Tag "formant"
Słowotwórstwo to nauka o tworzeniu słów. Rodzina wyrazów Słowa bardzo rzadko występują pojedynczo – zazwyczaj tworzą rodziny wyrazów. To tak jak u ludzi – większość słów ma liczną rodzinę wyrazów pokrewnych – rzadko które słowo jest „samotne”. Tak jak w rodzinie istnieje głowa rodziny, tak też w rodzinie wyrazów jest wyraz podstawowy, od którego pochodzą inne wyrazy. Popatrz: dom domek, domowy, domownik chleb chlebek, chlebak, chlebowy Zwróć uwagę! Wyrazów dom
Słowotwórstwo (inna nazwa: derywacja) to dział językoznawstwa, który zajmuje się zarówno budową wyrazów, jak i możliwościami tworzenia nowych (a jest ich sporo!). Jego zadaniem bywa też ustalanie (w trakcie tzw. analizy słowotwórczej), w jaki sposób dany wyraz został utworzony, od czego powstał i jak można go podzielić. Co to jest – wyraz? Jeśli określimy język jako system znaków (system, a nie zbiór, ponieważ poszczególne składniki języka są ze sobą
Takie zadania mogą pojawić się na egzaminie! Wyraz meblościanka to przykład: A. zrostu, B. złożenia, C. zestawienia, D. wyrazu pochodnego od wyrazu mebel z formantem -ścianka. Odpowiedź: B. Dlaczego? Wyraz jest zbudowany z dwóch tematów wyrazowych mebl-o-ścianka. „o” jest elementem, który „składa” dwa wyrazy. Za pomocą odpowiednich formantów przedrostkowych utwórz przymiotniki pochodne o podanych znaczeniach. A. ciasny – (trochę ciasny) B. nowoczesny – (bardzo nowoczesny) C. ciekawy – (bardzo ciekawy) D. pobudliwy – (zbyt
Słowotwórstwo – pytania i odpowiedzi Na jakie grupy można podzielić pod względem słowotwórczym wyrazy: dom, biel, ściana, podskok, narożnik, miednica, imadło, świniobicie, podjechać, konkretny, filiżanka, wodoodporny? Pod względem budowy ogół wyrazów możemy podzielić na wyrazy proste oraz formacje słowotwórcze. Wyrazy proste (podkreślone powyżej) to wyrazy, które nie pochodzą od innych wyrazów. Są one więc niepodzielne słowotwórczo – nie można w nich wyodrębnić tematu słowotwórczego i formantu słowotwórczego. Rzeczownik miednica z historycznej perspektywy nie
Do jakiej grupy językowej należy język polski? Wymień języki najbliżej z nim spokrewnione. Dzieje polszczyzny liczymy tak, jak dzieje państwa polskiego – od drugiej połowy X w. Wtedy to język polski wykształcił się z grupy (rodziny) języków słowiańskich, która z kolei stanowi jedną z grup składających się na rodzinę języków indoeuropejskich – największą rodzinę języków na świecie. Do tej rodziny należą prawie wszystkie języki Europy i wiele języków Azji. Język polski okazuje się więc daleko
Leksykalne środki stylistyczne Synonimy, czyli wyrazy lub związki, których treści znaczeniowe są bliskie, można podzielić po pierwsze – ze względu na treść i zakresy na: bliższe (spalić się, spłonąć, zgorzeć) dalsze (wypalić się, zwęglić, spopielić się), a po drugie ze względu na barwę znaczeniową wyrazu (pismo, bazgroły, hieroglify), zasięg czasowy (palić się i gorzeć) i środowiskowy (uczyć się, wkuwać). Metafora – przenośnia języka literackiego, jest nieszablonowym, świeżym i oryginalnym zgrupowaniem wyrazów, które daje im
Formant słowotwórczy jest tym członem wyrazu pochodnego, który różni ten wyraz pochodny od wyrazu podstawowego. Warto przy tym pamiętać, że formant – jako element słowotwórczy – nie zmienia się (nie licząc oboczności natury fonetycznej) w trakcie odmiany wyrazów. Tym różni się on od końcówek fleksyjnych, z którymi wcale często bywa mylony. Oddzielenie tematu słowotwórczego od formantu okazuje się praktycznym sprawdzianem znajomości całego słowotwórstwa. W złożeniach są dwa tematy słowotwórcze. W wielu formacjach wyodrębniamy dwa
Znaczenie wyrazu pochodnego tkwi nie tylko w jego temacie słowotwórczym. W wyrazie lampka formant -ka oznacza, że lampa jest mała. Znaczenie danego formantu może być charakterystyczne tylko dla niego, ale nie musi. ogryzek: ogryz–ek (REZULTAT tego, że ktoś ogryzł coś ); łamliwy: łam–liwy (łatwo dający się łamać – SKŁONNOŚĆ); przepiękny: prze–piękny (bardziej niż piękny – UINTENSYWNIENIE cechy); głupawy: głup–awy (mniej niż głupi – OSŁABIENIE cechy); brązowozłoty: brązow–o–złoty (złoty o odcieniu brązowym – ODCIEŃ
Wracamy więc do pojęcia kategorii słowotwórczej i do analizy słowotwórczej (z parafrazą!) rzeczowników: wąsacz: wąs-acz (ktoś, kto ma wąsy – formant oznacza nosiciela cechy – osobę, która ma jakiś związek ze znaczeniem wyrazu podstawowego); ślepota: ślep-ota (cecha człowieka ślepego – formant oznacza nazwę cechy; po jego dodaniu z przymiotnika otrzymujemy rzeczownik); cieplarnia: ciepl-arnia (miejsce, w którym jest ciepło – formant oznacza nazwę miejsca; tworzy rzeczownik, podczas gdy wyraz podstawowy jest nieodmienną częścią mowy
W tym ćwiczeniu analizujemy przymiotniki: kościsty: kość-isty (pełen kości – formant oznacza duże natężenie tego, co nazywa wyraz podstawowy); widzialny: widź-alny (taki, który daje się widzieć – formant wyraża możliwość poddania się czynności wyrażonej czasownikiem podstawowym); żelazny: żelaz-ny (zrobiony z żelaza – formant wskazuje na związek ze znaczeniem wyrazu podstawowego: w tym wypadku oznacza relację materiał – produkt); łamliwy: łam-liwy (łatwo dający się łamać – formant wyraża skłonność do poddania się czynności
Słowotwórstwo Słowotwórstwo jest nauką zajmującą się budową wyrazów, jak i możliwościami tworzenia nowych. Jej zadaniem bywa też ustalanie (w trakcie tzw. analizy słowotwórczej), w jaki sposób dany wyraz został utworzony, od czego powstał i jak można go podzielić. Podział wyrazów Wyrazy proste Są to wyrazy, które mają tylko jedną podstawę słowotwórczą. Wyraz niepodzielny słowotwórczo (wyraz rdzenny) Jest to wyraz, w którym nie można wyodrębnić w analizie słowotwórczej podstawy słowotwórczej i formantu
