea
Na Termopilach? – Nie, na Cheronei
Trzeba się memu załamać koniowi,
Bo jestem z kraju, gdzie widmo nadziei
Dla małowiernych serc podobne snowi.
Termopile – wąwóz, w którym odbyła się bitwa w 480 r. p.n.e. między wojskami Persji a Sparty. Grecy ponieśli druzgocącą klęskę, ale na uwagę zasługuje postawa dowódcy wojsk greckich, króla Leonidasa, który nie pozwolił nikomu opuścić pola walki i zginął wraz ze swoimi żołnierzami. W miejscu bitwy postawiono później pomnik z wyrytym napisem: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że leżymy tutaj, posłuszni jej prawom”. Termopile są symbolem patriotyzmu i poświęcenia życia dla ojczyzny.
Cheronea – miała tam miejsce bitwa 2 sierpnia 338 roku p.n.e. podczas drugiej wojny Greków z Macedończykami. O dominację w całej Grecji walczyły armia macedońska Filipa II Macedońskiego ze sprzymierzonymi wojskami Ateńczyków i Tebańczyków. Bitwa okazała się klęską Grecji również dlatego, że uciekli oni z pola bitwy. Grecja utraciła niepodległość.
Słowacki porównuje klęskę powstania listopadowego do klęski pod Cheroneą. Polacy nie byli tak odważni jak Spartanie w bitwie pod Termopilami i nie wykazali się jak oni gotowością do oddawania życia za ojczyznę.
Czerep rubaszny – przyczyna upadku Polski
Główną przyczyną upadku Polski jest postawa szlachty, którą Słowacki nazywa czerepem rubasznym. To właśnie szlachta nie pozwoliła dojść do głosu ludowi:
O! Polsko! póki ty duszę anielską
Będziesz więziła w czerepie rubasznym,
Póty kat będzie rąbał twoje cielsko,
Póty nie będzie twój miecz zemsty strasznym,
Póty mieć będziesz hyjenę na sobie,
I grób – i oczy otworzone w grobie.
Postępowanie szlachty porównane zostało do działania koszuli Dejaniry:
Zrzuć do ostatka te płachty ohydne,
Tę – Dejaniry palącą koszulę:
A wstań jak wielkie posągi bezwstydne,
Naga – w styksowym wykąpana mule,
Nowa – nagością żelazną bezczelna –
Niezawstydzona niczym – nieśmiertelna.
Przypomnijmy, że Dejanira, korzystając z rady Nessosa, umoczyła koszulę Heraklesa w jego krwi, by w ten sposób zapewnić sobie wierność męża. Po założeniu koszuli, zatruta krew Nessosa zaczęła palić i zżerać ciało Heraklesa. Ten próbował ją zerwać, ale odrywał materiał z kawałkami ciała. By ukrócić cierpienia, Herakles spalił się na stosie. Dejanira natomiast popełniła samobójstwo.
Słowacki odnosi się również do życia szlachty. Mówi, że cechowała ją skłonność do przywiązywania wagi do błyskotek, rzeczy mało istotnych, wystawnego życia i naśladowania obcych wzorców:
Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą;
Pawiem narodów byłaś i papugą,
A teraz jesteś służebnicą cudzą. –
Kraj przegranych
Bo jestem z kraju smutnego ilotów,
Z kraju – gdzie rozpacz nie sypie kurhanów,
Z kraju – gdzie zawsze po dniach nieszczęśliwych
Zostaje smutne pół – rycerzy – żywych.
Jesteśmy więc krajem niewolników, krajem, który zawsze przegrywa.
Jeden z wielu
Słowacki oskarża naród, wytyka jego wady, ale sam ma również poczucie winy. Wynika ono z faktu, że nie wziął udziału w powstaniu listopadowym:
Mówię – bom smutny – i sam pełen winy
Podsumuj
Słowacki podejmuje w wierszu dwa główne tematy. Mówi o Polsce i Polakach oraz o swej poezji. Podmiot liryczny to poeta wieszcz, który troszczy się o losy ukochanej ojczyzny i jednocześnie ma świadomość małego oddźwięku swojej poezji. W wierszu dominuje uczucie smutku, żalu i przygnębienia.
Zobacz:
Jakie istotne tematy poruszył Juliusz Słowacki w Grobie Agamemnona?