Kompozycja III części Dziadów jako wzór dramatu romantycznego.
Wstęp I
„Dziadów” III cz. to jeden z najwybitniejszych polskich dramatów romantycznych – utwór zadziwiający różnorodnością zastosowanych środków artystycznych. Stanowi także mieszaninę różnego typu gatunków – dramatycznych, epickich i lirycznych, a nawet wykazuje pewne pokrewieństwo z operą.
Wstęp II
Dramat romantyczny swą budową nawiązuje do konstrukcji dramatu, którą zapoczątkował Szekspir. „Dziady” Mickiewicza są uważane za wzorcowy utwór romantyczny, gdyż odznaczają się wszelkimi ważnymi cechami, które są typowe dla późniejszych utworów romantycznych. Co jest charakterystyczne dla tego typu utworów?
Rozwinięcie
Najbardziej charakterystyczną cechą dramatu romantycznego jest łączenie niemal wszystkich gatunków literackich ze wszystkimi rodzajami sztuk oraz mieszanie różnych technik i stylów – zjawisko to nazywamy synkretyzmem. Ten typ dramatu odwoływał się do muzyki i plastyki i często uchodził za niesceniczny – ze względu na techniczne trudności z przedstawieniem go na deskach teatru (nie oznacza to jednak, że nie był wystawiany). Synkretyzm Dziadów przejawia się w licznych partiach epickich (np. opowieść o Cichowskim i opisowe, szczegółowe rozdziały Ustępu). Są także partie liryczne – jak najbardziej znana Wielka Improwizacja.
Mickiewicz starał się również zastosować w dramacie efekty muzyczne – w klasztornej celi więźniowie śpiewają patriotyczne pieśni.
Mickiewicz wprowadza do dramatu sceny realistyczne i fantastyczne, łączy świat realny ze światem pozaziemskim. Sceny realistyczne dotyczą najczęściej niedawnej przeszłości Polski, ukazują martyrologię narodu polskiego (m.in. Scena więzienna, Salon warszawski czy Pan Senator). Sceny fantastyczne to przede wszystkim sceny wizyjne dotyczące przyszłości Polski (Wielka Improwizacja i Widzenie księdza Piotra). Zadaniem tych nadprzyrodzonych elementów jest przede wszystkim zbudowanie nastroju.
Bardzo ważną zasadą jest zerwanie z klasyczną zasadą trzech jedności. W III cz. Dziadów nie obowiązuje jedność miejsca – akcja rozgrywa się na cmentarzu, w więziennej celi, salonach arystokratycznych – w Wilnie i Warszawie. Niezachowana jest także jedność czasu ani jedność akcji – dramat porusza wiele wątków, często wcale ze sobą niezwiązanych: martyrologię narodu, walkę Konrada z Bogiem, charakterystykę społeczeństwa, sprawę przyszłości narodu oraz charakterystykę zaborców.
Dramat romantyczny charakteryzuje się także luźną kompozycją i fragmentarycznością – każda z części i każda ze scen może istnieć samodzielnie. Zdarzenia nie są połączone zasadą przyczynowo-skutkową, akcja nie tworzy logicznego ciągu.
Kolejnym argumentem przemawiającym za tym, że Dziady to dramat romantyczny, jest postać bohatera romantycznego. Konrad jest tajemniczy, ponadprzeciętny, pełen sprzeczności i wyobcowany, w ciągłym konflikcie z otoczeniem. Cechuje go także nadwrażliwość. Czuje się wybrańcem, wielkim patriotą, który jest gotowy oddać swe życie w obronie własnego narodu. Współwięźniów przewyższa siłą uczucia, talentem i niezwykłą indywidualnością – dlatego musi pozostać sam.
Zakończenie
Twórcy okresu romantyzmu byli zafascynowani spuścizną Szekspira, którego uważali za swojego patrona i ojca duchowego. Z jego twórczości czerpali inspirację – dlatego dramat romantyczny jest tak bliski w swej konstrukcji utworom genialnego Anglika. Wszystkie cechy charakterystyczne dla tego gatunku łatwo połączyć z elementami romantycznego światopoglądu – nic lepiej nie mogło wyrazić emocji romantyków.
Zobacz:
Zaprezentuj treść całości utworu Adama Mickiewicza pt. Dziady
Zaprezentuj treść całości utworu Adama Mickiewicza pt. Dziady
Udowodnij, że Dziady Adama Mickiewicza są dramatem romantycznym