Jak Mickiewicz przedstawia w Dziadów części III Rosję i Rosjan?
Mickiewicz, skazany w 1824 r. na opuszczenie Litwy i osiedlenie się w głębi Rosji, dobrze poznał kraj zaborcy. Swoje refleksje na ten temat zawarł w tak zwanym Ustępie do III części Dziadów. Nie znajdziemy tam wyłącznie potępienia!
- Zły jest despotyzm carski. Lud rosyjski cierpi podobnie jak zniewoleni Polacy.
- Nowosilcow, jako przykład carskiego urzędnika, jest cyniczny, gardzi ludźmi, myśli wyłącznie o własnej karierze i przypodobaniu się carowi – i właśnie dlatego rozpoczyna prześladowania filomatów i filaretów. Widzenie Senatora pokazuje też obawy Nowosilcowa – najbardziej boi się on utraty carskiej łaski.
- Car jako pan życia i śmierci swoich poddanych: po zarządzonym przez niego przeglądzie wojsk na placu zostają ranni i zabici żołnierze (Przegląd wojsk).
- Brak szacunku dla ludzkiego życia: poruszający obraz służącego, który zamarzł, pilnując futra swego pana (Przegląd wojsk), czy wojska, którego dowódcy, obcokrajowcy, dbają wyłącznie o własne interesy – „cóż, że połowę wymorzą tej zgrai?/ Kasy połowę będą mogli złupić” (Droga do Rosji).
- Petersburg miastem wzniesionym z powodu carskiego kaprysu, kosztem życia „stu tysięcy chłopów”, niewolniczej pracy podbitych narodów; bezmyślne naśladownictwo innych kultur.
- Rosja jako „kraina pusta, biała i otwarta”, która jest jeszcze wielką niewiadomą – może w niej zwyciężyć zło lub dobro:
Ale gdy słońce wolności zaświeci,
jakiż z powłoki tej owad wyleci?
Czy motyl jasny wzniesie się nad ziemię,
Czy ćma wypadnie, brudne nocy plemię?
(Droga do Rosji)
- Do przyjaciół Moskali to wiersz poświęcony poznanym w Rosji dekabrystom – Rosjanin niekoniecznie musi być wrogiem! Gorsze od śmierci czy cierpień katorgi jest zaprzedanie się carowi, zaakceptowanie niewoli.
Zobacz:
Czy część III Dziadów można nazwać dramatem o walce dobra i zła?
Kompozycja III części Dziadów jako wzór dramatu romantycznego.
Przedstaw, jak rozwijał się wątek miłości ojczyzny w III części Dziadów?